Hidrokarbonlar

1. Hidrokarbonlar Yapisinda sadece H ve C barindiran bilesiklerdir. Üç gruba ayrilirlar: Alkanlar Alkenler Alkinler

3. Alkanlar Hidrokarbon ailesinin en basit yapili bilesikleridir. Sadece C ve H atomu barindirirlar. Atomlar bir birine sadece tekli bag ile baglanmislardir. Genel bilesik formülleri: CnH2n+2

4. Fiziksel Özellikleri Apolar bilesiklerdir Suda çözünmezler Düsük yogunluk Düsük erime noktasi Düsük kaynama noktasi Alkanlar

5. Alkanlar

6. Organik Bilesiklerin Adlandirilmasi Organik bilesiklerin adlandirilmasi molekül boyutuna ve ihtiva ettigi islevsel gruplara bagli olarak zorlasir. Organik bilesikleri adlandirmada genel olarak: En uzun karbon zinciri belirlenir Yan (varsa) zincirlerin yerleri belirlenir Islevsel gruplarin (varsa) yerleri belirlenir IUPAC (International Union of Pure and Applied Chemistry) adlandirma sistemi adlandirmada karmasayi ortadan kaldiracak bir dizi kurallar seti ortaya koymustur.

7. Organik Bilesiklerin Adlandirilmasinda Temel Alinan Isim Kökleri: Isim Kökü C-Sayisi met- 1 et- 2 prop- 3 büt- 4 pent- 5 hekz- 6 hept- 7 okt- 8 non- 9 dek- 10

8. Alkanlarin Adlandirilmasi En uzun C-zincirini bulun, C-sayisina karsilik gelen isim kökünün sonuna –an soneki getirin. Ana zincir üzerindeki yan zincirleri (takilari) belirleyin, yan zincirin C-sayisina uygun isim kökünün sonuna –il soneki getirin. Ayni yan zincirden birden fazla varsa bunlarin adedini di-, tri-, tetra-, penta-, vs. uygun son ekle belirtin. Her bir yan zincirin yerini rakamla belirtin. Birden fazla yan zincir varsa bunlarin isimlerini alfabetik siraya göre siralayin (di-, tri-,.. Hariç).

9. Adlandirma Örnekleri Karbona bagli hidrojenleri simdilik disarida birakalim. C-C-C-C-C Bu 5-karbonlu bir alkan. Uygun isim kökü pent-. Tüm karbonlar tekli bag yaptigi için bu bir alkan. Dolayisiyla –an soneki eklenir. Bilesigimizin adi: pentan

10. Örnek:

11. Örnek:

14. Örnek Adlandirma

15. Alkanlarin Adlandirilmasi (devam) Bir molekülde ayni uzunlukta iki karbon zincirinden üzerinde daha fazla sayida yan zincir tasiyan ana zincir olarak belirlenir. Örnek:

16. Sikloalkanlar Halkali yapida alkanlardir. Genel formülleri: CnH2n Düz zincirli alkanlarin adlarinin basina siklo- öneki getirilerek adlandirilir.

17. Sikloalkan örnekleri

18. Sikloalkanlar Eger halka üzerinde yan zincir varsa onlar da daha önceki bahsettigimiz kurallara göre adlandirilir. Sikloalkanlar kendileri yan zincir olarak ilgili sikloalkil olarak adlandirilirlar. Örnek: sikloproil, siklobütil, siklopentil vs.

19. Sikloalkanlar

20. Sikloalkanlar Numaralandirma yan zincirler mümkün olan en küçük sayilari alacak sekilde yapilir.

21. Alistirma: Asagidaki bilesikleri adlandiriniz

22. Alkanlarin Dogal Kaynaklari Alkanlar endüstriyel olarak Dogalgaz Petrol ve Kömür ün rafinasyonu veya hidrojenlenme yoluyla elde edilir.

23. Alkanlarin Sentezi Würtz Sentezi Iki alkil halojenürün sodyum metaliyle reaksiyonu sonucunda elde edilir.

24. Alkanlarin Sentezi Grignard Sentezi Alkilbromürler susuz eter çözücüsü içerisinde Mg metali ile tepkimeye girerek Grignard bilesigi adi verilen bilesikler olusur.

25. Alkanlarin Tepkimeleri Yanma: Bir çok alkan bu sekilde yakit olarak kullanilir. Metan: dogalgaz Propan: tüpgaz Bütan: çakmak gazi Benzin: hidrokarbon karisimi

26. Alkanlarin Tepkimeleri Halojenlenme Bir yada daha fazla hidrojenin halojenle yer degistirme tepkimesidir. Bir çok halohidrokarbon çözücü bu yolla elde edilir.

27. Alkil halojenürler Bir yada birden fazla hidrojenin halojenle yer degistirdigi alkanlardir. Genel Formül: R-X seklindedir. R: herhangi bir alkil X: halojen (F, Cl, Br, I) Yapi ve adlandirma bakimindan alkanlara benzer.

