Sistemi bankar

1. www.valmirnuredini.tk Sistemibankar Dr. Jetmir Likaj

2. Kuptimi, definicioni, dhe funksioni i bankave • Per tekualifikuarnjeinstitucionfinanciarsi bank mundtenasherbejneketokritere: • Pjesemarrja e saj ne percaktimin e politikesmonetare-kreditore. • A eshtevermrimtariakryesoremarrjadhedhenia e kredive. • Mundesia e sajqetezhvillojqarkullimin e pagesave. www.valmirnuredini.tk

3. Llojet e bankave • Banka qendroreoseemituese • Bankatdepozitareosekomerciale • Bankatafariste • Bankatinvestive • Bankat e specializuaraosetedegeve • Bankatuniversale • Bankathipotekare • Banaktregjionaledhebankat per zhvillim • Bankatmultinacionale • Arka e kursimit www.valmirnuredini.tk

4. 1. Banka qendrore • E drejta e emitimit te parase • Zbatimi i politikes monetare kreditore • Zbaton me kujdes politiken e likuiditetit nderkombetare • Kryen pune ne llogari te shtetit www.valmirnuredini.tk

5. 1. Klasifikimi i punëve bankare • Egzistojnë kritere të ndryshme për klasifikimin e punëve bankare, por kriteret më të rëndesishem, janë: • Sipas bilancin analitik • Sipas parimit funksional dhe • Sipas afatit www.valmirnuredini.tk

6. a) Sipas bilancin analitik • Ndarja e punëve bankare sipas bilancit analiktik – është bërë varësisht nga pozita e nje pune në bilancin e bankës. • Punët bankare pasive • Punët bankare aktive • Punët bankare neutrale (nderjmetësuese) www.valmirnuredini.tk

7. b) Sipas parimit funksional • Ndarja e punëve bankare sipas parimit funksional – është e kohës më të re dhe I pergjegjet më së miri afatizimit bankar të sotëm, I cili është gjithnjë e më i ndërlikuar. • Punët e koncentrimit dhe të mobilizimit të mjeteve monetare • Punët e kreditimit • Punët ndërmjetësuese – komisionare • Punët vetjake dhe • Punët administrative – kontrolluese dhe administrative - planifikuese www.valmirnuredini.tk

8. c) Ndarja e punëve bankare sipas afatit • Kjo ndarje rezulton nga ndarja e mjeteve për riprodhim në mjete fikse dhe mjete qarkulluese, përkatësisht në mjete themelore dhe mjete qarkulluese. • Punët bankare me afat të shkurtër • Punët bankare me afat të gjatë www.valmirnuredini.tk

9. 2. Punët bankare pasive • Punët bankare pasive me afat të shkurtër • Emisioni i karmonedhave • Mobilizimi dhe mbrojtja e mjeteve afatshkurtër – depozitare me të parë • Lëshimi I bonave të arkës (mobilizimi afatsh. i mjeteve të lira) • Eskontimi i kambialeve vetjake • Marrja hua te bankat tjera a) rieskonti ( eskonton kambialet e vet te nje bank tjeter B.Q.) b) rilombardi ( lënia peng e letrave me vlerë të nje bank ) c) kreditë postare ( kreditë të cilat ja lejojnë bankat njera tjetres) d) kreditë ndërbankare ( permes llogarive rrjedhëse ) www.valmirnuredini.tk

10. Punët bankare aktive • Punët bankare aktive me afat të gjatë • Në punët bankare aktive me afat të gjatë hyjnë: • Kreditë investive • Kreditë hipotekare • Kreditë e konsorciumit www.valmirnuredini.tk

11. 4.Parimet e afarimzmit bankar • Në praktikën bankare jan ndërtuar parime të caktuara të afarizmit, për të cilat bankat kujdesen në mënyre të vecantë. • Parimi i likujditetit • Parimi i solventitetit, i sigurimit dhe I efikasitetit të deponimit të mjeteve • Parimi i rentabilitetit www.valmirnuredini.tk

12. 1. Parimi i likuiditetit • Likuiditetin e bankës duhet definuar si aftësi të një banke qe në afat te caktuar t’i kryej të gjitha obligimet e skaduara. • Ne lartesine e rezervave te likuiditetit, të cilën bankat e ndajnë të Banka Qendrrore, ndikojnë: • Transaksionet monetare të komitenteve • Politika e likuiditetit te bankave • Politika monetare e Bankës Qendrrore a) likujditeti primar ( paraja e gatshe dhe llog ne bank) b) likujditeti sekondar ( fondet rezerve te bankave, kredite nga banka qendrore dhe mjetet devizore) c) likujditeti tercial ( kredite nga bankat e vendit dhe te huaja) www.valmirnuredini.tk

13. 2. Parimi i solventitetit, i sigurimit dhe I efikasitetit të deponimit të mjeteve • Solventiteti nënkupton aftësine e debitorit qe t’i kryejë obligimet e skaduara në tërësi. • Josolventitetin e shkaktojnë faktor te shumtë: • Jolikuiditeti • Joharmonizimi i strukturës së afatit të plasmaneve e të mjeteve • Afarizmi me humbje • Përdorimi josolid I mjeteve • Joharmonizimi i prodhimit me kërkesat e tregut, etj. www.valmirnuredini.tk

