UNIVERZITET U SARAJEVU FAKULTET ZA KRIMINALISTIKU, KRIMINOLOGIJU I SIGURNOSNE STUDIJE

1. UNIVERZITET U SARAJEVUFAKULTET ZA KRIMINALISTIKU, KRIMINOLOGIJU I SIGURNOSNE STUDIJE F r a n c u s k a

2. Politički sistem • Francuska ima veoma bogatu ustavno-pravnu i političku historiju; • Francuska buržoaska revolucija je imala najveći uticaj u institucionalnom oblikovanju i razvoju političkih institucija u Francuskoj; • Naime, Francuska buržoaska revolucija je srušila dvorski apsolutizam u feudalnoj staleškoj monarhiji i time je srušena ekonomska i politička dominacija plemstva; • Prvi ustav u Francuskoj je donesen 1791. godine, riječ je o jednom od najstarijih pisanih ustava u svijetu; • Prvi put Francuska republika je proklamovana 1792. godine, međutim njen je suverenitet narušen u više navrata;

3. Politički sistem • 1848. god. proklamovana je Druga republika, koja je bila kratkog vijeka, jer je 1851. godine Luj Napoleon III izvršio državni udar, uspostavio novo carstvo i donio novi ustav, međutim dolazi do njegovog poraza u ratu sa Pruskom 1870.godine; • Treća republika je proglašena 1875. godine, kada su donesena tri ustava; republikanski režim treće republike se zadržao sve do 1940. godine; • Period četvrte republike je obuhvatio period od 1946-1958. godine; • Francuski general De Gol je 1958. godine predložio novi ustav, koji je u junu 1958. godine prihvaćen na referendumu od strane biračkog tijela; i isti je predstavljao ustav Pete francuske republike.

4. Politički sistem • Francuska je parlamentarna demokratska republika, na čijem čelu se nalazi predsjednik, kao najviši predstavnik državne vlasti koji se bira po sistemu neposrednih većinskih izbora na period od 7 godina, sa mogućnošću ponovnog reizbora više od dva puta. • On je ključna ličnost u oblikovanju globalne vanjske politike, politike nacionalne sigurnosti i odbrane, komandant oružanih snaga, te predsjedava Komitetom za nacionalnu odbranu i sigurnost; • Također, on ima pravo suspenzivnog veta na zakone donesene u Parlamentu, pravo da donosi sam procjenu u slučajevima nacionalne opasnosti, imenuje predsjednika vlade, a na njegov prijedlog i ministre, ima pravo raspuštanja Skupštine, potpisuje vojne akte i sl.

5. Politički sistem • Parlament se sastoji iz sva doma: Nacionalne slupštine i Senata. • Nacionalna skupština broji 482 člana, koji se biraju direktnim i općim izborima, po sistemu apsolutne većine, na period od 5 godina; • Senat ili Savjet republike ima 274 člana, koji se biraju na indirektan način od strane predstavnika departmana i općina na period od 9 godina; s tim što se svake treće godine vrši izbor trećine članova; • Vlada Francuske se formira na način da predsjednik Republike imenuje predsjednika Vlade, koji bira ministre, za čije imenovanje daje saglasnot predsjednik Republike.

6. Politički sistem • Na samom vrhu sudske hijerarhije nalazi se Državni savjet. Njegovu organizacionu strukturu čini 5 odjeljenja, od koji samo jedno ima sudska ovlaštenja, a ostalih 4 su u ulozi savjetodavnih organa Vlade; • Na nižim nivoima su uspostavljeni krivični i građanski sudovi; • Ulogu krivičnih sudova čine policijski sudovi koji mogu izreći kaznu od 1 dana do dva mjeseca, kao i novčanu kaznu; • Na višem nivou uspostavljeni su porotni sudovi koji su nadležni za suđenje u prvoj instanci za najteža krivična djela; a najvišu instancu u toj oblasti čine građanski sudovi.

7. Obavještajno-sigurnosni sistem • Uspostavljanje obavještajno-sigurnosnog sistema možemo pratiti od početka Drugog svjetskog rata; • 1940. godine uspostavljen je Centralni biro za obavještajni rad i djelatnost, čiji je zadatak bio da se savezničke snage izvještavaju o situaciji na okupiranoj francuskoj teritoriji; • Istovremeno, na prostoru Alžira se formiraju posebne snage koje su bile u funkciji obavještajne podrške vojnim operacijama i jačanju saradnje sa SAD-om; • Simbiozom gore pomenutih snaga nastaje Glavna uprava tajnih službi, koja je 1945. godine preimenovana u Direktorat za studije i istraživanje; • 1946.godine vlada je obrazovala službu za spoljnu dokumentaciju i kontra-špijunažu. • Za rad i koordinaciju obavještajnih i sigurnosnih službi zadužen je Međuresorski komitet za obavještajno-sigurnosne poslove, na čijem se čelu nalazi predsjednik vlade Francuske, a njega sačinjavaju ministar odbrane, ministar finansija, ministar unutrašnjih i vanjskih poslova, te direktor generalne direkcije za vanjsku sigurnost (DGSE).

