1982 ANAYASASI

1. BÖLÜM 1982 ANAYASASI TEMEL HAK VE ÖDEVLER 2 1982 ANAYASASI Danışma meclisince hazırlanan anayasa metni 7 Kasım 1982’de halkoyuna sunuldu. Halk tarafından büyük bir oranla kabul edilen bu anayasa 9 Kasım 1982’de Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girdi.  1982 Anayasasının Değiştirilemeyecek Hükümleri: MADDE 1– Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir. MADDE 2– Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, millî dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk Devletidir. Uğur YILMAZER Bu kpss sunusu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.

2. 1982 ANAYASASI TEMEL HAK VE ÖDEVLER DEMOKRAT H-A-L-İ-S Demokratik devlet Hukuk devleti Atatürk milliyetçiliğine bağlı devlet Laik devlet İnsan haklarına saygılı devlet Sosyal devlet Bunlar Türkiye cumhuriyetinin nitelikleridir. MADDE 3– Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür. Dili Türkçedir. Bayrağı, şekli kanununda belirtilen, beyaz ay yıldızlı al bayraktır. Millî marşı “İstiklal Marşı”dır. Başkenti Ankara’dır. Başkent Dil Milli marş Bayrak MADDE 4– Anayasanın 1 inci maddesindeki Devletin şeklininCumhuriyet olduğu hakkındaki hüküm ile 2 nci maddesindeki Cumhuriyetin nitelikleri ve 3 üncü maddesi hükümleri değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif edilemez. Uğur YILMAZER Bu kpss sunusu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.

3. TEMEL HAK VE ÖDEVLER Uğur YILMAZER Bu kpss sunusu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.

4. TEMEL HAK VE ÖDEVLER K-a-T-i-P V-e D-a-V-a-S-ı TEMEL HAK VE ÖDEVLER A)Siyasi Hak Ve Ödevler 1-Kamu Hizmetine girme Hakkı Kamu hizmetine girmenin ön şartı Türkiye cumhuriyeti vatandaşı olmaktır. Kamu hizmetine girenler mal bildiriminde bulunmak zorundadırlar. 2-Türk Vatandaşlığı —Türk devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkes Türk’tür. —Türk babanın veya Türk ananın çocuğu Türk’tür. —Vatandaşlığa kabul etme ve vatandaşlıktan çıkarma kararı bakanlar kuruluna aittir. —Hiçbir Türk vatana bağlılıkla bağdaşmayan bir eylemde bulunmadıkça vatandaşlıktan çıkarılamaz. —Vatandaşlıktan çıkarma ile ilgili işlemlere karşı yargı yolu kapatılamaz. Bu yargı yolu Danıştay’dır. Uğur YILMAZER Bu kpss sunusu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.

5. SİYASİ HAK VE ÖDEVLER 3-Parti Kurma, Partilere Girme ve Partilerden ayrılma —Seçme, Partiye üye olma ve referanduma katılma yaşı18’dir. — Aynen sendika ve derneklerde olduğu gibi Partiler de öncen izin almadan kurulurlar. —Partiler 30 üye ile kurulurlar. Yalnız bir partinin mecliste grup kurabilmesi için 20 milletvekili gerekir. —Partinin kuruluş dilekçesi içişleri bakanlığına verilir. Bu dilekçe bir şekilde partinin kuruluşunun bakanlığa bildirilmesi şeklindedir. — Sayıştay dâhil yüksek yargı mensupları, Hâkim ve savcılar, Tüm memurlar, İşçi niteliği taşımayan kamu görevlileri, TSK mensupları, Yüksek öğrenim öncesi öğrenciler siyasi partilere üye olamazlar. —Yüksek öğrenim elemanları ve yükseköğrenim öğrencileri partilere üye olabilirler. Fakat yüksek öğrenim elemanları sadece partilerin merkez teşkilatlarında görev alabilirler. Partiler hazine yardımı, üye aidatı ve bağışlarla gelirlerini sağlarlar. Fakat kesinlikle ticaretle uğraşamazlar ve yabancı kaynaklı yurtdışı bağış alamazlar. Hazine yardımını ise genel seçimlerden en az % 7 oy alan partiler alabilir. Uğur YILMAZER Bu kpss sunusu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.

