Download
1 / 56
E N D
1. SERCE I KRAZENIE KRWI
3. W uproszczeniu uklad serowo-naczyniowy mozna przedstawic jako skladajacy sie z:
^ czterech pomp pracujacych szeregowo po dwie (prawy przedsionek i prawa komora oraz lewy przedsionek i lewa komora).
^ czterech zbiorników krwi (dwóch zbiorników duzych i dwóch zbiorników plucnych).
^ dwóch sieci naczyn wlosowatych laczacych zbiorniki tetnicze ze zbiornikami zylnymi.
4. Wiekszosc objetosci krwi (okolo 80%) znajduje sie w tzw. ukladzie (zbiorniku) niskocisnieniowym (zyly, prawe serce i male krazenie).
Reszta znajduje sie w tzw. ukladzie (zborniku) wysokocisnieniowym (lewe serce,aorta,duze i drobne tetnice,wlosniczki)
5. Ruch krwi utrzymywany jest:
* róznica cisnien pomiedzy poczatkiem duzego krazenia, tj. aorta, a jego zakonczeniem w prawym przedsionku wynosi okolo 95 Tr.
róznica cisnien pomiedzy poczatkiem malego krazenia, tj., poczatkiem tetni plucnej, a jego koncem w lewym przedsionku- wynosi okolo 10 Tr .
Róznice te sa konsekwencja skurczów miesni komór i przedsionków serca oraz tzw. oporów obwodowych (miesnie gladkie drobnych tetniczek i prekapilar).
Jeden kierunek przeplywu krwi, ze zbiorników zylnych do tetniczych wynika z samej budowy jam serca i istnienia zastawek, które uniemozliwia cofanie sie krwi.
Uklad krazenia dzielimy na duzy i maly duzy: lewa komora pompuje krew przez naczynia tetnicze do obwodowych naczyn wlosowatych i wraca zylami do prawego przedsionka; maly: z prawej komory tetnica plucna do naczyn wlosowatych pluc i wraca zylami plucnymi do lewego przedsionka
6. FIZJOLOGIA SERCA Zasadnicza czynnoscia serca jest przepompowywanie krwi z ukladu zylnego do ukladu tetniczego poprzez krazenie plucne, w którym ulega ono utlenowaniu.
Te czynnosc serca jako pompy ssaco-tloczacej zalezy od rytmicznych zmian wlasciwosci fizycznych miesnia sercowego
W czasie rozkurczu jest wiotki i krew, dzieki róznicy cisnien, naplywa do jam serca; w czasie skurczu skraca sie, zwiekszajac napiecie mechaniczne, dzieki czemu krew jest wyrzucana do naczyn krwionosnych, wychodzacych z jam.
Te okresy skurczu i rozkurczu sa rytmicznie i w sposób uporzadkowany narzucane przez impulsy powstajace automatycznie w ukladzie bodzcoprzewodzacym serca i przewodzone do miesnia sercowego.
7. FAZY CZYNNOSCI SERCA (cykl pracy sera) Faza roskurczu- miesien sercowy jest w rozkurczu, ujscia przedsionkowo- komorowe (zastawki przedsionkowo-komorowe- dwudzielna i trójdzielna) sa otwarte; zastawki pólksiezycowate aorty i tetnicy plucnej sa zamkniete.
Krew z ukladu zylnego przeplywa przez zyly glówne górna i dolna do prawego przedsionka, a z zyl plucnych do lewego przedsionka, wypelniajac je (stawianie sie zastawek).
Szybkosc objetosciowa naplywu krwi zalezy od róznicy cisnien pomiedzy ukladem zylnym a jamami serca.
Cisnienie w ukladzie zylnym wynosi okolo 25 Tr, a w jamach 0 lub jest ujemne (oddychanie !!).
Jest to faza szybkiego wypelniania.
W miare wypelniania jam serca cisnienie w nich rosnie i naplyw krwi maleje. Jest to faza powolnego wypelniania.
8. Faza skurczu - Pod wplywem impulsu z ukladu bodzcoprzewodzacego rozpoczyna sie skurcz miesnia sercowego.
Najpierw kurcza sie przedsionki, powodujac w nich wzrost cisnienia do 3-5 Tr i dopelnienie komór podnoszac w nich cisnienie do 15 Tr (cisn. póznorozkurczo) i objetosc do 180-200 ml (obj. póznorozk).
Rozpoczyna sie skurcz komór, cisnienie w nich rosnie, z chwila gdy przewyzszy ono cisnienie w przedsionkach, napierajaca krew od dolu na zastawki przdsionkowokomorowe zamyka je (struny sciegniste !!).
Komory sa zamkniete, krew nie moze wyplynac, rosnie cisnienie bez zmiany objetosci. Jest to faza izowolumetryczna skurczu komór .
Z chwila gdy cisnienie w komorach zrówna sie lub przewyzszy cisnienie w aorcie i tetnicy plucnej (odpowiednio 80 i 25 Tr) ich zastawki pólksiezycowate otwieraja sie.
Krew wtloczona jest do tetnic, wlókna miesnia sercowego skracaja sie, objetosc komór maleje.
Te faze skurczu nazywamy faza izotoniczna lub lepiej faza wyrzutu.
cdn
9. Faza rozkurczu- Wreszcie predkosc wyrzutu maleje do 0, wskutek czego nastepuje odwrócenie gradientu cisnien pomiedzy tetnicami a komorami.
Krew z tetnic cofa sie w kierunku komór, napiera na zastawki pólksiezycowate i zamyka je.
Rozpoczyna sie rozkurcz komór.
W pierwszej fazie wszystkie zastawki sa jeszcze zamkniete, krew do komór nie naplywa i mimo spadajacego cisnienia ich objetosc nie zmienia sie. Jest to faza rozkurczu izowolumetrycznego.
Kiedy cisnienie w komorach obnizy sie ponizej cisnienia w przedsionkach, otwieraja sie zastawki przedsionkowo- komorowe i rozpoczyna sie, opisana juz, faza szybkiego wypelniania komór.
10. Objetosci krwi w sercu Objetosci krwi wyrzucane z komór sa w zasadzie równe.
Objetosc wyrzutowa serca ludzkiego w spoczynku wynosi 60 100 (srednio 80) ml.
Po zakonczeniu wyrzutu pozostaje w komorach pewna ilosc krwi nazywana objetoscia zalegajaca (rezydualna).
Ilosc krwi przepompowana przez serce w ciagu 1 minuty nazywamy pojemnoscia minutowa serca.
W stanie spoczynku wynosi ona okolo 6 l/min. I wynika z: objetosc wyrzutowa x liczba skurczów serca na minute.
W czasie wysilku fizycznego moze ona osiagnac az 25 l/min.
11. TONY SERCA Opisanym zjawiskom mechanicznym w sercu towarzysza zjawiska akustyczne zwane tonami serca lub szmerami.
Tony serca sa zjawiskiem fizjologicznym, a szmery patologicznym. Wyrózniamy 2 podstawowe tony serca.
Pierwszy (lub skurczowy) ton serca powstaje w momencie zamkniecia zastawek przedsionkowokomorowych i jest wynikiem drgania strun sciegnistych, miesnia komór i platków zastawek.
Drugi (lub rozkurczowy) ton serca powstaje w momencie zamykania sie zastawek pólksiezycowatych aorty i tetnicy plucnej i jest wynikiem ich drgania.
12. UKLAD BODZCOPRZEWODZACY SERCA Uklad bodzcoprzewodzacy sera generuje impulsy stanu czynnego w sercu, bez doplywu jakichkolwiek bodzców spoza serca, jest wiec odpowiedzialny za automatyzm serca.
Uklad ten sklada sie ze skupisk, zwanych wezlami i peczkami.
W prawym przedsionku, u ujsciu zyly glównej górnej znajduje sie wezel zatokowo-przedsionkowy ( lepiej wezel zatokowy).
Wezel zatokowy jest struktura narzucajaca swój rytm calemu sercu i dlatego nazywany jest pierwszorzedowym osrodkiem automatyzmu lub nadawca rytmu serca.
cdn
13. Cecha komórek tego wezla jest brak stalego potencjalu spoczynkowego
Po zakonczeniu repolaryzacji po poprzednim pobudzeniu zaczyna sie przesuwac w kierunku dodatnim (malec) i w momencie osiagniecia tzw. wartosci progowej wybucha potencjal czynnosciowy.
Jest to cecha komórek posiadajacych tzw. automatyzm i nazywana jest powolna spoczynkowa depolaryzacja.
Od szybkosci narastania (stromosci) powolnej depolaryzacji zalezy czestosc skurczów serca.
cdn
14. * Nastepna struktura ukladu bodzcoprzewodzacego jest wezel przedsionkowokomorowy zlokalizowany w dolnej czesci przegrody miedzyprzedsionkowej.
Komórki tego wezla cechuje bardzo powolny przebieg powolnej spoczynkowej depolaryzacji i dzieki temu ich rytm pobudzenia jest podporzadkowany nadawcy rytmu.
W warunkach fizjologicznych ograniczony jest tylko do przewodzenia potencjalów czynnosciowych, bez ujawniania swojego automatyzmu.
Przewodzenie to jest bardzo wolne, nie przekracza 5 cm/sek. co zabezpiecza wlasciwe nastepstwo czasowe skurczów przedsionków i komór.
cdn aa
15. Kolejnym elementem ukladu bodzcoprzewoprzewodzacego jest peczek przedsionkowokomorowy zwany takze peczkiem Hisa.
Stanowi on jedyne polaczenie pomiedzy miesniówka przedsionków, a miesniówka komór.
Glówny pien peczka dociera do górnej czesci przegrody miedzykomorowej i dzieli sie w niej na galazke prawa i lewa, zaopatrujac miesien odpowiedniej komory.