14. 3.Parimi i rentabilitetit • Parimi i rentabilitetit nënkupton realizimin e fitimit sa më të madh në diferencën e kamatës ose rritjes e fitimit me pjesemarrjen direkte në kapitalin e bartësit të aktivitetit ekonomik. • Në afarizmin bankar, parimi i rantabilitetit nuk guxon t’i kundervihet parimit te likuiditetit. • Parimi i likuiditetit kërkon qe banka të disponoj me shume mjete likuide, kurse parimi i rantabilitetit kerkon shkallën sa me te lartë të punesimit te mjeteve bankare. • Nëse parimit te rentabilitetit i jepet primari absulut, atëher patjeter shfaqet vështiresi likuiditeti, si dhe ndërprerja e pagesave. www.valmirnuredini.tk

15. 5. Politika e normës së kamatës • Normat e kamatës paraqet cmimin e shftytezimit të mjeteve monetare e kreditore në tregun financiar. • Në tregun financiar formohen kamatat e tregut, në bazë të raportit në mes të ofertës dhe kërkesës së kredisë. • Ne literaturën financiare bashkëkohore egzistojnë tri teori lidhur me formimin e normave të kamatës në treg: • Teroia e preferencës së likuiditetit • Teoria e fondeve kreditore • Teroria e inflacionit të pritur www.valmirnuredini.tk

16. 1. Teoria e preferencës së likuiditetit • Sipas kesaj teorie, normat e kamates determinohen nga raporti në mes të ofertës dhe kërkesës së resurseve monetare. • Ajo bazohet në teorinë e Kejnsit mbi motivet transaksione, syceltsore dhe spekulative për mbajtjen e parave. - Vëllimi I parave transaksione varet nga niveli I aktivitetit ekonomik • Vëllimi I parasë sycelësore është konstant dhe nuk varet nga aktiviteti ekonomik. • Vëllimi I parasë spekulateive është invers me nivelin e normes së kamates: ne periudhen e kamatave te larta subjektet ekonomike do te reduktojnë rezervat likuide dhe do te rrisin vëllimin e letrave me vlerë që sjellin kamat. www.valmirnuredini.tk

17. 2. Teoria e fondeve kreditore • Sipas kësaj teorie, niveli I kamates caktohet ne bazë të ofertes dhe kërkesës së kredive. • Oferta e fondeve kreditore caktohet me vëllimin e kursimit të shoëerisë, përqindjen e rritjes së masës monetare dhe vëllimin e rezervave monetare. • Formula e thjeshtuar e fondeve kretidore në këte formë: LFs = S + M – RM ku: LFs = fondet kreditore S = kursimi M = masa monetare RM = rezervat monetare www.valmirnuredini.tk

18. 2. Teoria e fondeve kreditore • Oferta e tërësishme e fondeve kreditore përfshin vëllimin e kërkesës së ekonomisë, të shtetit dhe te popullsisë. LFd = B + G + SG + H ku: LFd = kërkesa e fondeve kreditore G = kërkesa e shtetit B = kërkesa e ekonomisë SG = kërkesa e njësive lokale shtetërore H = kërkesa e popullsisë www.valmirnuredini.tk

19. 3. Teoria e inflacionit • Kjo teori bazohet në ndërrimin e normës së kamatës, varësisht nga tendecat inflatore dhe deflatore të ekonomisë. • Ne kushtet e inflacionit, zvogëlohet niveli I fitimit dhe vëllimin I detyrimeve sipas kryegjësë, ndërsa deflacioni ndikon në rritjen e këtij niveli, prandaj, për t’u ruajtur fitimi I pritur dhe vlera reale e kredive, duhet bërë korrigjimin e normës së kamatës. • Në kushtet e ekuilibrit të tregut dhe të cmimieve stabile, do të kishim ekuilibrin e kamatës nominale ( I ) dhe të kamatës reale ( r ), ndërsa në periudhat e ndërrimit të cmimeve, kamata nominale ( i) do te jetë: i = r + p www.valmirnuredini.tk

20. www.valmirnuredini.tk 3. Teoria e inflacionit • Pas kamatës nominale kemi edhe kamatën reale, e cila paraqet kamatën nominale të korrigjuar me indeksin e cmimeve me pakicë ( perqindjen e inflacionit) • Kamata reale ( ir ) dhe perqindja e inflacionit ( p ) janë në përpjestim të zhdrrejtë. Nëse inflacioni është i ulët, atëherë kamata nominale dhe reale gati vijne e barazohen, prandaj kamata reale është përafërsisht e barabartë me diferencën në mes të kamatës nominale dhe përqindjes së inflacionit: • ir = in – p • Nëse kamata nominale është 10%, ndërsa përqindja e inflacionit 5%, atëherë kamata reale është rreth 5%.