28. Alkil halojenürlerin Adlandirilmasi

29. Alkil halojenürlerin özellikleri Erime ve kaynama noktalari Alkanlarinkinden daha yüksektir. MA arttikça yükselir. Çözünürlük: Suda çözünmezler Alkan gibi apolar çözücülerde ve diger alkil halojenürlerde çözünürler.

30. Alkil halojenürlerin siniflandirilmasi Halojenin bagli oldugu karbona bagli alkil (R-) grubu sayisina göre: 1 halojen: birincil (primer) 2 halojen: ikincil (sekonder) 3 halojen: üçüncül (tersiyer) Bu gruplama diger islevsel gruplar için de geçerlidir.

31. Alkil halojenürlerin siniflandirilmasi

32. Alkil halojenürlerin önemli tepkimeleri Yerdegistirme tepkimesi

33. Doymamis Hidrokarbonlar:  Alkenler ve Alkinler Karbon-karbon çoklu bagi içerirler.

34. Etenin bag-orbitalleri

35. Etinin bag-orbitalleri

36. Fiziksel Özellikleri Fiziksel özellikleri alkanlarinkine benzer. Çözünürlük Apolar çözücülerde çözünür Suda çözünmez Yogunluklari, erime ve kaynama noktalari düsüktür. Fakat bu özellikler molekül boyutuna göre degisir. Birden fazla çift bagi bulunan alkenler renkli bilesiklerdir.

37. Alkenlerin Adlandirilmasi Adlandirmada çift bag temel alinir. En uzun zincir çift bagi barindirmak zorundadir. Karbon zincirini çift bag tasiyan karbonlar mümkün olan en küçük numarayi alacak sekilde numaralandirin. Çift bagin yerini belirtin. Alkanlardaki –an eki yerine –en eki getirin. Yan zincirler ve halojenler için daha önceki kurallari uygulayin.

38. Alkenlerin Adlandirilmasi

39. Alkenlerin Adlandirilmasi Eger birden fazla çift-bag varsa –dien, -trien, -tetraen gibi uygun eklerle belirtilir.

40. Alkinlerin Adlandirilmasi Alkenlerin adlandirilmasina benzer. En uzun zincir üçlü bagi barindirmak zorundadir. Karbon zinciri üçlü bagi tasiyan karbonlar mümkün olan en küçük numarayi alacak sekilde numaralandirilir. Üçlü bagin yerini belirtilir. Alkanlardaki –an eki yerine –in eki getirilir. Yan zincirler ve halojenler için daha önceki kurallar gerçerlidir.

41. Alkinlerin Adlandirilmasi

42. Alkenlerin Geometrik Izomerleri

43. Alkenlerin Elde Edilmesi 1) KOH’in alkoldeki derisik çözeltisi, alkil halojenürlerle tepkimeye sokulursa alken olusur.

44. Alkenlerin Elde Edilmesi Komsulu dibromürler, asetik asit içerisinde Zn-tozu ile tepkimeye sokulursa alken olusur.

45. Alkenlerin Elde Edilmesi Alkoller, derisik sülfürik asit katalizörlügünde isitilirsa alken elde edilir (dehidrasyon).

46. Alkenlerin Tepkimeleri Katilma Tempkimesi Cift bag koparak yerine birseyler katilir.

47. Alkenlerin Tepkimeleri Hidrojenlenme Katalizör esliginde bir çift baga 1 mol H2 katilir. Ürün bir alkandir.

48. Alkenlerin Tepkimeleri Hidrasyon Su katilmasi tepkimesidir. Bir karbon –H, digeri –OH alir. Ürün bir alkoldür. Az miktarda asit katalizör olarak kullanilir.

49. Alkenlerin Tepkimeleri Markovnikov Kurali Çift baga su katilirken karbonlardan hidrojeni fazla olana –H, az olana –OH baglanir.

50. Alkenlerin Tepkimeleri Hidrohalojenlenme Alkene HF, HCl, HBr, HI katilimi Markovnikov kurali burada da geçerlidir.

51. Alkinlerin Elde Edilmesi Komsulu dibromürler düsük sicaklikta, sivi amonyak içerisinde sodyum amitle (NaNH2) etkileserek alkinleri verirler.

52. Alkinlerin Elde Edilmesi 2) Komsulu tetrahalojenürler Zn tozu ile isitilirsa alkinler olusur.

53. Alkinlerin Tepkimeleri Katalitik Hidrojenlenme: Alkinler Pt, Pd yada Ni katalizörlügünde H2 ile katilma tepkimesi verirler.

54. Alkinlerin Tepkimeleri Halojen katilmasi

55. Alkinlerin Tepkimeleri Hidrohalojenlenme Uçalkinlere katilma Markovnikov kuralina göre gerçeklesir.

56. Aromatik Hidrokarbonlar