420 likes | 812 Views
Servikal K anser K linik E vrelemesinde MRG ve FDG-PET/CT P reoperatif Ö nemi. Prof. Dr. Çetin ÇELİK SELÇUK ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ KADIN HAST VE DOĞUM AD JİNEKOLOJİK ONKOLOJİ BD KONYA. 12. ULUSAL JİNEKOLOJİ VE OBSTETRİK KONGRESİ RİXOS SUNGATE OTEL 15-19 Mayıs 2014 ANTALYA.
E N D
ServikalKanserKlinikEvrelemesindeMRG ve FDG-PET/CT PreoperatifÖnemi Prof. Dr. Çetin ÇELİK SELÇUK ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ KADIN HAST VE DOĞUM AD JİNEKOLOJİK ONKOLOJİ BD KONYA 12. ULUSAL JİNEKOLOJİ VE OBSTETRİK KONGRESİ RİXOS SUNGATE OTEL 15-19 Mayıs 2014 ANTALYA
SERVİKS KANSERİ • ServiksCasık görülen jinekolojik kanserlerdendir • Tarama programlarının uygulanmadığı toplumlarda • Önlenebilir bir kanserdir • Özenli cinsel hayat • Aşılanma • Tarama • Klinik bir belirti verdiğinde en az evre Ib
SERVİKS KANSERİ • İnvazivserviksCa • Mortalitesi%30 • LNM %25-30 • Yeni tanısı konmuş serviksca %15-20 LNM • Gençhastalardatümöregzofitik • İleriyaşlardaendoservikal ilerler • ServiksCa mücadelesinde • Erkentanı • Doğruevreleme • Uygun tedaviönemlidir
SERVİKS KANSERİ EVRELEME • FIGO Serviks kanseri • Klinik olarak evrelenmekte • Diğer jinekolojik tümörlerde cerrahi evreleme • Hastalığın sık görüldüğü • Kaynak sıkıntısı olan sağlık hizmetleri açısından yetersiz bölgelerde • Lokal ileri evre hastalığı saptamadaki yetersizlik • Gereksiz cerrahinin önüne geçmek
EVRELEME PROSEDÜRLERİ • Fizik muayene • Kaşektik • Üremik hasta • Pelvik muayene • Paremetriumlar • Rektovajinal muayene • Uzak metastaz saptanması • İnguinal • Supraklavikular lenf nodupalpasyonu • Servikaleksizyon • Konizasyon • Endoskopi • Sistoskopi • Rektosigmoidoskopi • Görüntüleme yöntemleri • Ultrasonografi • IVP • Direk grafiler • CT • MRG • PET/CT
SERVİKS KANSERİ EVRELEME • FİGO sistemi temel olarak fizik muayeneye bağlıdır • Anestezi altında muayene gerekebilir • Parametrial ve vajinal bölgeler değerlendirilir • FIGO evrelemesinin kısıtlılığı • Metastatik lenf nodlarını saptamasında belirginleşmektedir • FİGO klinik evresini değiştirmemektedir • Görüntüleme yöntemleri • Bunun tek istisnası • Hidroneferoz • Hidroüreter • Ameliyat sonrası bulgular • Laboratuar yöntemleri
DOĞRU EVRELEMENİN ÖNEMİ • ServiksCaprimer tedavisinde iki yöntem • Cerrahi • Erken evrede tedavi edici • Ib2, IIa, IIb? • RT’ ye alan belirleme • Ekstraperitoneal • Laparaskopiklenfadenektomi • Radyoterapi • Her evrede • Yan etkilerinden dolayı cerrahinin kullanılamadığı evrede
DOĞRU EVRELEMENİN ÖNEMİ • Doğru tanı uygun tedavi için şarttır • Tedavi öncesi prognostik faktörler • Klinik muayene • Tümörün yayılması • Tümörün boyutu-volümü • LN durumu • Parametrialinvazyon • Lokal-uzak yayılım • Bu faktörlerin biri pozitif olduğunda hasta RT yönlendirilir • Bu faktörlerin çoğu radyolojik görüntüleme yöntemleri ile saptanabilir Mahajan M.Indian J Radiol Imaging. 2013 Robert L. Ecncer.2014
