CİNSEL YOLLA BULAŞAN ENFEKSİYONLAR (HPV – Servikal Kanser)

1. CİNSEL YOLLA BULAŞAN ENFEKSİYONLAR(HPV – Servikal Kanser) Prof.Dr.Ayşe Akın Başkent Üniversitesi Kadın – Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Araştırma ve Uygulama Merkezi

2. Sunum içeriği Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar • Genel olarak CYBE lar. • HPV: servikal kanser • epidemiyoloji ve klinik özellikler • tarama programları • HPV aşısı • Türkiye’de durum

3. CYBE’LAR NEDEN ÖNEMLİDİR? • Tüm dünyada, insanlarda (her iki cinsiyette) yaygın ve yaygın olarak görülür, • Kolay bulaşır(belirtisiz dönemde de bulaşıcı), • Kadınlara bulaşma riski erkeklere göre daha yüksektir • Akut ve kronik sağlık sonuçları ciddidir, • Ölümcül olabilir, • Ekonomik kayıpları yüksektir, • Korunma mümkündür, • Çoğunun tedavisi mümkündür.

4. CYBE’ların Önemi: • CYBE geçirildiğinde dış gebelik riski 7-10 kez artar, • Dış gebelik tedavi edilmezse ölüme neden olabilir • CYBE’ların çoğunda AIDS’e yakalanma riski artar, • Genital siğiller servikal kansere neden olabilir,

5. CYBE’ların Önemi: • Bazı CYBE’lar doğum sırasında anneden bebeğe bulaşarak, bazı önemli hastalıklara ve bazan ölüme neden olabilir, • Infertil olguların % 30-60‘ından CYBE’lar sorumludur. Tedavi olmamış erkeklerin % 20-40’ı, kadınların % 55-85’i infertilite ile başvurur. • Belirti vermeyebilirler!

6. Etkenler:BAKTERİLER ● Gonore neisseria gonorhea ● Chlamidya chlamidya trochomatis ● Sfiliz treponema pallidum ● Şankroid haemophilis ducreyi ● Granuloma inguale c.granulamotis ● Vajinitis gardnella vajinalis

7. MİKOPLASMALAR ● Mycoplasmainfeksiyonlarım.hominis ● Mycoplasmainfeksiyonları ü.ürealityicum FUNGUSLAR ●Vaginitiscandidaalbicans ●Trichomoniasistrichomonasvaginalis

8. VİRÜSLER Genital herpes HSV CMV infeksiyonları CMV Hepatitis HBV Condyloma accumilaum HPV Molloscum contagiosum m.contagiosum AİDS HIV

9. TÜRKİYE’DE CYBE’IN DURUMU(1995-1997)

10. BULAŞMA YOLLARI • Cinsel ilişki (oral-anal-vajinal ilişki), • Kan, vücut sıvıları (meni, vajinal akıntı, anne sütü vb.) ya da açık yara ve kesiklerle doğrudan temas, • Bazı CYBE’ler anneden fetüse

11. BULAŞMA OLMAYAN DURUMLAR • Havadan bulaşmaz. • Birlikte yaşama, çalışma, mutfak malzemeleri, telefon, kağıt-kalem gibi eşyaların paylaşılmasıyla bulaşmaz. • Hamam böceği, kene, tahta kurusu, sivrisinek, karasinek gibi hayvanların ısırması ile CYBE ve HIV bulaşmaz. • Aksırık, öksürük, tükürük ve balgamla bulaşmaz.

12. BULAŞMA OLMAYAN DURUMLAR • Aynı taşıt aracını kullanma ya da evcil hayvanların bakımıyla bulaşmaz. • Kan vermeyle bulaşmaz. • Yüzme havuzu, banyo küveti, hamam ve duştan bulaşmaz. • Çeşmeler, su içilen musluklar ya da dolaplardan bulaşmaz. • Kucaklama ya da kısa süreli okşama ile bulaşmaz.

13. BELİRTİLER (KADINLARDA) • Akıntının her zamankinden farklı nitelikte (koku, görünüm) olması, • Karnın alt bölgesinde ağrı, • Vajinada yanma ya da kaşıntı, • Adet dışı kanama, • Cinsel ilişki sırasında ağrı.

14. BELİRTİLER (ERKEKLERDE) • Penisten akıntı.

15. BELİRTİLER (Her İki Cinsiyette) • Cinsel bölgede ya da ağız kenarında ülserasyon , nodül veya kabarcıklar, • Cinsel organlarda siğil ve uçuklar. • İdrar yaparken ya da dışkılama sırasında yanma ve ağrı, • Boğazda şişkinlik ya da kızarıklık, • Ateş, titreme ve ağrı, • Cinsel organların etrafında şişlik.