8. Obavještajno-sigurnosni sistem U okviru Ministarstva odbrane uspostavljene su sljedeće službe: 1. Generalna direkcija za vanjsku sigurnost (DGSE); 2. Direktorat za vojno obavještavanje (DRM); 3. Direktorat za odbrambenu zaštitu i sigurnost (DPSD); 4. Brigada za elektronsko i vojno ratovanje (BRGE); 5. Glavni servis za informacione sisteme sigurnosti (SCSSI). U okviru Ministarstva za unutrašnje poslove uspostavljene su sljedeće službe: 1. Direkcija za nadzor teritorija (DST) 2. Centralna direkcija općih obavještenja.

9. Ministarstvo odbrane(Generalna direkcija za vanjsku sigurnost-DGSE) • Preteča Generalne direkcije za vanjsku sigurnost jeste Služba za vanjsku dokumentaciju i špijunažu, koja je osnovana 1946. god., • Ova služba se bavila raznim nedozvoljenim aktivnostima, što je produciralo potrebu njene radikalne organizacione i kadrovske transformacije; • 4. aprila 1982. godine služba za vanjsku dokumentaciju i špijunažu je preimenovana u Generalnu direkciju za vanjsku sigurnost, a njen dotadašnji rad na francuskoj teritoriji je zabranjen, dok se njena aktivnost svela na obavještajna istraživanja u inostranstvu;

10. Ministarstvo odbrane(Generalna direkcija za vanjsku sigurnost-DGSE) • U organizacionom pogledu smještena je u Ministarstvu odbrane; • Za svoj rad odgovorna je predsjedniku države i premijeru vlade, tako da je direktor ove direkcije dužan da iste blagovremeno obavještava o prikupljenim podacima; • Na čelu ove službe nalazi se generalni direktor, koji ima svoj kabinet; • Ova služba je organizovana putem direktorata i to: 1. Direktorat za strategiju; 2. Direktorat za prikupljanje obavještajnih podataka; 3. Direktorat za izvođenje tajnih operacija; 4. Direktorat za kontrašpijunažu; 5. Direktorat za administraciju; 6. Direktorat za operativnu tehniku: 7. Direktorat za finansije.

11. Ministarstvo odbrane(Generalna direkcija za vanjsku sigurnost-DGSE) Direktorat za strategiju: • Utvrđuje metode i sredstva prikupljanja podataka; • Prati obavještajne i druge sigurnosne prilike; • Na osnovu prikupljenih podataka oblikuje generalni koncept i doktrinu djelovanja; • Razrađuje pravila i principe međusobne komunikacije sa Ministarstvom unutrašnjih i vanjskih poslova; Direktorat za prikupljanje obavještajnih podataka: • planira, programira, rukovodi i određuje metodologiju obavještajnog istraživanja, a tu svoju djelatnost realizira putem uspostavljenih centara u inostranstvu; • Prikupljene podatke koristi na propisan način i distribuira ih ostalim direktoratima

12. Ministarstvo odbrane(Generalna direkcija za vanjsku sigurnost-DGSE) Direktorat za izvođenje tajnih operacija: Planira i izvodi tajne operacije, a uspješnost realizacije istih zavisi od pravovremenih, tačnih i pouzdanih informacija, kojima ovaj direktorat mora raspolagati. Stoga je neminovna njegova saradnja sa direktorartom za prikupljanje obavještajnih podataka; Direktorat za kontrašpijunažu: • planira i rukovodi kontraobavještajnim aktivnostima u inostranstvu; • Štiti francuska konzularna, diplomatska i druga predstavništva od stranog obavještajnog prodora;

13. Ministarstvo odbrane(Direktorat za vojno obavještavanje-DRM) • Ova služba je osnovana Dekretom predsjednika države Miterana od 16. juna 1992. godine; • Direktorat za vojno obavještavanje nastao je simbiozom pojedinih ranijih institucija u okviru Ministarstva odbrane, koje su imale obavještajne zadatke; • Tako je u njegov sastav ušao Centar za eksploataciju vojnih obavještenja, koji je bio u sastavu Glavnog štaba oružanih snaga i predstavljao strategijsko-taktičku obavještajnu službu; • Ovaj centar je bio zadužen za prikupljanje obavještajnih podataka isključivo vojne prirode, s ciljem praćenja razvoja vojne situacije na globalnom planu. Također u njegovoj nadležnosti je bila i analiza, sinteza i obrada prikupljenih podataka, na osnovu čega su se izrađivale operativno-strategijske analize; • U sastav ovog direktorata ušli su i : - Centar za informisanje o elektromagnetnim zračenjima; - Međuarmijski centar za interpretaciju slika; - Međuarmijska jedinica HELIOS, odnosno Program za satelitsko osmatranje svemira.