6. KİMLER PARTİYE ÜYE OLAMAZ Uğur YILMAZER Bu kpss sunusu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.

7. SİYASİ HAK VE ÖDEVLER Partilerin Uyacakları Esaslar —Partiler ticari faaliyetlere giremezler. —Partilerin mali denetimini anayasa mahkemesi yapar, yaparken de Sayıştay’dan yardım alır. —Partilerin kapatılması ise Cumhuriyet Başsavcısının açacağı dava üzerine Anayasa mahkemesince yapılır. Kapatma yerine mali yardımlardan da mahrum bırakılabilir. —Yabancı devletlerden, uluslar arası kuruluşlardan ve Türk uyrukluğunda olmayan gerçek ve tüzel kişilerden maddi yardım alan siyasi partiler temelli olarak kapatılırlar.  Dernekler ise yurtdışından yabancı bağış alabilirler. —Siyasi partilerin tüzük ve eylemleri devletin bağımsızlığına, ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne, insan haklarına, eşitlik ve hukuk devleti ilkelerine aykırı olamaz. Sınıf veya zümre diktatörlüğünü savunmayı ve yerleştirmeyi amaçlayamaz. Suç işlenmesini teşvik edemez. Bunlardan birini yapması durumunda anayasa mahkemesince kapatılırlar. — Temelli kapatılan bir parti başka bir adla kurulamaz. Partinin kapatılmasına sebep olan parti üyeleri beş yıl süreyle siyasi yasaklı olurlar ve bir başka partinin kurucusu, üyesi, yöneticisi ve denetçisi olamazlar. —Anayasa mahkemesinin parti kapatma kararında partinin kapatılmasına sebep olan kişiler olarak adı geçen milletvekillerinin milletvekilliği düşer. Uğur YILMAZER Bu kpss sunusu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.

8. SİYASİ HAK VE ÖDEVLER 4-Vatan hizmeti hak ve ödevi Vatan hizmeti yani askerlik yapmak hem hak hem de bir ödevdir. 5-Dilekçe Hakkı Türkiye’de ikamet eden yabancılar ve Türkiye cumhuriyeti vatandaşları Yetkili makam veya TBMM’ye dilekçe ile başvururlar. İlgili makam 15 gün içinde cevap vermelidir. 6-Vergi Ödevi Vergiyi koyma ve kaldırma kanunladır. Bakanlar Kurulu vergiyi belirtilen aşağı ve yukarı sınır içinde arttırabilir veya azaltabilir. 7-Seçme ve Seçilme Hak ve Ödevi Seçme yaşı 18 ve seçilme yaşı da 25’tir. Seçim sistemimizin özelliklerini aşağıda görelim; Serbest oy: Herkes serbestçe oyunu kullanabilir demektir.Türkiye’de yok Eşit oy: Herkes 1 oy hakkına sahiptir. Gizli oy: Oyların gizli olarak başkasını etkilemeyecek biçimde kullanılması demektir. Uğur YILMAZER Bu kpss sunusu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.

9. SİYASİ HAK VE ÖDEVLER Tek dereceli seçim: Seçimlerin tek turlu olarak bir seferde yapılıp bitirilmesidir. İlk tek turlu seçim 1946’da yapılmıştır. Genel oy: Maddi güç ve cinsiyet farkı olmadan herkesin oy kullanması demektir.1923’e kadar erkeklerden bile sadece devlete belli bir miktarda vergi verenler seçebiliyor ve seçilebiliyordu. Ve yine 1934’e kadar sadece erkekler milletvekili seçimlerine katılabiliyordu. Bu durumda Türkiye’de Genel oy’a 1934’te geçilmiştir. Açık sayım ve döküm: Oyların açık bir şekilde herkesin önünde sayılması ve tasnif edilmesi demektir. Yargı yönetim ve denetimi: Seçimi yönetenler hâkimlik mesleğinden olan kişilerdir. Yüksek seçim kurulu üyeleri de Yargıtay ve Danıştay tarafından seçilir. Ve yine il seçim kurulu ve ilçe seçim kurulu üyeleri de hâkimlerden oluşur. Bundan amaçlanan seçimin genel yönetim ve denetiminin tarafsızlığa uygun olmasıdır. %10’luk Ülke Barajı: Genel seçimlerden %10 barajını geçmeyen partiler meclise giremezler. Nisbi temsilin d’Hont sistemi: Her parti bir ilde veya seçim bölgesinde aldığı oy oranında milletvekili çıkarır. Tersi ise Amerika’da uygulanan çoğunluk sistemidir. Çoğunluk sistemine göre de bir ilde en çok oyu kim alırsa o ilin tüm milletvekillerini o parti alır. Uğur YILMAZER Bu kpss sunusu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.

10. SİYASİ HAK VE ÖDEVLER Yurtdışında bulunan vatandaşlarımız için uygun imkânlar sağlanır ve onlar da seçim döneminde oylarını kullanırlar. Genel seçimlerde yurtdışındaki vatandaşlarımızın liman, hava meydanları ve gümrüklerde kullandıkları oylar bütün illere ve seçim bölgelerine nüfusları oranında dağıtılır. 18 yaşından küçükler, Silâhaltındaki Er ve Erbaşlar(Erbaş demek onbaşı veya çavuş demektir), Askeri öğrenciler ve taksirli suçlardan hüküm giyenler hariç ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlüler oy kullanamazlar. ‘Hükümlüler oy kullanamaz’ diyemezsiniz ve bu cümle yanlış bir cümle olur. Çünkü hükümlülerin oy kullanabileni var oy kullanamayanı var. Mesela taksirli suçtan hüküm giyenler oy kullanabilirler. Ama taksirli suç dışındaki suçlardan hüküm giyenler oy kullanamazlar. Uğur YILMAZER Bu kpss sunusu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.

11. KİMLER OY KULLANAMAZ Uğur YILMAZER Bu kpss sunusu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.

12. SİYASİ HAK VE ÖDEVLER Taksirli suç demek sonunu bilemeden işlenen suç, kaza eseri işlenen suç demektir. Mesela trafik kazası gibi bir suçtan hüküm giymek gibi.  Tutuklu: Ceza infaz kurumlarında bulunup da henüz yargılanmasına devam edilen ve mahkeme tarafından henüz hiçbir ceza almamış kişi demektir. Bu kişi oy kullanabilir hatta milletvekili adayı bile olabilir. Hükmen tutuklu: Ceza infaz kurumlarında bulunup, yerel mahkeme tarafından ceza alan ama aldığı cezayı Yargıtay’a temyize gönderen kişinin statüsüdür. Bu kişi de oy kullanabilir. Hükümlü:Cezası kesinleşmiş olan kişinin durumunu ifade eder. Eğer bu kişi taksirli suçtan hüküm giymişse oy kullanabilir ama bunun dışındaki bir suçtan hüküm giymişse oy kullanamaz. Ceza infaz kurumlarındaki seçimi de YSK yürütür. Seçim kanununda yapılan değişiklikler yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanamaz. Seçimler sadece savaş sebebiyle TBMM tarafından birer yıl geriye bırakılabilir. Uğur YILMAZER Bu kpss sunusu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.

13. B-SOSYAL VE EKONOMİK HAK VE ÖDEVLER Eğitim-öğrenim hakkı ve ödevi İlköğretim, kız ve erkek bütün vatandaşlar için zorunludur ve devlet okullarında parasızdır. Çalışma hakkı ve ödevi Çalışma şartları ve dinlenme hakkı Çalışma ve sözleşme hürriyeti Ücrette adaletin sağlanması Sendika kurma hakkı Sendikalar önceden izin alınmaksızın kurulurlar. Grev ve lokavt hakkı Konut hakkı Sosyal güvenlik hakkı Toplu iş sözleşmesi hakkı Uğur YILMAZER Bu kpss sunusu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.

14. B-SOSYAL VE EKONOMİK HAK VE ÖDEVLER Devletleştirme ve özelleştirme Kamulaştırma Kıyılardan yararlanma Toprak mülkiyeti Ailenin korunması Sağlık hizmetleri ve çevrenin korunması Gençliğin korunması Tarih kültür ve tabiat varlıklarının korunması Sanatın ve sanatçının korunması Tarım hayvancılık ve bu üretim dallarında çalışanların korunması Sporun geliştirilmesi Uğur YILMAZER Bu kpss sunusu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.

15. C-KİŞİSEL HAK VE ÖDEVLER Kişinin dokunulmazlığı, maddi ve manevi varlığı Kanuni hâkim güvencesi Hiç kimse kanunen tabi olduğu mahkemeden başka bir merci önüne çıkarılamaz. Zorla çalıştırma yasağı Kişi hürriyeti ve güvenliği Özel hayatın gizliliği Konut dokunulmazlığı Süreli ve süresiz yayın hakkı Düzeltme ve cevap hakkı Toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı İspat hakkı Uğur YILMAZER Bu kpss sunusu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.

