880 likes | 1.09k Views
Założenie – jądro = kula posiadająca ładunek dodatni wykonująca ruch wirowy. Z ruchem wirowym związany jest wektor momentu pędu tzw. SPIN JĄDROWY – P Wielkość spinu jądrowego zależy od KWANTOWEJ LICZBY SPINOWEJ – I , która dla różnych jader może mieć wartości: 0, 1/2, 1, 3/2, itd.
E N D
Założenie – jądro = kula posiadająca ładunek dodatni wykonująca ruch wirowy. Z ruchem wirowym związany jest wektor momentu pędu tzw. SPIN JĄDROWY – P Wielkość spinu jądrowego zależy od KWANTOWEJLICZBY SPINOWEJ – I, która dla różnych jader może mieć wartości: 0, 1/2, 1, 3/2, itd. Często potocznie spin jądrowy określa się kwantową liczbą spinową, np. proton ma spin 1/2. Wartość kwantowej liczby spinowej zależy od liczby protonów i neutronów w jądrze: • Jądra o niezerowej wartości spinu (I 0) wykazują właściwości magnetyczne; • są dipolami magnetycznymi o pewnym momencie magnetycznym - : • = P • - WSPÓŁCZYNNIK MAGNETOGIRYCZNY. Określa wielkość dipola magnetycznego jądra i jest cechą charakterystyczną danego jądra. • Jądrowy dipol magnetyczny umieszczony w polu magnetycznym może przyjmować tylko • ściśle określone położenia. Dozwolone są takie ukierunkowania, dla których spełniony jest warunek: • Pz = mI h/2, • gdzie mI – MAGNETYCZNA LICZBA KWANTOWA przybierająca wartości I, I-1, I-2, … -I.
Liczba dozwolonych ustawień i poziomów energetycznych N dla izolowanego jądra zależy od wartości I: N = 2I + 1 Dla jąder o I = 1/2, np. 1H, możliwe są dwa poziomy energetyczne mI = +1/2 imI = -1/2.
Liczba dozwolonych ustawień i poziomów energetycznych N dla izolowanego jądra zależy od wartości I: N = 2I + 1 Dla jąder o I = 1, np. 2H, możliwe są trzy poziomy energetyczne mI= +1, mI= 0 imI = -1
Energia oddziaływania jądrowego momentu magnetycznego protonu z polem o indukcji magnetycznej B0wynosi - zB0 z = Pz Pz = -1/2(h/2)lub Pz = +1/2(h/2) E = -1/2 (h/2) B0 E = +1/2 (h/2) B0 E = (h/2) B0 = h Warunekrezonansu:n = (1/2) B0 Prawo Boltzmanna: N/N= exp(-E/kT) 1 – (h/2)B0/kT W temperaturze 300 K dla B0 =7,06 T (300 MHz)N-N = 25na 106 jąder dla B0 = 1,41 T (60 MHz)N-N = 5na 106 jąder
ISTOTA NMR m moment magnetyczny P moment pędu + wirujące jądro 1H m = gP E2 – E1 = hno = (h/2p)gBo no = (1/2p)gBo B E o b, E2, wyższa energia, mniejsza populacja ...... E2 – E1 a, E1, niższa energia, większa populacja . ..... Bo = 0 Bo > 0 We współczesnych spektrometrach stosuje się magnesy o takich wartościach indukcji magnetycznej Bo, że protony absorbują promieniowanie z zakresu UKF (200-600…? MHz)
