S24 zakładanie spółki z o.o. przez internet prof. dr hab. Michał Romanowski

1. S24 zakładanie spółki z o.o. przez internetprof. dr hab. Michał Romanowski Warszawa, 3 grudnia 2012 roku

2. S24 - TEZY • Wolność gospodarcza rozpoczyna się od łatwości i szybkości założenia firmy. Łatwość i szybkość założenia firmy to jak podmuch wiatru pozwalający się przedsiębiorcy unieść i podjąć próbę lotu • Łatwość i szybkość założenia firmy to miernik stopnia wolności gospodarczej i zaufania do przedsiębiorców • Czas konieczny na rozpoczęcie prowadzenia działalności gospodarczej jest jednym z istotnych czynników wpływających na ocenę konkurencyjności gospodarki

3. S24 koncepcja źródło: Bank Światowy, Raport Doing Business 2011, liczba ocenionych gospodarek - 183

4. S24 koncepcja • The Global Competitiveness Report 2009-2010 – 46 pozycja Polski (na 136 krajów) • OECD Economic Surveys. Poland 2010 – największy wpływ państwa na gospodarkę wśród członków OECD; 1 miejsce pod względem największej bezpośredniej kontroli państwa nad biznesem (Polska 6 punktów; Czechy 3,38; Niemcy 3,23; Węgry 1,5) • PKPP Lewiatan: „jeżeli mimo tak słabej pozycji Polski, nasza gospodarka rozwija się nawet w kryzysie, to o ile dalej byłaby Polska, gdyby ograniczyć czarną listę barier dla przedsiębiorców?”

5. S24 koncepcja Jeden z kluczowych elementów – szybkość zakładania spółek handlowych 5

6. S24koncepcja – a może populizm? • Sp. z o.o. są jedną z najpopularniejszych form prowadzenia małych i średnich przedsiębiorstw • To małe i średnie przedsiębiorstwa stanowią o konkurencyjności gospodarki danego kraju. MSP: • stanowią 99,8% wszystkich przedsiębiorstw w Unii Europejskiej • zatrudniają blisko 70% pracowników • generują 60% PKB

7. S24koncepcja – a może populizm? • Sp. z o.o. są jedną z najpopularniejszych form prowadzenia małych i średnich przedsiębiorstw • To małe i średnie przedsiębiorstwa stanowią o konkurencyjności gospodarki danego kraju. MSP: • stanowią 99,8% wszystkich przedsiębiorstw w Unii Europejskiej • zatrudniają blisko 70% pracowników • generują 60% PKB 7

8. S24koncepcja – a nie wystarczy spółka w organizacji? Spółka w organizacji powstała jako remedium na długotrwałość i nieefektywność postępowania rejestrowego Paradoksalnie jest to zatem proteza, która została stworzona w oparciu o analogiczne założenie jakie legło u podstaw podjęcia prac nad spółką S24 Chodziło i chodzi bowiem o to, aby można było rozpocząć działalność gospodarczą natychmiast po zawiązaniu spółki Spółka w organizacji – jak każda proteza – nie jest tak samo funkcjonalna jak spółka z o.o., gdyż jest w założeniu bytem przejściowym i to obarczonym ryzykiem braku rejestracji Spółka w organizacji nie jest osobą prawną, ale zalążkiem (nadzieją na powstanie) osoby prawnej. Jest postrzegana w obrocie jako struktura niewiarygodna ze względu na swój przejściowy byt 8

9. S24koncepcja – ale dla kogo? Szybkość i łatwość założenia spółki z o.o. jest wielką wartością dla małych i drobnych przedsiębiorców Ale także dla dużych graczy rynkowych, którzy na potrzeby realizowanej transakcji chcą szybko i łatwo założyć spółke celową (SPV) Jeżeli rozwiązaniu prawnemu będzie towarzyszyć funkcjonalne rozwiązanie informatyczne, to w dalszej kolejności należy podjąć pracę, aby każda forma spółki handlowej mogła być rejestrowana przez internet 9

10. S24koncepcja – a może dziwoląg? Celem jest ułatwienie prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce i odpowiedź na wkraczanie także do obrotu prawnego technik informatycznych Trudno za dziwoląg uznać fakt wprowadzenia wzorca umowy spółki z o.o. (który może występować w różnych wariantach) z możliwością jego późniejszego zmiany, jeżeli taką decyzję podejmą wspólnicy Trudno także współcześnie za dziwoląg uznać korzystanie z technik informatycznych przy zakładaniu spółki handlowej oraz z podpisu elektronicznego Prawo spółek jest jednym z ostatnich bastionów, który opiera się nowym technologiom, co jest dość zaskakujące. Akcje w spółkach niepublicznych nadal muszą być wydawane w postaci papierowego dokumentu. Pierwsze zmiany w korzystaniu z nowych technologii wymusiła nowela ksh w sprawie organizacji walnych zgromadzeń spółek publicznych. 10