16. C-KİŞİSEL HAK VE ÖDEVLER  Mülkiyet hakkı Düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti Düşünce ve kanaat hürriyeti Yerleşme ve seyahat hürriyeti Haberleşme hürriyeti Din ve vicdan hürriyeti Bilim ve sanat hürriyeti Dernek kurma hürriyeti Dernekler önceden izin alınmaksızın kurulurlar. Hâkim kararı ile kapatılabilirler.15 yaşını dolduran herkes dernek kurabilir ve üye olabilir.12 yaşındaki çocuklar da velilerinin izni ile derneklere üye olabilirler ama derneklerin yönetim ve denetim organlarında görev alamazlar. Hak arama hürriyeti Basın hürriyeti Uğur YILMAZER Bu kpss sunusu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.

17. TEMEL HAK VE ÖDEVLER Siyasi hak ve ödevleri şifreleyerek verdik. Burada sosyal ve ekonomik hak ve ödevler ile kişisel hak ve ödevleri ayırt etmek sorun olabilir. Ama eğer bu hak ve ödevlere kullanılış şekliyle bakılırsa bu hak ve ödevler çok rahat bir şekilde birbirinden ayırt edilebilirler. Şöyle ki; Bir birey olarak tek başınıza kullanabileceğiniz hak ve ödevler kişisel hak ve ödevlerdir. Din ve vicdan hürriyeti, özel hayatın gizliliği gibi bir hakkı tek başınıza kullanabilirsiniz. Sosyal ve ekonomik hak ve ödevler ise sizin tek başınıza değil de ailenizle, toplumla, devletle veya diğer bireylerle beraber kullanabileceğiniz hak ve ödevlerdir. Grev hakkı, sendika kurma hakkı, kamulaştırma, devletleştirme, sosyal güvenlik hakkı, eğitim öğretim hakkı ve ödevi gibi haklar bir birey olarak tek başına kullanılabilecek hak ve ödevlerden değildir. Bunları ya devletle ya kamuyla ya da diğer bireylerle beraber kullanabilirsiniz. Uğur YILMAZER Bu kpss sunusu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.

18. TEMEL HAK VE ÖDEVLER Temel hak ve ödevlerin niteliği Kişinin topluma, ailesine ve diğer kişilere karşı sorumluluklarını ihtiva eder. Temel hak ve ödevlerin sınırlandırılması Sınırlama kanun ile yapılır Tüzük ve yönetmeliklerle sınırlama yapılamaz. Olağanüstü durumlarda ise KHK’larla sınırlama yapılabilir. Sınırlama anayasanın sözüne ve ruhuna uygun olmalıdır. Sınırlama demokratik toplum hayatının gereklerine uygun olmalıdır. Sınırlama temel hak ve ödevlerin özüne dokunmamalıdır. Sınırlama laik cumhuriyetin gereklerine aykırı olmamalıdır. Sınırlama ölçülülük ilkesine uygun olmalıdır. a)Toplantı ve gösteri yürüyüşü yapma b)Siyasi faaliyette bulunma c)Yerleşme ve Seyahat özgürlüğü d)Haberleşme özgürlüğü gibi hakların sınırlandırılması gibi Uğur YILMAZER Bu kpss sunusu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.

19. TEMEL HAK VE ÖDEVLER Temel hak ve ödevlerin durdurulması Temel hak ve ödevler savaş, olağanüstü hal, sıkıyönetim ve seferberlik durumlarında durdurulabilir. Fakat bu durumda bile uluslar arası antlaşmalardan doğan yükümlülüklere uyulmalıdır. Durdurma ölçülülük ilkesine uygun olmalıdır ve çekirdek alana dokunmamalıdır. Çekirdek alan nedir? Çekirdek alan; Yaşama hakkı Din ve vicdan özgürlüğü Düşünce ve kanaat özgürlüğü Suç ve cezaların geçmişe yürümezliği Mahkeme kararı olmadan kimsenin suçlu sayılamayacağıdır. Uğur YILMAZER Bu kpss sunusu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.

20. Uğur YILMAZER Bu kpss sunusu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.