230 likes | 589 Views
... LANA EGINEZ GOAZ AURRERA. ASMAKUNTZAK: SUA 400.000. urtean kristo aurretik sortu zen. Antzinako garaietan argia emateko,janariak prestatzeko,abereak uxatzeko edo ehizatzeko, sasiak erretzeko eta abarretarako erabiltzen zen.
E N D
ASMAKUNTZAK: SUA 400.000. urtean kristo aurretik sortu zen. Antzinako garaietan argia emateko,janariak prestatzeko,abereak uxatzeko edo ehizatzeko, sasiak erretzeko eta abarretarako erabiltzen zen. Silex harria eta pirita harria elkarren kontra joz, edo zulo batean esku artean hartutako makila sartu eta igurtzita txinparta sortuz, pizten zen sua antzinan. Pirita harria Silex harria
BETAURREKOAK XII. urtean sortu ziren. Hala nola miopia, atismatismoa eta hipermetropia ikusmen akatsak kompentsatzeko erabiltzen dira, baina baita ere, erabiltzen dira begiak babesteko jarduera berezietan. Sudurrean eusten da arku batzuei esker eta bi adar ditu alde banatan belarrietan eusten direnak.
INTERNET 1.969. urtean sortu zen. Lehen ez zen existitzen, duela gutxi sortu zen. Internet komunikazio sareak dituen familia bat bezala da, baina ere informazioa bilatzeko, jolasteko… ere erabiltzen da. Era askotako internetak daude: google chrome, mozilla firefox, opera…
ASMAKIZUN SINPLEAK Lehen asmakizun sinpleak garrantzi gehiago zituzten, ez zeudelako asmakizun elektronikoak hau da, lehen askoz inportanteago ziren harrizko tresnak orain baino. Sua izan zen asmakizun garrantzitsuena lehen, suarekin egiten zutelako janaria, beroa eta argia ematen zuen … Badakigu aurrerapen teknologikoek bizitza erosoago egiten digutela baina ere gehiago kutsatzen dute antzinakoak baino. Eta gainera badago pertsona batzuk (teknofoboek) beldur berezia diote teknologiari eta aurrerapenei.
PALANKA Palankak mutur batetik indar txikia eginez beste muturrean indar handia eragiteko erabiltzen dute gizakiek. Gauzak errasago altxatzeko erabiltzen dute gizakiek.
TXIRRIKA Indarra transmititzeko balio duen makina sinple bat da. Gizakiok pisua igotzeko... erabiltzen dugu.
GURPILA Gurpila ardatz baten inguruan bira egiten duen pieza mekanikoa da. Gizakiek gauzak eta pertsonak garraiatzeko erabiltzen dute.
ARRANPA Maila ezberdinean aurkitzen diren bi punturen artean kokatutako planoari deitzen zaio plano inklinatua edo arranpa. Gorputz astunak altxatzeko edo mantso jaisteko erabiltzen da.
TORNUA Ardatz baten inguruan biratzen duen zilindroz osatutako makina da tornua. Muturretako batean, edo bietan, eskutokiak ditu, eta horiei bira emanez soka bildu egiten da zilindroan. Pisuak behetik tornua dagoen mailaraino altxatzeko erabiltzen da makina hau.
ZIRIA Gai solidoan sartuz irekidura bat egiteko gai den material ( zura, harria, metala..)pieza mutur zorrotza da ziria.Atetan jartzen da zabalik egoteko.