11. S24koncepcja Cel Komisji Europejskiej: skrócenie czasu rozpoczęcia działalności gospodarczej do roku 2012 do maksymalnie 10 dni Wg szacunków KE, ograniczenie barier administracyjnych dla małych i średnich przedsiębiorców w Unii Europejskiej o 25% spowoduje zwiększenie PKB Unii Europejskiej o około 1,5% 11

12. S24koncepcja • Celem projektu jest radykalna poprawa komfortu zakładania spółki z o.o, to jest: • szybkości • łatwości • kosztów tego procesu

13. S24koncepcja • Średni czas potrzebny na założenie spółki z o.o. w Polsce to 32 dni (dane za 2010 r. raport Doing Business 2011) • Najdłuższy etap to rejestracja w sądzie (kilka tygodni) • Koszt założenia spółki z o.o. w Polsce to 17,5% dochodu miesięcznego per capita. Średnia dla OECD to 5,3%

14. S24koncepcja • Bez radykalnego uproszczenia systemu rejestracji spółki nie ma możliwości istotnej poprawy tego stanu rzeczy • Standaryzacjatreści = brak konieczności oceny legalności umowy spółki przez notariusza i sąd rejestrowy • Rejestracja elektroniczna = automatyzacja; ułatwienie także dla sądu rejestrowego • W Portugalii i Estonii po wprowadzeniu elektronicznej rejestracji spółek korzysta z tej możliwości ponad 70% przedsiębiorców • Praktyka dowodzi, że w licznych przypadkach wspólnicy nie oczekują zindywidualizowanej umowy spółki – operują standardami rynkowymi

15. S24zakres zmian w przepisach • Kodeks spółek handlowych • Kodeks postępowania cywilnego • Ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym • Ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych • dodatkowo – akty wykonawcze

16. Zmiany do przepisów k.s.h.

17. Art. 1571 k.s.h. (§ 1 - 4) (nowe) • Umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może być również zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością udostępnianego w systemie teleinformatycznym (wzorzec umowy). • Zawarcie umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przy wykorzystaniu wzorca umowy wymaga wypełnienia formularza umowy zawartego w systemie teleinformatycznym i opatrzenia umowy podpisem elektronicznym. • Umowa, o której mowa w § 1, zawarta jest po wprowadzeniu do systemu teleinformatycznego wszystkich danych koniecznych do jej zawarcia i z chwilą opatrzenia ich podpisem elektronicznym. • Zmiana umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością zawartej przy wykorzystaniu wzorca umowy jest możliwa po zarejestrowaniu spółki.

18. Art. 1571 k.s.h. (§ 5 – 6) (nowe) • Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, wzorzec umowy mając na względzie potrzebę ułatwienia zakładania spółek, zapewnienia sprawności postępowania przy ich zakładaniu oraz postępowania sądowego w przedmiocie ich rejestracji, a także konieczność zapewnienia bezpieczeństwa i pewności obrotu gospodarczego. • Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw informatyzacji określi, w drodze rozporządzenia, tryb zakładania konta w systemie teleinformatycznym, sposób korzystania z systemu teleinformatycznego i podejmowania w nim czynności związanych z zawiązaniem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przy wykorzystaniu wzorca umowy oraz wymagania dotyczące podpisu elektronicznego osób zawierających umowę takiej spółki oraz osób podpisujących listę wspólników i oświadczenie o wniesieniu wkładów na pokrycie kapitału zakładowego (dane umożliwiające weryfikowanie tożsamości), mając na względzie ułatwienie zakładania spółek, potrzebę zapewnienia sprawności postępowania oraz ochrony bezpieczeństwa i pewności obrotu gospodarczego, a także zabezpieczenia danych zgromadzonych w systemie, w tym danych osobowych.

