Blijven of Vertrekken achtergronden van migratievoorkeuren onder jongeren

1. Blijven of Vertrekkenachtergronden van migratievoorkeuren onder jongeren Dr Frans Thissen Afdeling Geografie, Planologie en Internationale Ontwikkelingsstudies

2. Structuur presentatie • Vooraf • De demografische ontwikkeling van grensgebieden • Sociale mobiliteit in verleden en heden • Twee perspectieven op de relatie platteland – jongeren • De uitgevoerde onderzoeken onder scholieren en jongeren in de Veenkoloniën (2004) en de Westhoek (2005) • De Westhoek: ‘braindrain’ ? • Blijven of vertrekken: de vergelijking tussen de Westhoek en de Veenkoloniën • Een vervolg?

3. Bevolkingsontwikkeling 1990 - 2005

4. Bruto geboortecijfer / sterftecijfer 2005

5. Migratiesaldi 2003, CBS 18-24 jarigen 25-49 jarigen 50-85 jarigen

6. Sociale mobiliteit in het verleden Beroepsstatus van de ouders Beroepsstatus van de kinderen

7. Cultureel kapitaal van ouderlijk huishouden Sociale mobiliteit in het heden Bereikte onderwijspeil Beroepsstatus (levenskansen) van de kinderen

8. Streek / woonplaats: Centraal staat de economische ontwikkeling van de streek en de sociale kwaliteit van de woonplaats Jongeren worden verondersteld een start te maken in de streek en hun identiteit te vormen in eigen streek en woonplaats Falen: Vertrek van jongeren Jongere: Centraal staat de sociale mobiliteit plattelandsjongeren (sociale mobiliteit = geografische mobiliteit) Jongeren zijn ook georiënteerd op hoger onderwijs en werkgelegenheid buiten de eigen streek en steeds minder geworteld in de geboorteplaats Falen: Streek en dorp zijn niet in staat bewoners met ‘kapitaal’ aan te trekken Platteland en jongeren: twee perspectieven

9. Gegevens en de gebruikte methode • Gestructureerde schriftelijke vragenlijst • Westhoek (2005): negen scholen (Ieper/Poperinge), 611 scholieren • Veenkoloniën (2004): twee scholen (Stadskanaal/Musselkanaal), 295 scholieren • Verklarende modellen voor de voorkeur van scholieren om de streek te verlaten • Vergelijking tussen Westhoek en de Veenkoloniën • Gestructureerde mondeling afgenomen vragenlijst • Westhoek: 200 bewoners van 18 t/m 30 jaar • Veenkoloniën: 239 bewoners 18 t/m 30 jaar (22 woonkernen in de gemeenten Aa en Hunze, Borger-Odoorn, Emmen, Stadskanaal en Vlagtwedde) • Verklarende modellen voor de voorkeur / verwachting van jong volwassenen om de streek te verlaten

10. Westhoek: braindrain (20 – 30/34 j) • Kanttekeningen: • Jongeren oriënteren zich steeds langer op stedelijke centra (ook als dertigers?) • Steeds meer relaties reiken over de grenzen van de Westhoek (Kortrijk, Gent)

11. Opzet van de analyse Te verklaren kenmerk: Migratievoorkeur van scholieren met betrekking tot de streek: Blijven of Vertrekken? Kenmerken gebruikt ter verklaring: • Individuele sociale kenmerken • Geslacht • Kenmerken van het ouderlijk huishouden (type huishouden) • Mate waarin ouders het leren ondersteunen • Type onderwijs dat men als scholier volgt • Context kenmerken • Migratiegeschiedenis van de ouders • Waar denkt men later werk te vinden • Geografische identiteit • Beeld dat men heeft van de streek, • Waardering die men heeft voor de streek, • Binding met de eigen woonplaats

12. Veenkoloniën: de eerste gedachte … aan het veenmuseum - aan veen dat werd opgegraven vroeger - allemaal veen - boeren - boeren - boeren - boeren en veel ruimte - dat meisje die ze laatst gevonden hebben in het veen - dorpen of kleine steden - drenthe & groningen - een saai gebied - geen idee - gras in moeras - groningen, drenthe - het platteland - het stadskanaal - kleine plaatsen of dorpen - kwalsterbollen - landbouw - meestal naar dorpen - museumspoorlijn star - nergens - niet echt bekend, saai - omgeving - ontstaan van pekela - plaatsen om het dorp heen - platteland - project van school - rust, gezelligheid - stadskanaal, architectuur en hier vrij kaal (in negatieve zin) - turf - turf - turf - turf, moeras, natuur - veen - veen - veen - veen - veen - veen - veen - veen - veen en turf - veen turf - veenafgraving - veenmuseum - vroeger - waar veel veen is - weet niet - werken en turfgraven

13. Verschillen tussen de streken (%)

15. Conclusies - Blijven of Vertrekken • Verwachtingen waar men werk denkt te vinden vormen de belangrijkste verklaring in beide streken • Lokale binding is van belang in beide streken • Migratiegeschiedenis is belangrijk in de Veenkoloniën maar niet in de Westhoek • Westhoek heeft een traditie als autochtoon gebied • Veenkoloniën heeft traditie van migratiegebied • Type onderwijs dat men volgt is belangrijk in de Veenkoloniën maar niet in de Westhoek • Hoger opgeleide jongeren in Westhoek zijn nog georiënteerd op het ouderlijk gezin en de eigen streek • Hoger opgeleide jongeren in Veenkoloniën zijn meer georiënteerd op onafhankelijk wonen als alleenstaande in een stedelijke omgeving

16. Een vervolg? • Voorstel voor een bijeenkomst georganiseerd door Cultureel Verdrag Vlaanderen Nederland (CVN) van bestuurders en ambtenaren jeugdbeleid Westhoek / Veenkoloniën 2009 • Voorstel voor een vervolgonderzoek onder jongeren in de Veenkoloniën van de RUG (D. Strijker)

17. Where you belong Where you belong, it's not a song It's not the place where you come from It's up to you to make the choice It is the place you have a voice It is the place you have no fear As you return you know you're near In times of joy and times of strife It is the place you have your life Jim Boyes

18. Blijven of Vertrekkenachtergronden van migratievoorkeuren onder jongeren Dr Frans Thissen Afdeling Geografie, Planologie en Internationale Ontwikkelingsstudies