Neolito garaian ez zeuden orain guk etxean ditugun labeak,garbigailuak...neolito garaian gauza horiek suarekin,urarekin...egiten zituzten. Lehen omosapiensak eta erropa gabe joaten ziren eta orain ordea gu erroparekin joaten gara. NEOLITOA
Industria iraultza XVII. mendean bukaeran eta XIX. mendearen hasieran Britainia Handian sortu zen. Industrian eta makinerian oinarritutako ekonomiak eskulan tradizionalaren lekua hartzeko sortu zen. Otarreak, lurrezko ontziak, labanak, uhalak eta larruzko trepetak, garraioa: autoak, trenak, kamioiak... Hiru motatako taldeak zeuden: Goi mailakoak: Aristokraziak eta Burgesak. Erdi mailakoak: medikoak, abokatuak eta politikariak. Behe mailakoak: proletarioak. Goi mailako eta erdi mailako pertsonak bizitza hobeagoa dute lan gutxi egiten dutelako eta asko ordaintzen diete.Baina behe mailakoek bizimodua okerrago dute lan asko egiten dutelako baina gutxiago ordaintzen dietelako. INDUSTRIA IRAULTZA
Umeek ere egiten zuten lan industria iraultzan eta beraien bisimodua ez zen oso egokii gizonek baina bi edo hiru bider gehiago egiten zutelako lana baina askos gutxiago ordaintzen zien. Industria Iraultzak ez zituen gizartearekin erlazionatutako ondorioak bakarrik, beste era batzutakoak ere izan zituen. Hauen artean ondorio ekonomikoak daude. Esan dezakegu Industria Iraultzak eragin gehien eduki zuen arloa ekonomia izan zela, zeren produkzio bideak guztiz aldatu ziren, eta ondorioz ekonomia sistema berria agertu edo guztiz garatu zen, kapitalismoa konkretuki. Aldaketa hauek garrantzia handikoak izan ziren eta gertatu izan ez balira gaurko mundua ezin izango zatekeen existitu.
1.Infograma 2.Infograma 3.Infograma INDUSTRIA IRAULTZA
INDUSTRIALIZAZIOA EUSKAL HERRIAN Industria Bizkaira iritsi zen lehenago herriko meategiak oso ezagunak zirelako.Hasieran Bizkaian hasi zen baina geroago ikusi zuten beste herri batzuetan ere bazeudela beste asko eta orduan zabaltzen joan zen Gipuzkoan, Araban, Nafarroan eta Lapurdin.Industria mota asko egon ziren: siderurgia fabrikak, ontziolak, burdingintza … Oso kalitate onekoak eta oso erraz lortzen zirelako industriak, fabrikak … etorri ziren etorkinak. Horrela antolatzen ziren langileak: egunean hamabi ordu egin ohi zuten lan eta barrakoietan bizi ziren (pertsona askorentzat antolatutako zurezko eraikinak). Gatazken bidez egunean hamar ordu baino gehiago lan ez egitean lortu zuten.
Grafiko honetan ikusten den bezala Nafarroan lehen sektorearen bilakaera gehiago zegoen, hau da,nekazaritza,abeltzaintza, basozaintza.. askoz gehiago zegoen beste herrietan baino. Nafarroan eta Lapurdin lehen sektorearen bilakaera 2000.urtean hasi zen baina oso gutxi Araban ere lehen sektorearen bilakera asko zegoen baina urteak pasa ahala asko jaitzi zen.
Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan urte batean bigarren sektorearen bilakaera handia izan zen, Nafarroan pixkat gutxiago izan zen. Lapurdin eta Nafarroa Beheran bigarren sektorea berandu hasi zen eta gainera oso gutxi.
Hasieran hirugarren sektorearen bilakaeran oso gutxi zegoen baina urteak pasa ahala handitzen joan da erosoagoa delako. Lapurdin eta Nafarroa Beheran oso berandu hasi zen hirugarren sektoreren bilakaera.
Nafarroan Beheran oso jende gutxi zen, baina Bizkaian jende mordo eta horren egilea zen Bizkaian industria Iraultza asko zegoelako eta lana ere eta Nafarroa Beherakoak Bizkaira emigratzen zuten. Gipuzkoan ere urtean zehar aldaketa handi sortu ziren. Araban eta Lapurdin biztanleria bilakaera berdintsua izan zen.
Ziklograma hauetan ikusten den bezala hasieran 1. sektore asko zegoen baina urteak pasa ahala gutxitzen joan da, baina 2. eta 3. sektoreak alderantziz izan da, hau da, hasiera oso gutxi zegoen baina geroago handitzen joan da. LAN SEKTOREAK GIPUZKOAN