WŁASNOŚCI MAGNETYCZNE WYBRANYCH JĄDER Jądro Spin I Zawartość naturalna [%] Częstotliwość rezonansowa [MHz] (Bo=2.3488 T) Współczynnik żyromagnetyczny [107 rad T-1 s-1] 1H 1/2 99.98 100.000 26.7519 2H 1 0.016 15.351 4.1066 12C 0 98.90 - - 13C 1/2 1.108 24.144 6.7283 14N 1 99.63 7.224 1.9338 15N 1/2 0.37 10.133 -2.712 16O 0 99.96 - - 19F 1/2 100.00 94.077 25.181 29Si 1/2 4.70 19.865 -5.3188 31P 1/2 100.00 40.481 10.841 w
POWSTAWANIE SYGNAŁU NMR B 0 z z z z m 0 y r f y y y x x x x z z relaksacja podłużna y y mz = m0(1-e-t/T1) x x
FORMY ZAPISU SYGNAŁU NMR FID (free induction decay) Transformacja Fouriera
PRZESŁANIANIE JĄDER PRZEZ ELEKTRONY powstałe pole magnetyczne B’ przysłanianie = ekranowanie H cyrkulacje elektronowe Befekt = Bo – B’ no = (1/2p)gBefekt B o H H C H 2 Jądra wodoru „odczuwają” silniejsze pole Befekt w chlorku metylu niż w metanie
ANIZOTROPIA MAGNETYCZNA PIERŚCIENIA AROMATYCZNEGO indukowane pole B’ prąd kołowy H H B0
ANIZOTROPIA MAGNETYCZNA -1.8 +8.9 ppm [18]-annulen
8.20 8.20 8.00 8.00 7.80 7.80 7.60 7.60 7.40 7.40 7.20 7.20 7.00 7.00 6.80 6.80 6.60 6.60 FORMY ZAPISU SYGNAŁU NMR FID (free induction decay) t Transformacja Fouriera n
DEFINICJA SKALI WIDM NMR TMS = Si(CH3)4
ELEKTROUJEMNOŚĆ PODSTAWNIKA A PRZESUNIĘCIE CHEMICZNE CH3
WZÓR SHOOLERY’EGO dCH2 = 0.23 + S deff
WIDMO PROTONOWE OCTANU BENZYLU dCH2 = 0.23 + 1.83 + 3.13 = 5.19 ppm dCH3 = 0.23 + 1.55 = 1.78 ppm 1.95 ppm 4.95 ppm
WIDMO PROTONOWE OCTANU ETYLU Ustawienie spinów protonów A Eb – Ea dla protonów X Wygląd widma protonów X DE’ = hn’ DE’’ = hn’’ DE’’’ = hn’’’ n ‘ n ‘‘ n ‘’’ 3JAX 3JAX
Typ układu Ustawienie spinów X Wygląd widma protonówAp Nazwa Przykład Ap singlet CH3I ApX dublet CH3CHO ApX2 tryplet CH3CH2OR ApX3 kwartet CH3CH2OH ApX6 septet CH3CHICH3 MULTIPLETOWOŚĆ SYGNAŁÓW
WICYNALNE STAŁE SPRZĘŻENIA SPINOWO-SPINOWEGO -zawsze 3JH,H > 0 -zależą od: -kąta dwuściennego H-C-C-H -podstawników -odległości między atomami -kąta H-C-C 6 do 10 Hz H a 3Ja,a = 7 do 9 Hz 3Ja,e~ 3Je,e = 2 do 5 Hz H e H H H e H a H H 3 do 6 Hz
16 14 12 10 J [Hz] 8 6 4 2 0 0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 kąt dwuścienny F ZALEŻNOŚĆ STAŁEJ 3JH,H OD KĄTÓW MIĘDZY WIĄZANIAMI 3JH,H 8,8-10,5 5,1-7,0 2,5-4,0 0,5-2,0 Hz
X 3Jcis 3Jtrans Li 19.3 23.9 H 11.6 19.1 Cl 7.3 14.6 X-CH2-CH3 OCH3 7.1 15.2 X 3J(H,H) F 4.7 12.8 Li 8.4 H 8.0 CH3 7.3 Cl 7.2 OR 7.0 WICYNALNE STAŁE SPRZĘŻENIA SPINOWO-SPINOWEGO
GEMINALNE STAŁE SPRZĘŻENIA SPINOWO-SPINOWEGO -zwykle 2JH,H < 0 -zależą od: -kąta H-C-H -hybrydyzacji atomu węgla -podstawników H H H H Q C H H H H 2JH,H [Hz] -11 do –14 -2 do –5 +3 do –3 Q 1090 1200 1200 przykład metan cyklopropan eten -12.4 -4.5 +2.5
X 2J [Hz] Elektroujemność wg Paulinga Li +7.1 1 H +2.5 2.2 Cl -1.4 3.0 OCH3 -2.0 3.5 F -3.2 4.0 Związek 2J [Hz] CH4 -12.4 CH3Cl -10.8 CH2Cl2 -7.5 H2C=O +41 GEMINALNE STAŁE SPRZĘŻENIA SPINOWO-SPINOWEGO
SPRZĘŻENIE SPINOWO-SPINOWE DALEKIEGO ZASIĘGU 1. Układy alifatyczne – konformacja W (0.1 – 3 Hz) H c H a C 2. Układy allilowe (0 – 3 Hz) H b 3. Układy homoallilowe (1 – 1.5 Hz) 4. Układy benzylowe (0 – 2 Hz) 5. Wiązanie potrójne (2.5 – 3 Hz)
2 3 UKŁAD SPINOWY SŁABO (AX) I SILNIE (AB) SPRZĘŻONY 4 1 nA =1/2(n1 + n2) nB=1/2(n3 + n4) AX 16 nA nB 2 3 10 1 4 2 DnAB= [(n1-n3)2+(n1-n2)2]1/2 AB DnAB n1-n2 = JAB nA nB 0 A2 [Hz]
UKŁAD SPINOWY AMX dH3 dH1 dH2 Dd1,2 = 42 Hz Dd1,3 = 40 Hz J1,3 J1,2 J1,2 J1,3 J1,3 J2,3 J2,3 J2,3 J2,3 J1,2 = -5.9 Hz J1,3 = 4.0 Hz J2,3 = 2.5 Hz 1H NMR (CDCl3) 3.35 (dd, 1H, H3, JH3,H1= 4.0 Hz, JH3,H2= 2.5 Hz), 2.96 (dd, 1H, H1, JH1,H2= -5.9 Hz), 2.56 (dd, 1H, H2)
UKŁAD SPINOWY AM2X3 O C C H C H 2 3 H 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0.4 0.8 1.2
UKŁADY SPINOWE AX2 AB2 nB = n6 nA = (n2+n4)/2 J = (n5-n8+n1-n3)/3 JAB = 7 Hz AB2 DnAB= 6 Hz 15.0 10.0 5.0 0.0 -5.0 -10.0 -15.0 4 3 2 1 5 6 7 8 DnAB= 30 Hz AX2 30 20 10 0 -10 DnAB= 500 Hz 500 400 300 200 100 0 Hz (t1)
UKŁADY SPINOWE A2B i A2X 3 4 5 2 1 6 7 90 MHz 8 7.10 7.00 6.90 6.80 6.70 6.60 6.50 6.40 nB = n6 nA = (n2+n4)/2 J = (n5-n8+n1-n3)/3 1+2 3+4 6 7 300 MHz 8 5 7.10 7.00 6.90 6.80 6.70 6.60 6.50 6.40
UKŁADY SPINOWE AA’BB’ i AA’ XX’ AA’BB’ 24 linie spektralne DnAB = 5 Hz JAB = 7 Hz HA i HA’ – równocenne chemicznie, ale nierównocenne magnetycznie, bo chociażdA = dA’ to np. JA,B JA’,B AA’XX’ 20 linii spektralnych DnAB = 150 Hz 8.00 7.90 7.80 7.70 7.60 7.50
WIDMO PROTONOWE METANOLU -40 0C -6 0C 0 0C +40 0C
3.6 3.4 3.2 3.0 2.8 2.6 2.4 2.2 2.0 1.8 1.6 1.4 1.2 1.0 0.8 2.0 1.0 2.1 1.9 3.0
OKREŚLANIE SKŁADU MIESZANINY (6.6+2.6)/7=1.31 (2.0+3.0+2.1+2.3+3.0)/12=1.03 Stosunek molowy = 1.31:1.03 = 1.3:1
PODSTAWNIKI DIASTEREOTOPOWE Związek chiralny L-walina
4.8 4.6 4.4 4.2 4.0 3.8 3.6 3.4 3.2 3.0 2.8 2.6 2.4 2.2 2.0 1.8 1.6 1.4 1.2 1.0 PODSTAWNIKI DIASTEREOTOPOWE Związek achiralny
CH3 CH3 + CH3 CH3
C O H 2 H N H O C H 3 F C O C H 3 3 P h ( R ) ( S ) 19F NMR C O H 2 H H N O C H 3 F C O C H 3 3 P h ( R ) ( R )
NUCLEAR OVERHAUSER EFFECT WIDMO „NOE difference” CH3 CH3 sygnał naświetlany standardowe widmo 1H NMR widmo różnicowe