Rozprzestrzeniaja sie one w swoich obszarach i noszac nazwe wlókien Purkinjego unerwiaja wlókna miesnia komór serca.
16. ELEKTROKARDIOGRAFIA Elektrokardiografia polega na rejestracji zmian potencjalów powstajacych na powierzchni ciala lub w jego wnetrzu pod wplywem depolaryzacji i repolaryzacji serca.
Zmiany potencjalu ciala czlowieka przewodzi sie do urzadzen rejestrujacych za posrednictwem odprowadzen dwu- i jedno- biegunowych.
W odprowadzeniach dwubiegunowych elektrody umieszcza sie na prawym i lewym przedramieniu oraz na lewym podudziu.
Elektrody na prawym i lewym przedramieniu stanowia odprowadzenie I; elektrody na prawym przedramieniu i lewym podudziu stanowia odprowadzenie II; elektrody na lewym przedramieniu i lewym podudziu stanowia odprowadzenie III.
cdn
17. W odprowadzeniach jednobiegunowych elektroda czynna rejestruje zmiany potencjalu punktu przylozenia na powierzchni ciala w stosunku do elektrody odniesienia. Wyrózniamy odprowadzenia jednobiegunowe konczynowe i przedsercowe.
W odprowadzeniach konczynowych elektrody umieszczone sa tak samo jak w odprowadzeniach dwubiegunowych konczynowych, lecz kazda z nich rejestruje potencjal w odniesieniu do sumy potencjalów 2 pozostalych: sa to: aVR, aVL i aVF.
cdn
18. W odprowadzeniach jednobiegunowych przedsercowych 6 elektrod (od V1 do V6 ) jest ulozonych na powierzchni klatki piersiowej. Rejestruja one zmiany potencjalu w stosunku do elektrody odniesienia, która jest potencjal zerowy powstaly ze spiecia wszystkich elektrod konczynowych.
Zapis bioelektrycznej czynnosci serca nazywamy elekrokardiogramem.
Pozwala on na rozpoznanie konkretnych zaburzen czynnosci serca na podstawie odchylen krzywej od normy.
19. Uklad naczyniowy duzego krazenia Naczynia duzego krazenia dzielimy na nastepujace odcinki czynnosciowe, pelniace rózna funkcje: 1. naczynia tetnicze duze i sred- nie bedace naczyniami transportujacymi, 2. male tetniczki (prekapilary) sa naczyniami opo- rowymi, 3. naczynia wlosowate sa naczyniami odzywczymi, 4. zyly sa naczyniami niskocisn- nieniowymi i wysokoobjetosciowymi, 5. zes- polenia tetniczo zylne zmieniaja opory przeplywu. cdn
20. * Ad 1. sciany tetnic charakteryzuja sie duza sprezystoscia, dzieki czemu nieciagly, rytmiczny wyrzut krwi z lewej komory przeksztalca sie w koncowych tetniczkach w ciagly prad krwi, a duze wahania skurczowo-rozkurczowe cisnienia w lewej komorze ulegaja stlumieniu na obwodzie
* Ad.2. w naczyniach oporowych krew pokonuje najwiekszy opór przeplywu i wskutek tego cisnie nie napedowe zuzywa sie i maleje tam najbardziej. cdn
21. Ad 3. w naczyniach wlosowatych, a takze w drobnych zylkach nastepuje obustronna wymiana plynów oraz transport substancji odzywczych, regulacyjnych i budulcowych do plynu miedzykomórkowego.
Ad 4. w naczyniach zylnych duzego krazenia miesci sie okolo 64% krwi organizmu.
Ad 5. tetniczo-zylne sa pod silna kontrola wspólczulna, rozszerzajac sie przepuszczaja krew do ukladu zylnego omijajac siec naczyn oporowych i odzywczych.
22. UKLAD NACZYNIOWY Krazenie duze Uklad krazenia czynnosciowo i zwyczajowo dzielimy na krazenie duze i krazenie male (plucne).
W krazeniu duzym krew tloczona przez lewa komore do aorty wypelnia zbiornik tetniczy duzy, z którego poprzez siec naczyn wlosowatych odplywa do zbiornika zylnego duzego.
Zbiornik tetniczy duzy zawiera krew wypelniajaca wszystkie duze, srednie i male tetnice krazenia duzego. Zbiornik ten charakteryzuja nastepujace parametry: pojemnosc, cisnienie, predkosc przeplywu krwi i fala tetna.
cdn domxmzmmlsdomxmzmmls
23. Pojemnosc zbiornika tetniczego i cisnienie krwi W zbiorniku tetniczym duzym miesci sie okolo 770 mL krwi, co stanowi okolo 14% calkowitej objetosci krwi krazacej w organizmie (TBV).
Przeplyw krwi jest mozliwy dzieki róznicy (gradient) cisnien, który nazywamy cisnieniem napedowym ruchu krwi i duzym ukladzie krazenia wynosi ono okolo 95 Tr.
Cisnienie krwi w ukladzie tetniczym duzego krazenia zalezy od doplywu i odplywu do niego krwi oraz sprezystosci scian naczyn.
Cisnienie tetnicze powstaje w wyniku rozciagniecia sprezystych scian tetnic przez objetosc krwi wyrzucona przez lewa komore serca.
Sila napiecia sprezystego, jej wypadkowa dosrodkowa, uciska krew zawarta w naczyniu.
Cisnienie w zbiorniku tetniczym duzym waha sie w zaleznosci od okresu cyklu pracy serca. Cdn
24. W okresie maksymalnego wyrzutu lewej komory jest najwyzsze i nazywane jest cisnieniem skurczowym, mierzone w tetnicy ramiennej wynosi 120 Tr (mm Hg).
W rozkurczu i w okresie skurczu izowolumetrycznego komory jest najnizsze i nazywane jest cisnieniem rozkurczowym, wynosi 70 Tr (mmHg).
Cisnienie w tetnicach w czasie rozkurczu serca nie obniza sie do zera dzieki napieciu sprezystemu scian tetnic i istnieniu w poczatkowym odcinku aorty mechanizmu powietrzni.
Prawidlowe wartosci cisnienia skurczowego/rozkurczowego (120/70 mmHg) odnosza sie do pomiaru wykonywanego na tetnicy ramien- nej na poziomie ujscia aorty z lewej komory, u czlowieka w spoczynku i w pozycji lezacej.
W pozycji stojacej, w czasie ruchu, w czasie pracy fizycznej cisnie- nia skurczowe i rozkurczowe podnosza sie.
25. Predkosc przeplywu i fala tetna Naczynia krwionosne stanowia uklad zamkniety, oznacza to, ze ilosc krwi, która przesuwa sie we wszystkich tetnicach, naczyniach wlosowatych czy zylach duzego i malego krazenia musi byc taka sama w jednostce czasu.
Srednia predkosc liniowa ruchu krwi jest odwrotnie proporcjonalna do calkowitej powierzchni przekroju lozyska naczyniowego
Przeplyw krwi ma charakter pulsujacy predkosc zwieksza sie w czasie skurczu komór i maleje w czasie rozkurczu srednia wynosi 0,23 m/s.
W poczatkowym odcinku aorty wynosi srednio 0.6m/s, a w naczyniach wlosowatych tylko 0,03cm/s !!
cdn
26. Wolny przeplyw krwi w naczyniach wlosowatych jest warunkiem sine qua non wypelniania ich roli fizjologicznej, tzn. dyfuzji i wzajemnego wyrównywania skladu chemicznego krwi ze skladem przestrzeni miedzykomórkowej.
W miare laczenia sie zyl mniejszych, sumaryczna powierzchnia przekroju ponownie maleje i srednia predkosc wzrasta osiagajac 0,16m/s w zyle glównej dolnej.
Przeplyw krwi przez naczynia zalezy takze w znaczny sposób od lepkosci krwi jest to zaleznosc odwrotnie proporcjonalna.
Lepkosc krwi zalezy glównie od hematokrytu.
cdn
27. Przeplyw laminarny i burzliwy W cieczy plynacej wewnatrz cylindrycznego naczynia mozna wyróznic warstewki na podobienstwo koncentrycznych cylindrów slizgajacych sie wzgledem siebie.
Predkosc warstw plynacych w osi strumienia jest najwieksza, a zmniejsza sie stopniowo w warstwach obwodowych i maleje do 0 w warstwie przylegajacej bezposrednio do sciany naczynia.
Taki przeplyw krwi w naczyniach nazywamy warstwowym lub laminarnym
Zgodnie z zasada Bernoullego cisnienie boczne w warstwach srodkowych jest nizsze niz w obwodowych.
W rezultacie powstaje gradient cisnienia w poprzek strumienia cieczy (sciana + ; srodek -).
Gdy róznica cisnien przekroczy pewna wartosc krytyczna, warstwy obwodowe ulegaja zakrzywieniu do wnetrza strumienia, gdzie cisnienie jest mniejsze.
Cylindryczne warstwy mieszaja sie i taki przeplyw nazywamy burzliwym.
28. Tetno Krew jest ciecza niejednorodna, rózni sie lepkoscia i dochodzi do zjawiska zwanego osiowa akumulacja krwinek.
Amplitude skurczowo-rozkurczowa cisnienia tetniczego nazywamy cisnieniem tetna poniewaz wyczuwa sie ja jako rozciagniecie sciany tetniczej.
Mozna ja zapisywac jako fale tetna przy pomocy sfigmografu, a jej zapis nazywamy sfigmogramem.
W praktyce lekarskiej zjawisko to jest nazywane tetnem i badane jest palpacyjnie, czyli przez obmacywanie tetnicy promieniowej w okolicy nadgarstka lub na tetnicy szyjnej wspólnej.
29. Mikrokrazenie i dyfuzja * Do mikrokrazenia zaliczamy wlosniczki, prekapilary i najdrobniejsze zylki. Wszystkie one stanowia calosc czynnosciowa i zapewniaja wymiane dyfuzyjna pomiedzy krwia a przestrzenia zewnatrznaczyniowa, otaczajaca komórki.
* Calkowita powierzchnia dyfuzji w organizmie jest ogromna i wynosi 1000 m².
* Powierzchnia ta zalezy od zwieraczy przedwlosniczkowych i od przepuszczalnosci scian naczyn wlosowatych. cdn
30. * Proces dyfuzji jest dwukierunkowy: w odcinku przytetniczym skierowany jest z naczynia do tkanek i nazywany jest filtracja, a w odcinku przyzylnym z tkanek do naczynia i nazywany jest reabsorpcja.
* Kierunek i wielkosc dyfuzji zalezy od róznicy pomiedzy dwoma cisnieniami dzialajacymi w przeciwnym kierunku: hydrostatycznym cisnieniem filtracyjnym w naczyniach wlosowatych (30-35 Tr przytetniczo i 15-20 Tr przyzylnie) i efekywnym cisnieniem onkotycznym bialek osocza (okolo 25 Tr).
* Cisnienie onkotyczne nie jest stale, zmniejsza sie w przebiegu wlosniczek, a rosnie w plynie miedzykomórko- wym. cdn
31. * W czesci tetniczej wlosniczek cisnienie filtracyjne przewyzsza o 7-10 Tr efektywne cisnienie onkotyczne i osocze przechodzi do tkanek (filtracja), natomiast w czesci zylnej cisnienie hydrostatyczne maleje i zaczyna przewazac wewnatrznaczyniowe cisnienie onkotyczne, kierunek filtracji odwraca sie i plyn tkankowy wraca do wlosniczek (reabsorpcja). cdn
32. * W procesie reabsorpcji do wlosniczek wraca tylko 80-90% plynu przefiltrowanego, a pozostale 10-20% tworzy chlonke (limfe) i wraca do ukladu krazenia przez naczynia chlonne (limfatyczne).
* Naczynia chlonne lacza sie w wieksze pnie i wpadaja do lewej i prawej zyly podobojczykowej.
* Najwiekszym pniem jest przewód piersiowy, w którym plynie chlonka z przewodu pokarmowego i z watroby, bogata w tluszcze i bialka.
* Chlonka przeplywajac przez wezly (gruczoly) limfatyczne wprowadzaja do krwiobiegu limfocyty. czyniaczynia
33. ZBIORNIK ZYLNY DUZY * Jest to takze pojecie czynnosciowe, w zbiorniku tym znajduje sie krew wypelniajaca duze, srednie i male zyly duzego krazenia.
* Zbiornik ten charakteryzuje sie: pojemnoscia, cisnieniem i predkoscia przeplywu krwi.
* W zbiorniku zylnym duzym gromadzi sie okolo 2,7 L krwi, czyli 54 % calkowitej krwi krazacej w organizmie.
* U osób lezacych w spoczynku cisnienie w najmniejszych zylach wynosi okolo 15-20 Tr, natomiast w prawym przedsionku okolo 3-5 Tr.
* Najwiekszy spadek cisnienia ma miejsce w przejsciu zyly glównej dolnej przez przepone (ujemne cisnienie w klatce piersiowe).
cdn
34. Mechanizm przeplywu zylnego * Krew w duzym ukladzie zylnym przeplywa dzieki dzialaniu 3 sil:
^ sila dzialajaca od przodu (vis a fronte)
- ujemne cisnie w klatce piersiowej.
^ sila dzialajaca z boku (vis a laterale) -
pompa miesniowa i zastawki w zylach.
^ sila sila dzialajaca z tylu (vis a tergo)
fala cisnienia w ukladzie zylnym.
35. KRAZENIE PLUCNE (MALE) Glówna rola fizjologiczna krazenia plucnego jest doprowadzenie krwi zylnej do pecherzyków plucnych i umozliwienie wymiany gazowej (O2 i CO2 ), czyli spelnienie tzw. oddychania wewnetrznego.
Wymiana ta odbywa sie pomiedzy powietrzem pecherzykowym a krwia wlosniczkowa na zasadzie róznicy cisnien parcjalnych i preznosci parcjalnych tych gazów.
36. Sklad Krazenie plucne czyli male sklada sie z: 1. zbiornika tetniczego plucnego (prawa komora serca i wychodzaca z niej tetnica plucna; 2. sieci naczyn wlosowatych pecherzyków plucnych (znajduja sie w przegrodach miedzypecherzykowych i oddzielone sa od swiatla pecherzyka blona wlosniczkowo-pecherzykowa); 3. zbiornika zylnego plucnego (zyly plucne i lewy przedsionek serca).
37. Czynnosc Prawa komora tloczy do tetniczego pnia plucnego nieutlenowana (zylna) krew o objetosci okolo 5,4 L/minute, czyli tyle samo ile lewa komora do aorty.