FİZİK MUAYENE • Deneyimli klinisyenmuayenesinin son evreyle korelasyonu fazladır • Fizik muyeneninparametrial tutulumu göstermede üstün olduğunu belirten veriler mevcuttur • Ek maliyet getirmez • Düşük gelir düzeyli ülkelerde etkin evreleme yöntemi olarak kullanılmasını sağlar
255 hastayı içeren retrospektif çalışmada klinik evrelemeni görüntülemeden daha başarılı olduğu vurgulanmıştır Annals of Surgical Oncology 15(10):2856–2861
GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMLERİMANYETİK REZONANS IMAGING (MRG) • Dokudaki hidrojen atomlarının yoğunluklarına ve hareketlerine göre görüntü oluşturur
GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMLERİMANYETİK REZONANS GÖRÜNTÜLEME (MRG) • Tümörboyutunu • Şeklini • Yayılmayönünü • Hastalığınlokalyayılmasını • Nodal durumuyansıtır • Kinisyenetedavininplanlanmasındayardımcıolur • MRG ın CT göre önemli avantajları vardır • Yüksek oranda doku kontrastlanması • Radyasyona maruziyetolmaması
MRG • Erken tm dinamikkontrastlıMRG ilesaptanabilir • EvreIatümörMRG saptanamaz • EvreIbveüzerisaptanabilir • Parametrialinvazyon NPV %94-100 • MRG büyüktümördeödemeveinflamasyonabağlıoverstagesaptanabilir Mahajan M.Indian J Radiol Imaging. 2013
GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMLERİ BİLGİSAYARLI TOMOGRAFİ (BT) • X- ray kullanılarak elde edilen görüntüler bilgisayar yazılımıyla tomografi görüntülerinedönüştürülür • Modern cihazlar volumetrik ölçüm yaparak 3D görüntü sağlayabilir • Abdomen değerlendirilmesinde oldukça etkilidir • Kanser evrelemelerinde de kullanılır
GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMLERİPET/CT • FDG tracer (18F-fluoro-deoxy-glucose) ilePET (positron emission tomografi) taraması • Malign hücrelerdeglukozmetabolizması ↑ • Normal dokuyagöre FDG’ ninyüksektutulumu • PET fonksiyonelgörüntülemeyöntemidir • CT MR gibianatomikgörüntülemeyapamaz • PET/CT:PET’ in fonksiyonelbilgisiile CT’ ninanatomikbilgisinibirleştirir
GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMLERİPET/CT • Kombine PET/CT tek PET veya CT taramadandahayüksekdoğrulukpayınasahiptir • Sumax(maximumtumoruptake) 7 ↑ %40 (13-74) • FDG tutulum heterojenitesiprognozuetkilemez • Heterojinitejietkileyenfaktörler • Histolojik tip • Evre • Tümörboyutu • Işının bit derinliği • Görüntülemedegriskaladadeğişiklikler BrooksFJ.RadiatOncol.2013
PROGNOSTİK FAKTÖRLER VE GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMLERİTÜMÖR BOYUTU • Tümör boyutu önemli prognostik faktördür • MRG • Primertümöründeğerlendirilmesinde en iyiyöntemdir • DoğrulukoranıMRG %90 XCT %60 • MRG • Tumorboyutuvelokalizasyonunu • Parametrialinvazyonu • Pelvikyanduvara-komşuorganlarayayılımı • Doğrulukoranı %88-97 • Spesifitesi %93 Haie-Meder C,RadiotherOncol. 2010