14. Ministarstvo odbrane(Direktorat za vojno obavještavanje-DRM) • U nadležnosti Direktorata za vojno obavještavanje jeste planiranje i koordiniranje toka obavještajnog istraživanja, kao i korištenje na zaštićen i propisan način rezultata obavještajnog procesa; • Kao odbrambena obavještajna agencija zadužena je za proučavanje onih podataka koji su rezultat vojno-svemirske aktivnosti, uz korištenje svemirske tehnologije, a naročito one koja podrazumijeva proučavanje satelita i daljinskih slikovnih podataka putem posebnih rezonancija; • Na čelu ovog direktorata se nalazi general, koji ministru odbrane daje savjete od krucijalnog značaja za planiranje odbrambene politike; • Organizacionu strukturu čini 5 subdirektorata: subdirektorat za istraživanje, ekspolataciju, naoružanje, administarciju i tehnički subdirektorat.

15. Ministarstvo odbrane(Direktorat za odbrambenu zaštitu i sigurnost-DPSD) • Štiti položaj i ulogu oružanih snaga Francuske od prodora stranih obavještajnih službi, te u tom cilju planira, koordinira i usmjerava kontraobavještajne operacije; • Prikuplja podatke iz velikog broja izvora, iste analizira, sistematizira, obrađuje i u vidu preciznih i pouzdanih informacija dostavlja pretpostavljenim komandama; • Prati raspoloženje rukovodnih vojnih struktura; • Osigurava objekte oružanih snaga, ljudstvo, dokumente, te ostalim prostorima koji su na direktan ili indirektan način u funkciji odbrambenih snaga; • Prikupljanje podataka iz velikog broja izvora, koje sistematizira, obrađuje, analizira, te iste u vidu pouzdanih i preciznih informacija dostavlja nadležnim hijerarhijskim rukovodnim nivoima.

16. Ministarstvo odbrane(Glavni servis za informacione sisteme sigurnosti-SCSSI) • Osnove rada ove službe su determinirane karakterom i dometom obavještajnih i kontraobavještajnih službi; • Njegova implementacija se, shodno kazanom, odvija na zaštićen i tajan način; • Ukupna aktivnost ove službe se treba zasnivati na jedinstvenoj metodologiji, korištenjem zaštićenih kriptoloških sistema, kojeg su se dužne pridržavati i ostale službe, zašto su obavezne potpisati i principe korištenja; • Kriptologija je u funkciji obezbjeđenja većeg stepena funkcionalnosti i operativno jedinstvo postupanja, uz sve specifičnosti koje proizilaze iz same prirode obavještajnog i kontraobavještajnog istraživanja.

17. Ministarstvo za unutrašnje poslove(Direkcija za nadzor teritorija-DST) • Riječ je o policijskoj službi koja obuhvata civilni sektor i ima prevashodno kontraobavještajni karakter; • Osnovana je Dekretom od 1899.godine , a počela je zvanično sa radom 1939. godine, rasformirana je 1942.god. , a njena aktivnost je ponovo obnovljena nakon okončanja drugog svjetskog rata 1945.godine; • Njene aktivnosti su usmjerene na otkrivanje stranog obavještajnog prisustva na prostoru Francuske, tako da je rad ove službe ograničen unutar Francuske; • Ova služba također otkriva, prati, presijeca djelatnost terorisitčkih organizacija, vrši nadzor nad separatistima, ekstremnim grupama, stranim teroristima. • Na osnovu nadzora sumnjivih stranaca, daje obavještenja za otkazivanje boravka, kao i zabrane ulaska u Francusku, predlaže oduzimanje državljanstva;

18. Ministarstvo za unutrašnje poslove(Direkcija za nadzor teritorija-DST) • Njenu organizacionu strukturu čini 5 subdirektorata i to: - subdirektorat za kontrašpijunažu; - subdirektorat za međunarodni terorizam; - subdirektorat za opću administraciju; - tehnički subdirektorat; - subdirektorat za zaštitu i sigurnost imovine; O svim preduzetim aktivnostima, direktor ove službe je dužan upoznati ministra, a ovaj predsjednika vlade i države.

19. Ministarstvo za unutrašnje poslove(Centralna direkcija općih obavještenja) • U nadležnosti ove direkcije jeste prikupljanje podataka o problemima iz oblasti sigurnosti, privrede, politike i svih drugih problema koji mogu producirati negativne implikacije na ukupnu sigurnost Francuske; • U njenoj nadležnosti je također i prikupljanje podataka o pokretima i organizacijama koje su sklone vršenju terorističkih akata; • Kako bi ova direkcija mogla realizirati pomenute aktivnosti, formiran je i Biro za odnose sa inostranstvom; • Predmet interesa ove direkcije jesu zemlje EU; • U okviru ove direkcije egzistira i “Odjeljenje za igre”, čija je aktivnost usmjerena na nadzor kladionica, kasina, ostvaraujući pri tome saradnju sa policijom za borbu protiv kriminala i sa zračnim policijskim snagama.