W krazeniu plucnym znajduje sie tylko 18% calkowitej objetosci krwi krazacej w organizmie.
Cisnienie napedowe krwi jest okolo 10 x mniejsze niz w krazeniu duzym i nie przekracza 10 Tr, mimo ze nateze- nie przeplywu objetosciowego musi byc takie samo.
Jest to mozliwe, poniewaz w krazeniu plucnym nie ma naczyn oporowych i naczyniowy opór obwodowy jest 10x mniejszy niz w krazeniu duzym.
* Dlatego cisnienie skurczowo/rozkurczowe (25/20 Tr) jest niskie i calkowicie wystarczajace do przesuniecia krwi do lewego przedsionka, gdzie sr. cisnienie wynosi 5-8 Tr.
38. W naczyniach wlosowatych pluc w warunkach prawidlowych nie dochodzi do filtracji osocza .
Cisnienie onkotyczne bialek osocza jest stale wyzsze od cisnienia hydrostatycznego krwi i moze zachodzic wylacznie reabsorpcja plynu tkankowego.
W warunkach patologicznych (np. niewydolnosci lewej komory serca) cisnienie w zylach i naczyniach mikrokrokrazenia zwieksza sie co skutkuje pojawieniem sie efektywnego cisnienia filtracyjnego w kierunku swiatla pecherzyków i gromadzenia sie przesieku, który natychmiast spienia sie (obrzek pluc), uniemozliwiajac wymiane gazowa, doprowadzajac do smierci organizmu.
39. KRAZENIE MÓZGOWE Przez mózgowie (mózg) przeplywa okolo 750 mL/min. krwi.
Przeplyw ten nie zmienia sie w czasie pracy fizyczne czy umyslowej, jak równiez w czasie snu i czuwania.
Preznosc CO2 i O2 w tkance mózgowej jest zasadniczym czynnikiem regulujacym przeplyw krwi przez mózg.
Zmniejszenie P CO2 i P O2 wywoluje skurcz naczyn i zmniejszenie przeplywu krwi.
Zwiekszenie P CO2 i P O2 rozkurcza naczynia, przeplyw rosnie, rosnie cisnienie sródczaszkowe, po czym przeplyw maleje.
Cisnienie sródczaszkowe rosnie takze po wzroscie cisnienia tetniczego i zylnego oraz lepkosci krwi.
40. Krazenie plynu mózgowo-rdzeniowego oraz bariera mózgowa Plyn ten powstaje w splotach naczyniowych komór mózgu: bocznych, trzeciej i czwartej (okolo 200 mL) .
Krazy do przestrzeni podpajeczynówkowej, skad jest wchlaniany do zatok zylnych w ziarnistosciach Pacchioniego pajeczynówki.
Bierze udzial w wymianie skladników pomiedzy tkanka mózgowa a krwia, a takze amortyzuje mózg.
Ma sklad nieco ubozszy niz osocze krwi.
Bariera mózgowa to pojecie czynnosciowe, które tworza astrocyty oplatajace naczynia wlosowate mózgu.
Jest to bariera pólprzepuszczalna, pomiedzy krwia a neuronami, z aktywnym transportem.
mLmL
41. KRAZENIE WROTNE Jest to krazenie czynnosciowe watroby, pozwalajace wykonywac jej funkcje.
Krew po przeplynieciu przez naczynia wlosowate wszystkich narzadów jamy brzusznej wpada do zyly wrotnej watroby, poprzez która dostaje sie do watroby i tam przeplywa przez wtórna siec naczyn wlosowatych.
Nastepnie przez zyly watrobowe krew wplywa do zyly glównej dolnej, a nastepnie do prawego przedsionka.
Mechanizm ten umozliwia: dostarczanie do watroby wchlonietych substancji odzywczych i budulcowych do magazynowania i dalszego metabolizowania, a takze substancji toksycznych do detoksykacji.
Transportuje takze do krwi substancje wytworzone w watrobie, glównie bialka i weglowodany.
42. REGULACJA CZYNNOSCI UKLADU KRAZENIA KRWI Kontrola krazenia w organizmie realizowana jest za posrednictwem dwóch efektorów. Sa to: miesien sercowy i miesniówka gladka w scianach naczyn krwionosnych.
Te dwa efektory maja wlasne osrodki regulacyjne: osrodek sercowy i osrodek naczynioruchowy.
Do tych osrodków docieraja informacje o stanie przeplywu krwi i potrzebach poszczególnych narzadów poprzez nerwowe wlókna dosrodkowe (czuciowe) z baro- i chemoreceptorów.
Dodatkowym zródlem informacji sa substancje chemiczne krwi dzialajace bezposrednio na neurony osrodków.
Mieszcza sie tu takze regulacje za posrednictwem ukladów hormonalnych, np. uklad renina-angiotensyna.