TÜMÖR BOYUTU • PreoperatifMRG saptanamayan evre Ib1 X saptanan Evre 1b1 serviksca • MRG ile saptanamayan serviksca • Ortalama çap 4.5 ± 7.1 mm • Stromalinvazyon derinliği %33.3 ± 20.1 • LNM %1.1 • Parametrialinvazyon %0 • LVİ %4.7 • DFS %98.8 • OS %100 • MRG ile saptananlarda • Çap 30 ± 14 mm • Stromalinvazyon 66.7% ± 26.6% • LNM %18.8 • Parametrialinvazyon %6.5 • LVİ %26.9 • DFS % 91.2 • OS %95.8 • MRG ile saptanamayan Ib1 tümör daha iyi prognoza sahip • Tümör yükü daha az Park JY. Am. J. Obstet. Gynecol. 2014
TÜMÖR BOYUTU • MRG teknik 3.0T. • Tümörü saptamada • Sensitivite %86.7 • Spesifite %80-90 • PPV %68.4-81 • NPV %92.3-93.1 • MRG küçük tümör boyutunu da saptayabilir Downey K. Gynecol Oncol.2014 • Tümör boyutunda PET/CT ile histopatolojik değerlendirme koreledir
TÜMÖR BOYUTU • HybridPET/MR tümör volümünü iyi yansıtır Sun H. Eur J NuclMedMolImaging 2014
PARAMETRİAL İNVAZYON • Parametrialinvazyon • Evreyi etkilemektedir • Preoperatif tanısı önemlidir • Bu konuda görüntüleme yöntemleriyle klinik evrelemeyi karşılaştıran çalışmalarda farklı sonuçlar bildirilmiştir
PARAMETRİAL İNVAZYON • EvreIb1 gözle görülür lezyonlu 190 hasta • RH ve MRG (Parametrialinvazyon?) • %10 parametrialinvazyon • Ortalama tm çapı 21mm • Tümör boyutu ≤25mm • düşük risk ve PMI yok • >25 mm yüksek risk PMI %30.2 • PreoperatifMRG PMI için düşük riskli olguları gösterir • Bu olgulara daha az radikal cerrahi uygulanır Lee JY. GynecolOncol. 2014
PARAMETRİAL İNVAZYON • Diffüzyon ağırlıklı MRG • Gerçek PMI öngörmede iki parametrenin birleştirilmesi etkinliği artırır • Tumorapparentdiffusioncoefficient (ADC) • MRG ile parametrialinvazyon • Lenf nodlarını daha iyi saptar • Malign lezyonlarda diffüzyon kısıtlanması vardır Park JJ. EurRadiol2014
STROMAL İNVAZYON • Evre IA1-IIB erken evre serviksca • PreoperatifMRG ve cerrahi • Stromalinvazyonun derinliği saptamada fark 0.65mm • MRG 9.37 mm • Cerrahi 8.07 mm • MRG servikalstromalinvazyonu saptamada doğruluk • Maksimum derinlik için %95 • StromalinvazyonlaLNM arasında güçlü ilişki Rizzo S. Eur J Radiol. 2014
LENF NODU DEĞERLENDİRİLMESİ • ServiksCalenfatik yayılım önemlidir • Lenf nodu tutulumu kötü prognostik faktördür • Evrelemeyi değiştirmez • Radyoterapi uygulanacak bölgeyi belirlemek önemlidir
LENF NODU DEĞERLENDİRİLMESİ • LNM öncepelvik LN olur • Paraservikalveparametrial LN ilk tutulur • Sonraparaaortikvesupraklaviküler LN • Paraaortikveya inguinal LNM • Evre IVB • MRG ve CT • LNM tümörçapı >10mm • Morfolojisınırdüzensizliği • Görüntüdeheterojenlikvenekrozvarlığı
LENF NODU DEĞERLENDİRİLMESİ • LN preoperatifgörüntülenmesiönemli • LNM çapı >10mm iseMRG ve CT • Sensitivite %15-31 X %19-64 • Spesifite %85-93 X %69-99 • Yalancınegatiflikyüksek • LNM çoğumikroskopikyada <10mm • LNM saptamada her ikimetodta yetersiz
LENF NODU DEĞERLENDİRİLMESİ • LNM saptanmasında lenfadenektomialtınstandarttır • Morbiditesivardır • PreoperativeLN durumunungörüntülenmesiönemlidir • PET/CT LNM saptamadadahaduyarlı • Sensitivitesi • Pelvikbölgeve LNM için %100 X%75 Haie-Meder C,RadiotherOncol. 2010
