1 / 14

Prof.Dr . Alp Can Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Histoloji ve Embriyoloji ABD

Kök Hücresine Giriş (Kavramlar-Yapı-İşlev). Prof.Dr . Alp Can Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Histoloji ve Embriyoloji ABD. Neden Kök Hücreler?. Dejeneratif hastalıklar ve bozuklukların tedavisinde kullanılma potansiyelleri Parkinson, MS Diyabet, Kanser (lösemi vb) Kİ desteği

Albert_Lan
Download Presentation

Prof.Dr . Alp Can Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Histoloji ve Embriyoloji ABD

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Kök Hücresine Giriş(Kavramlar-Yapı-İşlev) Prof.Dr. Alp Can Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Histoloji ve Embriyoloji ABD

  2. Neden Kök Hücreler? • Dejeneratif hastalıklar ve bozuklukların tedavisinde kullanılma potansiyelleri • Parkinson, MS • Diyabet, Kanser (lösemi vb) • Kİ desteği • Doku onarımları (spinal kord yaralanmaları vb) • Hastalıkların etyolojisini öğrenmek • İlaç keşfi ve geliştirmesi • Gelişim ve hücre biyolojisini öğrenmek

  3. Embriyonik Kök Hücreler (EKH) Non-Embriyonik Kök Hücreler • Fetüs Kaynaklı • Gelişimini sürdüren dokularda bulunan ve kısmen farklılaşmış veya farklılaşmamış hücreler • Belli zaman dilimi içinde ve belli bölgelerde (geçici ve göç eden) bulunurlar • Nöral krista KH • Pankreas adacık progenitörleri • Kemik iliği KH • Kordon kanı KH • Kordon stroması • Amnion sıvısı • Dokuya özgü KH (Yetişkin KH, Somatik KH) • Yetişkinin farklanmış dokularındaki farklanmamış hücreler • Organizmanın yaşamı boyunca kendilerini kopyalayabilme özelliği (???) • Mezankimal Kök Hücreler (MKH) • Hematopoetik Kök Hücreler

  4. Dokuya Özgü Kök Hücrelerin Avantajları • EKH’lerin aksine, DÖKH kanseröz yapı oluşturmazlar. • Hazır kaynak olarak düşünülebilir. • Bireylerden hızlıca alınabilir. • Daha az etik probleme neden olur.

  5. Dokuya Özgü Kök Hücrelerin Dezavantajları • Tanımlanmaları ve saflaştırılmaları zordur. • Büyük miktarlarda çoğaltılmaları zordur (sınırlı büyüme kapasitesi) • Zaman içinde potansiyellerini kaybedebilirler • Belli hücre tiplerine dönüşmezler • Alıcıda yüksek oranda bağışıklık yanıtı ortaya çıkarırlar.

  6. Mezankimal Kök (Stromal) Hücreler (MKH)(Fetus/Yetişkin kökenli) Nomenklatür: Multipotent Mezankimal Stroma Hücresi (Int. Soc. forCellTherapy, 2005) • Erişkinde hazır kök hücre kaynağı • İşlevsel hücrelere dönüşebilme yeteneği • (Mezankimal seriler, nöron, hepatosit) • Koloni oluşturma ve kendini yenileme yeteneği • Heterojen morfoloji (adheran, fibroblastik) • Sınırlı yaşam süresi (50-100 hücre döngüsü) • Belli yüzey belirteçleriyle izole edilebilmeleri • (CD44, Stro-1, CD29, CD105 vs) • Bazı hücre tedavilerindeki yeri kanıtlandı • Osteogenezis imperfecta (Horwitz et al, 2002) • Hematopoetik iyileşme (Koç et al, 2000) • Kemik dokusu onarımı (Petite et al, 2000)

  7. KEMİK YAĞ DOKUSU TENDON LRP-5/Wnt sinyali Telomerase Cbfa-1 Wnt sinyali (Wnt 10b) Mekanik iletim sinyali MEZANKİMAL KÖK HÜCRE Hücre adezyonu SMAD’lar WISP-3/ Wnt sinyali MAPK ECM ilişkileri Sox 9 Sitokinler (IL-6, IL-11) bHLH KAS Kİ STROMASI KIKIRDAK

  8. Yetişkinde multipotent MKH kaynakları

  9. osteogenez adipogenez kondrogenez MKH farklanmasında rol aldığı düşünülen gen sayıları (Song et al, 2006) Period homolog 1(PER1) Nebulette (NEBL) NR-CAM FK506-BP 5 İnterlökin 1 tip-II reseptörü (IL1R2) Çinko parmak protein 145 (ZNF145) Doku inhibitörü MMP 4 (TIMP4) Serum amiloidi A2

  10. İnsan EKH’de yapılan DNA mikroarray sonuçlarına göre 918 gen bölgesinin işlevlerine gore dağılımı (%). Sato ve ark(11)’dan alınmıştır.

  11. KÖK Hücresi Kavramları • Kendini yenileme (self renewal) • Somatik hücreler=80 popülasyon • İleri proliferasyon gösterenler=160 popülasyon (örn: EKH, NKH) • Farklılaşma potansiyeli ve yönü (differentiation) • toti, multi, pluri, uni (kök hücre, prekürsör, progenitör) • İleri farklılaşma, geri farklılaşma, öteye farklılaşma • Klonalite (clonality) • Kök hücreler/destekleyici hücreler=karma popülasyon • Köklülük (stemness) • Transkripsiyonel profil (kök hücrelere özgü ortak parmak izi?)

  12. Kendini yenileme • LIF • gp130 reseptörü üzerinden JAK-STAT ve SHP2-Erk yolaklarının uyarılmasıyla STAT3’ün uyarılması ve çekirdekte ilgili genlerin transkripsiyonu • Oct4 • morula evresinde trofoektoderm ve iç hücre kitlesinin gelişiminden sorumlu • Nanog • ilkel endodermin oluşumda ve gastrülasyonda etkilidir. • Notch/Wnt sinyal yolakları • EKH ve erişkin kök hücrelerde

  13. Köklülük (Stemness) • Ortak moleküler davranışlar? (moleküler imza) • Geniş sinyal molekülü profiline yanıt vermek • TGF, Notch, Wnt ve Jak/Stat • Hücre döngüsü genlerini kontrol etmek • G1 arresti • Telomerin korunmasını sağlayan faktörleri barındırma • Artmış telomeraz aktivitesi • Özgün kromatin modeli • DNA metilaz’lara, Histon diasetilaz’lara duyarlı • Özgün posttranszisyonel modifikasyonlar • RNA helikaz’larca regüle edilir • Hücresel strese dayanıklılık • İlaçlar, protein katlanması, detoksifikasyon yolları

  14. KÖK HÜCRELER’in özgün yapı ve işlevlerini anlayabilmek için Doğru Sorular Sormak – Doğru Yanıtlar Aramak

More Related