19. Art. 1571 k.s.h. (nowy)uzasadnienie • Możliwość utworzenia spółki z o.o. przy wykorzystaniu wzorca umowy • Ingerencja w treść wzorca przez założycieli jest niedopuszczalna;ewentualnie – do wyboru kilka wzorców • Wzorzec umowy zostanie określony rozporządzeniem MS (elastyczność rozwiązania) • Wzorzec umowy to uprawnienie, nie obowiązek założycieli: • osoby, które uznają, że wzorzec umowy spółki z o.o. nie odpowiada ich specyficznym potrzebom, mogą stosować dotychczasowy sposób sporządzania umowy i jej rejestracji • analogicznie – możliwość adaptacji umowy do indywidualnych potrzeb wspólników już po zarejestrowaniu spółki

20. Art. 1571 k.s.h. (nowy)uzasadnienie • Konieczny element – droga elektroniczna • Cel: • popularyzacja elektronicznego obrotu prawnego • przyspieszenie procedury (automatyzacja) – brak konieczności przepisywania danych do rejestru • Dlatego zniesienie formy aktu notarialnego na etapie rejestracji • Brak konieczności kontroli prawidłowości przez notariusza z powodu standaryzacji brzmienia umowy • Kwestie techniczne – określone w aktach wykonawczych. M.in. liberalizacja podpisu elektronicznego

21. Art. 158k.s.h. (nowe § 11 – 12) 11 W przypadku spółki, której umowę zawarto przy wykorzystaniu wzorca umowy na pokrycie kapitału zakładowego wnosi się wyłącznie wkłady pieniężne. Pokrycie kapitału zakładowego powinno nastąpić nie później niż w terminie siedmiu dni od dnia jej wpisu do rejestru. 12 Podwyższenie kapitału zakładowego dokonywane po wpisie do rejestru spółki, której umowę zawarto przy wykorzystaniu wzorca umowy, może być pokryte wkładami pieniężnymi lub niepieniężnymi.

22. Art. 158k.s.h. (nowe § 11 – 12)uzasadnienie • Brak wkładów niepieniężnych przy rejestracji = brak konieczności wyceny ich wartości • Konieczny element przyspieszenia procedury • Zakaz obejmuje jedynie okres do uzyskania wpisu spółki do rejestru • Z chwilą zarejestrowania spółki zostaje osiągnięty podstawowy cel, natomiast po dokonaniu wpisu do KRS do spółki mogą być wnoszone wkłady na zasadach ogólnych, a więc zarówno pieniężne, jak i niepieniężne

23. Art. 158k.s.h. (nowe § 11 – 12)uzasadnienie • Odejście od wymogu pokrycia kapitału zakładowego przed zarejestrowaniem spółki, ale krótki – 7 dniowy termin na ich wniesienie • W przeciwnym razie ryzyko braku praktycznej możliwości rejestracji w 1 dzień • Brak zagrożenia do bezpieczeństwa obrotu: • kapitał zakładowy nie pełni roli gwarancyjnej • niewpłacenie do spółki 5 tyś. zł przed rejestracją nie stanowi realnego zagrożenia dla wierzycieli • dodatkowa gwarancja poprzez obowiązek złożenia oświadczenia członków zarządu o wniesieniu wkładów w terminie 7 dni od rejestracji (nowy art. 167 § 5 k.s.h.) • informacja o niewniesieniu wkładów znajdzie się w KRS

24. Art. 158k.s.h. (nowe § 11 – 12)uzasadnienie • informacja, że wkłady pieniężne nie zostały wniesione znajdzie się w KRS, co powinno być dodatkową zachętą dla spółki do ich faktycznego wniesienia oraz do złożenia oświadczenia o wniesieniu wkładów wraz z wnioskiem o zarejestrowanie zmienionej informacji. Rejestr jest powszechnie dostępnym źródłem, a więc korzystać z niego mogą także wierzyciele • art. 206 § 1 pkt 4 wprowadza wymóg dookreślania, czy w przypadku spółki założonej w trybie przyspieszonym został spełniony obowiązek pokrycia kapitału zakładowego. Jest to kolejny instrument chroniący wierzycieli, którzy uzyskują w ten sposób informację, czy kontraktują ze spółką, która ma opłacony czy nieopłacony kapitał, a więc mogą dokonać samodzielnej oceny czy w okolicznościach konkretnego przypadku stanowi to dla nich zagrożenie 24

25. Art. 158k.s.h. (nowe § 11 – 12)uzasadnienie • informacja, że wkłady pieniężne nie zostały wniesione znajdzie się w KRS, co powinno być dodatkową zachętą dla spółki do ich faktycznego wniesienia oraz do złożenia oświadczenia o wniesieniu wkładów wraz z wnioskiem o zarejestrowanie zmienionej informacji. Rejestr jest powszechnie dostępnym źródłem, a więc korzystać z niego mogą także wierzyciele • art. 206 § 1 pkt 4 wprowadza wymóg dookreślania, czy w przypadku spółki założonej w trybie przyspieszonym został spełniony obowiązek pokrycia kapitału zakładowego. Jest to kolejny instrument chroniący wierzycieli, którzy uzyskują w ten sposób informację, czy kontraktują ze spółką, która ma opłacony czy nieopłacony kapitał, a więc mogą dokonać samodzielnej oceny czy w okolicznościach konkretnego przypadku stanowi to dla nich zagrożenie 25