LENF NODU DEĞERLENDİRİLMESİ • LNM saptanmasında [18F]FDG-PET/CT • 5-9mm LNM saptar • CT veya MRG’ dan daha yüksek sensitiviteye sahiptir • PET/CT pozitifliği LN durumuyanında • RT bölgesinideortayakoyarbubölgeyeyönelikdozayarlanır (IMRT) • Bu yöntem MRG ve lenfanjiografinin yerini almaktadır
LENF NODU DEĞERLENDİRİLMESİ • PLM saptamada PET/CT • Sensitivitesi%29-73 • Yalancınegatiflik • Mikrometastazlar • BüyükLN • Metastazyoksatutulumolmaz • Fakatbazenyalancıpozitiflikolabilirreaktifdeğişikliklerebağlı • Serviks ca’dacerrahiöncesi PET/CT yapılanlarda evredeğişimi %7.7 • Sadece CT veyaMRG evredeğişimi %25 • >5mm LNM saptamadasensitivite %100 • Paraaortik LNM saptamadavebunagöre RT planlanmasında PET/CT uygulanabilir Kidd EA, Int J RadiatOncolBiolPhys 2009
LENF NODU DEĞERLENDİRİLMESİ • >1B serviks ca 120 hasta, PET/CT X histoptolojikbulgularlakıyaslandı • Pelvik bölge değerlenirmede • Sensitivite %75 • Spesifite %96 • PPV %75 • NPV %96 • ParaaortikLN için • Sensitivite %100 • Spesifite %99 • PPV %94 • NPV %100 • 19 hastadatümvücut PET/CT uzakmetastaz • Sensitivite %100 • Spesifite %94 • PPV %63 • NPV %100 • ≥1B serviks ca tümvucut PET/CT yükseksensitivitevespesifiteyesahiptir • FIGO klinikevrelemesistemineilaveedilebilir Loft AGynecolOncol.2007
LENF NODU DEĞERLENDİRİLMESİ • CT, MRG, PET paraaortik LNM saptamadayetersiz • Cerrahievrelemeyapılabilir • Ekstraperitoneal LA Ramirez PRCancer 2010
PET/CT Limitasyonları • PET/CT Limitasyonları • Lezyonun kenar keskinliği sınırlılık • Küçük lezyonları saptıyamaz • Erken evre hastalığın taranmasında yetersiz • FDG kanserigöstermedespesifikdeğildir • Yalancıpozitiflik • Benign tümörler (histiositoz) • Enfeksiyon • İnflamasyon • Fizyolojik FDG tutulumununyanlışyorumlanması • Over, barsaklarveüreterleriçin FDG tutulumunuyorumlamaközelliklezordur Nogami Y. AnticancerRes. 2014
PET/MRG • Servikskanserinin lokal yayılımı ve LN durumunu değerlendirmede • Kombine yada kombine edilmeyen PET/MRG ve MRG X PET/CT’ den daha yararlı • Doğruluk %83 X %53 • LNM için kombine PET/MRG ve PET/kontrastlı CT • SensitiviteX Spesifite X Doğruluk oranı • %92.3 X %88.2 X %90 • NonfusedPET/MRG %84 X %94 X %90 • MRG %69 X %100 X %87 • Konbine PET/MRG MRGve PET den daha avantajlı Kazukiro K. ClinicalImaging. 2014
SONUÇ • Serviks kanserinin doğru evrelenmesi uygun tedavi için gereklidir • Tümörün özelliklerini klinik muayene ve MRG iyi yansıtmaktadır • LNM saptamada temel yaklaşım cerrahidir • LNM saptamada [18F]FDG-PET/CT en iyi görüntüleme yöntemidir • Diagnostik teknolojide daha fazla iyileştirmeler yapılmalı: • PET/MRG • Yeni işaretleyici moleküller • İşaretleyicilerin kombinasyonları yararlı olabilir
DİKKATİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER