Deregulacja – dlaczego regulujemy? 20 marca 2005

1. Deregulacja – dlaczego regulujemy? 20 marca 2005

2. Dlaczego musimy regulować • Celem regulowania powinno być zwiększenie dobrobytu społecznego (suma nadwyżki konsumenta i nadwyżki producenta). • Przy takim założeniu istnieje tylkopięć powodów dla regulowania gospodarki przez państwo: • Koszty zewnętrzne • Korzyści wewnętrzne • Dobra publiczne • Asymetrie informacji • Monopole naturalne • Innych uzasadnień dla regulacji nie ma! (ale patrz następna strona) Regulacja są potrzebne by zwiększyć dobrobyt społeczny

3. Transfery pod przykrywką regulacji • Państwo pod przykrywką regulacji może transferować środki od jednej grupy społecznej do drugiej z powodów politycznych, np.: • w RPA państwo dotuje czarnych kosztem białych aby zatrzeć historyczne niesprawiedliwości, • w UE państwo dotuje rolników kosztem konsumentów, • w Polsce pracujący poza rolnictwem płacą za emerytury rolników. • w Polsce pracujący poza górnictwem dotują górników • w wielu krajach OECD, w tym w Polsce, młodsi dotują starszych. • Nie unikniemy tego zjawiska. Jednak w takim wypadku koszt tych transferów musi być przejrzysty, publicznie znany i zaakceptowany w demokratyczny sposób. Często pod pozorem regulacji politycy ukrywają transfery.

4. Niedoskonałości regulacji – ekonomia polityczna • Skutkiem każdej regulacji jest transfer środków. A politycy często wykorzystują regulacje, aby uzyskać korzyści polityczne zamiast naprawić niedoskonałości rynku. • Członkowie małych dobrze zorganizowanych grupy interesów (najczęściej producenci), czerpią więcej korzyści z regulacji, niż członkowie szerokich, zróżnicowanych grup (najczęściej konsumenci). Regulacje zazwyczaj dążą do utrwalenia politycznie optymalnego transferu rent ekonomicznych do koalicji dobrze zorganizowanych grup interesu. • W praktyce często następuje przechwycenie regulatora (ang. regulatory capture) polegające na tym, że regulatorzy zaczynają reprezentować interesy regulowanego przemysłu, zamiast reprezentować interesy konsumentów. Oznacza to, że zazwyczaj działania regulatora zwiększają zyski firm i ceny, oraz tworzą bariery wejścia dla nowych konkurentów. Sprawne regulowanie jest zazwyczaj uniemożliwiane przez polityków i grupy interesu.

5. Niedoskonałości regulacji – ograniczenie wzrostu • Regulacja jest szczególnie niebezpieczna dla wzrostu gospodarczego. Postęp technologiczny i organizacyjny jest źródłem wzrostu gospodarczego Regulacje szczególnie mocno obciążają nowe firmy i działalność innowacyjną: • Istniejące firmy produkujące przy użyciu tradycyjnych technologii nie potrzebują pozwoleń itp. • Nowe firmy i nowi przedsiębiorcy nie mają na swoich usługach sztabów lobbystów i prawników. Ponadto początkujący przedsiębiorcy zazwyczaj nie należą do elit społeczno-ekonomicznych, co utrudnia ich dostęp do decydentów. Regulacja jest szczególnie niebezpieczna dla wzrostu gospodarczego.

6. Niedoskonałości regulacji – ograniczenie wzrostu c.d. Regulacja jest szczególnie niebezpieczna dla wzrostu gospodarczego. • Nowe firmy i przedsiębiorcy nie mają zazwyczaj dużo wolnej gotówki, więc nie mogą „kupić” przychylności biurokracji. • Nowe przedsięwzięcia zwracają się dopiero po dłuższym czasie. Dlatego są szczególnie narażone na wyciągniętą rękę państwa zwiększającą niepewność co do powodzenia projektu (stopa dyskonta do liczenia wartości bieżącej projektu, tzw. NPV!). • Regulacja utrwala nieefektywne struktury. Czyni to na dwa sposoby: • Często regulacja ogranicza wybór technologii i sposób organizacji pracy, zmniejsza jej efektywność i zwalnia postęp techniczny i organizacyjny. • Postęp technologiczny jest wypadkową m.in. struktury rynku, na którym działa wynalazca. Jeżeli rynek jest opanowany przez prawem chronionych monopolistów, to wybór technologii i kierunek jej rozwoju dostosowane będą do produkcji monopolistycznej o określonej skali produkcji (np. rynek telekomunikacyjny, gdzie regulacja stworzyła monopol „naturalny”).