26. Art. 158k.s.h. (nowe § 11 – 12)uzasadnienie • znacznie bardziej liberalne rozwiązania i to w odniesieniu do spółki akcyjnej zawiera kodeks spółek handlowych, który dopuszcza, aby wkłady niepieniężne na pokrycie kapitału zakładowego były uiszczone w roku po zarejestrowaniu spółki akcyjnej, a niepieniężne jedynie ¼ przed zarejestrowaniem spółki (art. 309 § 3 ksh) przy minimalnym kapitale zakładowym 100 tys. zł, a więc 20 razy wyższym od kapitału spółki z o.o. • w praktyce oznacza to, że spółka akcyjna może funkcjonować już po zarejestrowaniu przez wiele lat z kapitałem opłaconym w ¼ 26

27. Art. 158k.s.h. (nowe § 11 – 12)uzasadnienie • rozwiązanie w odniesieniu do spółki z o.o. nie zwalnia z obowiązku opłacenia kapitału zakładowego, ale odkłada go na okres do 7 dni • w razie uchybienia temu obowiązkowi sąd rejestrowy może wielokrotnie nakładać na spółkę grzywnę w wysokości do 5 tys. zł na podstawie art. 172 ksh • rozpocząć postępowanie przymuszające do opłacenia kapitału zakładowego, a w razie jego bezskuteczności nakładać na spółkę wielokrotnie grzywnę, a nawet orzec o jej rozwiązaniu (art. 24 i 25 ustawy o KRS) • Sąd może także ustanowić kuratora dla spółki (art. 26 ustawy o KRS) 27

28. Art. 158k.s.h. (nowe § 11 – 12)uzasadnienie • Sąd może także ustanowić kuratora dla spółki (art. 26 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym) • Uchybienie obowiązkowi opłacenia kapitału zakładowego i złożenia oświadczenia o opłaceniu, względnie złożenia oświadczenia fałszywego zagrożone jest także odpowiedzialnością cywilną i karną za działanie na szkodę wierzycieli i spółki • Jest to także modelowy przykład uzasadniający „przebicie zasłony korporacyjnej” czy osobistą odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki, jeżeli brak opłacenia kapitału spowodowałby niewypłacalność spółki 28

29. Art. 163 pkt 2k.s.h. (zmiana) Do powstania spółki z ograniczoną odpowiedzialności wymaga się: (…) • wniesienia przez wspólników wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego, a w razie objęcia udziału za cenę wyższą od wartości nominalnej, także wniesienia nadwyżki, z uwzględnieniem art. 158 § 11 Uzasadnienie: • Zmiana do art. 163 pkt 2 k.s.h. jest konsekwencją wprowadzenia art. 158 § 11

30. Art. 167 k.s.h. (nowe § 4 i 5) 4. Przepisów § 1 - 3 nie stosuje się do zgłoszenia spółki, której umowę zawarto przy wykorzystaniu wzorca umowy. Do zgłoszenia tej spółki należy dołączyć, sporządzone na formularzach udostępnianych w systemie teleinformatycznym: • umowę spółki opatrzoną podpisem elektronicznym, • listę wspólników z podaniem nazwiska i imienia lub firmy (nazwy) oraz liczby i wartości nominalnej udziałów każdego z nich, opatrzoną przez wszystkich członków zarządu podpisem elektronicznym, • oświadczenie wszystkich członków zarządu opatrzone podpisem elektronicznym, że wkłady pieniężne na pokrycie kapitału zakładowego zostały przez wszystkich wspólników w całości wniesione, jeżeli wkłady zostały wniesione najpóźniej w chwili zgłoszenia spółki. 5. Zarząd spółki, o której mowa w § 4, w terminie siedmiu dni od dnia jej wpisu do rejestru, składa do sądu rejestrowego: • oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wkłady pieniężne na pokrycie kapitału zakładowego zostały przez wszystkich wspólników w całości wniesione, jeżeli oświadczenie takie nie zostało dołączone do zgłoszenia spółki, • złożone wobec sądu albo poświadczone notarialnie wzory podpisów członków zarządu.

31. Art. 167 k.s.h. (nowe § 4 i 5) uzasadnienie • Wyłączenie stosowania § 1-3 wynika ze specyfiki S24 i wymogów szybkości postępowania (konieczność zinformatyzowania dokumentów) • Część dokumentów może zostać dostarczona do sądu później: • oświadczenie o wniesieniu wkładów (jeśli nie zostały wniesione przed zarejestrowaniem spółki); • wzory podpisów: • złożone wobec sądu (wymagana obecność) • poświadczone notarialnie

32. Art. 206 § 1 pkt 4 k.s.h. (zmiana) Pisma i zamówienia handlowe składane przez spółkę w formie papierowej i elektronicznej, a także informacje na stronach internetowych spółki, powinny zawierać: (…) • wysokość kapitału zakładowego, a dla spółki, której umowę zawarto przy wykorzystaniu wzorca umowy, do czasu pokrycia kapitału zakładowego, także informację, że wymagane wkłady na kapitał zakładowy nie zostały wniesione Uzasadnienie: • konsekwencja wprowadzenia możliwości opłacenia kapitału zakładowego po dniu zarejestrowania spółki • ochrona wierzycieli – obowiązek informacyjny

33. Dane statystyczne

34. S24 przyjęło się źródło: Ministerstwo Sprawiedliwości

35. Słowo końcowe o bezpieczeństwo obrotu i wolności gospodarczej

36. S24 czy naprawdę zagrożeniem dla bezpieczeństwa obrotu? Niezrozumiałe jest na czym ma polegać zagrożenie bezpieczeństwa obrotu przez umożliwienie rejestracji spółki z o.o. przez internet Skoro przy wykorzystaniu Internetu i zwykłego (niecertyfikowanego) podpisu elektronicznego można dokonywać na wielką skalę operacji na rynku pieniężnym i kapitałowym od wielu lat i rynek ten funkcjonuje – to skąd obawy związane z tą formą zakładania spółki z o.o. Przecież nieprawidłowości na rynku finansowym mogą zagrażać stabilności społecznej, politycznej i gospodarczej, a techniki informatyczne nie tylko nie są przyczyną kryzysów, ale wpływają pozytywnie na rozwój rynku, w tym zmniejszenie kosztów transakcyjnych 36

37. Czy akt notarialny jest gwarantem bezpieczeństwa obrotu? Teza, że akt notarialny jest jedynym sposobem zagwarantowania bezpieczeństwa obrotu przy zakładaniu spółek z o.o. nie przekonuje Skoro mamy ustawowy wzorzec umowy spółki z o.o. to akt notarialny nie jest już konieczny Doświadczenia zakładania spółek angielskich czy innych państw przez internet nie wskazują, aby ta forma rejestracji stwarzała zagrożenie dla bezpieczeństwa obrotu Wierzyciela chroni konstrukcja spółki jako osoby prawnej, a nie osoba wspólnika (efekt uwięzionych w spółce aktywów będących w sensie ekonomicznym własnością wspólnika) 37

38. Duch przedsiębiorczości zaczyna się od wolności rozpoczynania działalności Liczba zakładanych spółek z o.o. jest pochodną prostej struktury, oszczędnej ingerencji ustawodawcy w swobodę autonomii wspólników w kształtowaniu organizacji spółki z o.o. oraz łatwości i szybkości zakładania spółki Amerykański noblista z ekonomii prof. Gary Becker trafnie podkreśla, że podstawą każdej gospodarki jest duch przedsiębiorczości, a więc wolność rozpoczynania działalności gospodarczej Im łatwiej jest założyć biznes i prowadzić go, tym większe korzyści odnosi cała gospodarka. Ma to szczególnie doniosłe znaczenie w okresie turbulencji gospodarczych 38

39. Wolność jako remedium na kryzys Badania empiryczne dowodzą, że im więcej wolności gospodarczej, tym gospodarka zachowuje większą elastyczność i łatwość w wychodzeniu z kryzysu Można odnieść wrażenie, że u wielu ekonomistów, polityków i prawników dzisiaj wolność gospodarcza nie jest w cenie Wielu twierdzi wręcz, że przyczyną kryzysu jest wolność gospodarcza czemu przeczą badania przyczyn kryzysu prowadzone na zlecenie Komisji Europejskiej tzw. grupy Larossiera Ufajmy też nieco bardziej przedsiębiorcom nie traktując ich z założenia jako potencjalnych przestępców, ale ciężko pracujące osoby tworzące na własne ryzyko miejsca pracy. 39

40. Dziękujemy