Oddzielnym mechanizmem regulacji przeplywu krwi jest tzw. autoregulacja przeplywu w poszczególnych narzadach, glównie w nerkach. cdn
43. Dyspozycje wykonawcze z osrodków docieraja do efektorów (miesien sercowy i miesnie gladkie naczyn) za posrednictwem wlókien nerwowych (odsrodkowych) ukladu autonomicznego (sympatycznego i parasympatycznego) oraz hormonów ukladu wydzielania wewnetrznego.
Serce zmienia ukrwienie i przeplyw krwi przez zmiane pojemnosci minutowej serca, a ta jest nastepstwem zmiany pojemnosci wyrzutowej serca oraz i/lub czestosci skurczów serca.
Zwiekszenie pojemnosci minutowej zwieksza cisnienie tetnicze, predkosc przeplywu i sumaryczne ukrwienie narzadów i odwrotnie.
Mechanizm ten zawsze wspóldziala z drugim efektorem, czyli miesniówka gladka naczyn oporowych.
Ich skurcz zwieksza cisnienie tetnicze i zmniejsza ukrwienie swoich narzadów i odwrotnie.
44. OSRODEK SERCOWY Neurony osrodka sercowego znajduja sie w róznych strukturach UN i pod wzgledem czynnosciowym dziela sie na neurony zwiekszajace i zmniejszajace prace serca.
Czesci osrodka zmieniajace czestosc skurczów serca dzielimy na osrodek przyspieszajacy prace serca (opp) i osrodek zwalniajacy prace serca (ozp).
Rdzeniowy opp znajduje sie w rogach bocznych rdzenia kregowego odcinków Th1-TH5. Ich neurony przez przedzwojowe wlókna wspólczulne sla impulsy do zwojów pnia wspólczulnego szyjnych: górnego, srodkowego i dolnego. Wlókna zazwojowe ich neuronów jako nerwy sympatyczne serca koncza sie synapsami na komórkach ukladu bodzcoprzwodzacego serca i wlóknach miesnia sercowego.
Z zakonczen tych wlókien uwalnia sie noradrenalina (NA) zwiekszajaca czestosc i sile skurczów serca.
cdn
45. Osrodek zwalniajacy prace serca znajduje sie w rdzeniu przedluzonym i sa to neurony jadra grzbietowego nerwu blednego.
Wlókna odsrodkowe, przywspólczulne, przedzwojowe, w skladzie nerwu blednego docieraja do neuronów zwojów przywspólczulnych znajdujacych sie w samym sercu.
Z wlókien zazwojowych uwalnia sie acetylocholina (Ach), która dzialajac na komórki ukladu bodzcoprzewodzacego i miesnia sercowego zwalnia czestosc skurczów serca i zmniejsza sile ich skurczów.
cdn
46. U czlowieka osrodek zwalniajacy prace serca ma stala przewage czynnosciowa nad osrodkiem przyspieszajacym serce.
Osrodki, przyspieszajacy i zwalniajacy stanowia wspólna droge koncowa impulsów z kory mózgu, podwzgórza i receptorów w ukladzie sercowo naczyniowym.
Z kory mózgu i podwzgórza impulsy docieraja do osrodków za posrednictwem neuronów tworu siatkowego.
47. OSRODEK NACZYNIORUCHOWY Miesnie gladkie naczyn oporowych zmieniaja naczyniowy opór przeplywu krwi.
Skurcz miesni zwieksza opór i zmniejsza przeplyw krwi z ukladu tetniczego do zylnego, zwiekszajac cisnienie tetnicze. Rozkurcz dziala przeciwnie .
Mechanizm ten kontrolowany ogólnie jest na drodze nerwowej i humoralnej i miejscowo na drodze autoodruchów i odruchów aksonalnych
oraz miejscowych czynników humoralnych naczyniozwezajacych i naczyniorozszerzajacych
48. Czesc presyjna osrodka Czesc presyjna osrodka naczynioruchowego ma za zadanie podnoszenie cisnienia tetniczego.
Jej neurony znajduja sie na dnie komory IV w rdzeniu przedluzonym a ich aksony docieraja do neuronów wspólczulnych rogów bocznych rdzenia kregowego. Ich aksony jako wlókna naczyniozwezajace koncza sie na miesniówce gladkiej naczyn, uwalniaja NA, a ta utrzymuje ja w stalym napieciu.
Czesc presyjna pobudzana jest przez: kora mózgu i uklad limbiczny; osrodek oddechowy; impulsy z baroreceptorów, chemoreceptorów i nocyceptorów.
49. Czesc depresyjna osrodka Czesc depresyjna ma za zadanie zwiekszenie odplywu krwi ze zbiornika tetniczego i obnizenie w nim cisnienia.
Jej neurony znajduja sie obok presyjnego, bardziej przysrodkowo, a ich aksony takze koncza sie na tych samych neuronach rogów bocznych rdzenia kregowego.
Uwalniaja Ach, która hamuje aktywnosc neuronów zmniejszajac ich funkcje presyjna.
Prekapilary rozszerzaja sie, opór maleje, wiecej krwi odplywa do zbiornika zylnego, cisnienie tetnicze maleje.
Impulsacja neuronów tej czesci aktywowana jest przez impulsacje z baroreceptorów i mala preznosc CO2 w krwi tetniczej.
50. ODRUCHOWA REGULACJA CZYNNOSCI UKLADU KRAZENIA Odruchowa regulacja czynnosci ukladu krazenia polega na uruchamianiu odruchów przy udziale typowego luku odruchowego.
Rozpoczynaja sie one zawsze od pobudzenia mechano- lub chemoreceptorów.
Poczatek luków, czyli receptory, moga sie znajdowac w sercu lub w naczyniach.
Najwazniejszym odruchem z serca jest odruch Bainbridgea. Razciagniecie przedsionków przez wypelniajaca je krew pobudza mechanoreceptory w ich scianach, impulsacja biegnie do osrodków, pobudzajac osrodek pobudzajace serce i czesc presyjna osrodka naczynioruchowego, zwezajac naczynia.
51. Odruch z baroreceptorów tetniczych Odruchy te to glównie odruchy z mechanoreceptorów, zwanych baroreceptorami, znajdujacymi sie w scianach aorty i zatokach szyjnych.
Odruch z zatok szyjnych zaczyna sie w baroreceptorach zatok szyjnych (rozwidlenie tetnic szyjnych wspólnych) z których aksony tworza nerw zatokowy i razem z nerwem jezykowo-gardlowym docieraja do osrodka sercowego i naczynioruchowego.
Baroreceptory pobudzane sa przy wzroscie cisnienia tetniczego i rozciagnieciu scian tetnic. Efekt tego odruchu ma charakter hamujacy i prowadzi do zmniejszenia cisnienia tetniczego krwi.
cdn
52. Efekt odruchu sprowadza sie do skladowej sercowej i naczyniowej.
Skladowa sercowa polega na odruchowym pobudzeniu wlókien n. blednego i zwolnienie rytmu i zmniejszeniu kurczliwosci serca.
Skladowa naczyniowa polega na zahamowaniu tonicznej czynnosci wspólczulnych wlókien zwezajacych naczynia.
Ostatecznym efektem jest zmniejszenie tetniczego cisnienia krwi.
53. Znaczenie odruchów z baroreceptorów Odruch z baroreceptorów tetniczych dziala na zasadzie ujemnego sprzezenia zwrotnego przeciwdzialajac zmianom cisnienia tetniczego. Jest to jakby odruch wlasny ukladu krazenia, w którym zarówno receptory, jak i efektory zlokalizowane sa w obrebie ukladu naczyniowego.
W sposób szczególny wykazuje to tzw. odbarczenie baroreceptorów i kolaps ortostatyczny.
Przy naglej zmianie polozenia ciala z lezacej na siedzaca lub stojaca dochodzi do omdlenia.
W skutek sily ciazenia krew nagle odplywa do dolnej czesci ciala, obniza sie cisnienie w zatokach szyjnych, zaleganie krwi w zylach dolnej czesci ciala zmniejsza powrót zylny i w nastepstwie objetosc wyrzutowa serca, skurczowe cisnienie tetnicze maleje, mózg jest niedokrwiony, pojawiaja sie objawy omdlenia, które szybko znikaja.
cdn
54. Odbarczanie baroreceptorów tetniczych powoduje zmniejszenie lub zniesienie hamowania tonicznego wlókien wspólczulnych unerwiajacych uklad krazenia, czyli ich odhamowanie. Zwieksza sie tym samym odruchowo aktywnosc wspólczulna.
Wobec szybkiej adaptacji rola odruchu z barore- ceptorów tetniczych polega na wyrównywaniu krótkotrwalych wahan cisnienia tetniczego, a nie na utrzymywaniu go na stalym poziomie.
55. Odruch z chemoreceptorów tetniczych W okolicy zatok zylnych znajduja sie owalne twory zwane klebkami szyjnymi. Podobne klebki znajduja sie na zewnetrznej i wewnetrznej powierzchni.
Klebki zbudowane sa z komórek o olbrzymim zapotrzebowaniu na O2, a wobec tego bardzo wrazliwe na jego niedobór oraz na nadmiar CO2 i jonów H.
Klebki aortalne sa wrazliwe przede wszystkim na niedokrwienie.
Wlasciwymi chemoreceptorami sa czuciowe zakonczenia wlókien nerwowych wchodzacych w sklad nerwu zatokowego.
Glówna cecha odruchu krazeniowego z chemoreceptorów tetniczych jest silne pobudzenie ukladu wspólczulnego.
Odruchy te stanowia glówna forme obrony organizmu przed niedotlenieniem.
cdn
56. Opór obwodowy wzrasta i doplyw krwi do wiekszosci narzadów maleje.
Dzieki temu zmniejsza sie zuzycie O2 , a tkanki przechodza na tor przemian beztlenowych, zaciagajac dlug tlenowy. Zaoszczedzony we krwi tlen pozostaje do dyspozycji dwu najwazniejszych narzadów mózgu i serca.