16. HIV/ AIDS (Kazanılmış İmmün Yetmezlik Sendromu) • Tüm dünyada 45.000.000 HIV’li bulunmaktadır • Türkiye’de 477 vaka, 1123 taşıyıcı (toplam 1600 kişi) bildirilmiştir (2003). • Bulaşma; Bulaşma; cinsel ilişki,kan yolu, bulaşık iğne,enjektörler , anneden fetüse vb., • 10-12 hafta gizli olduğu bir dönem sözkonusu (pencere dönemi)

17. Şekil 1. AIDS Vaka ve Taşıyıcı Sayılarının Yıllara Göre Dağılımı,Türkiye, 1985-2003

18. Şekil 2. HIV/AIDS Vakalarının Yaş Gruplarına ve Cinsiyete Göre Dağılımı, Türkiye, 1985-2003

19. Yaygın lenf adenopati Halsizlik Ateş Çabuk yorulma Gece terlemesi Basit fırsatçı enfeksiyonlar İshal Oral candidiasis Kilo kaybı Herpes zoster(zona) Nörolojik hastalıklar İkincil kanserler (Kaposi) Akciğer hastalıkları Böbrek hastalıkları AIDS-Belirtileri

20. Hepatit B • Bulaşma;cinsel ilişki,kan yolu, anneden fetüse ve bulaşık iğne,enjektörler, vb., • 6 hafta-6 ay kuluçka dönemi var, • Üç şekilde seyredebilir: *Sarılık, *grip benzeri belirtiler, *belirtisiz • % 90 iyileşir, % 10 taşıyıcı olur. • Karaciğer sirozu ve karaciğer kanserine yol açabilir. Hepatit B Aşısı: Doğumda, 1. Ayın sonunda , 6.Ayın sonunda

21. CYBE’da KORUNMA YOLLARI • Başkaları ile de ilişkisi olduğu bilinen kişiyle cinsel ilişkide bulunmamak. • Kesin korunma için her tür cinsel ilişkide kondom (prezervatif, kılıf) kullanmak. • Başkalarının kullandığı iğne ve enjektörleri kullanmamak.

22. KORUNMA YOLLARI devam… • Dövme, epilasyon, manikür, pedikür, tıraş, kulak deldirme gibi işlemlerde ve diş tedavisinde dikkatliolmak. • Kan ve/veya kan ürünü tedavisini güvenli yollardan sağlamak. • Hepatit B’ye karşı aşı yaptırmak.

23. UNUTULMAMALI ! • Tam güvence için cinsel ilişkiyi ertelemeli, • Eşe sadık kalınmalı, • Her ilişkide kondom kullanmalı, • Cinsel ilişki dışındaki bulaşma yollarından da kaçınmalı, • Enfeksiyondan kuşku duyulduğu an, hiçbir belirti olmasa da, hiç vakit kaybetmeden, sağlık ocağına , hekime başvurulmalıdır.

24. GONORE • Akut PID geçiren kadınlarda serviksten en sık izole edilen organizmadır. • Erkeklerde idrarda yanma ve akıntı , kadınlarda genelde yakınmasız veya adetler arası kanamalara yol açabilir. • Tanı:Gram boyama • Kültür

25. Gonore tedavisi • Ceftriaxone,250 mg, i.m, tek doz + • doksisiklin,100 mg, oral, 7 gün • Benzatin Penisillin G,2.4 milyon ünite, i.m. • Eritromisin,500 mg,oral,günde 4 kez,7 gün • Yeni doğanlarda Ceftriaxone

26. Gonore tedavisi • Tedavide her iki partner birden ele alınmalıdır. • Gonore tedavisi yapılırken tedavi edilecek infeksiyonu izole gonore olarak görmek yanlış olacaktır,genellikle miks infeksiyonlar (chlamydia trachomatis ve sifiliz) olabileceği göz önünde bulundurulmalıdır.

27. CHLAMYDIA TRACHOMATIS • Endemik trahom, inklüzyon konjiktiviti üretrit ve servisite neden olan bir organizmadır. • En sık izole edilen seksüel geçişli patojendir. • Kadınlarda ‘’female ürethral syndrome’’ (steril pyuria ve düsiri)’un major etkenidir.

28. CHLAMYDIA TRACHOMATIS • Tanı:Hücre kültürü • Tedavi:Tetrasiklin 500mg p.o. Günde 4 kez en az 7gün verilmelidir.Alternatif olarak doksisiklin 100 mg, günde 2 kez kullanılabilir. Tetrasiklin kontrendike ise (örneğin gebelerde) eritromisin 500 mg günde 4 kez.

29. SİFİLİZ • Üç evredir • Primer sifiliz • Sekonder sifiliz • Tersiyer sifiliz • Şankr pirimer sifilizde görülür.Sekonder sifilizin en sık görülen bulgusu deri döküntüleridir.Diğer yakınma ve bulgular halsizlik ,baş ağrıları, boğaz ağrısı, ateş, kas ağrıları kilo kaybı, yaygın lenf nodu şişlikleri ve condyloma lata’dır.

31. SİFİLİZ • Condyloma lata, anüs çevresinde görülen yüzeyden kabarık karnıbahar şeklinde döküntülerdir.Deri döküntüleri leke tarzında ve ciltten kabarık, kepeklidir.El ayası ve ayak tabanı dahil vücudun her tarafını tutar.Saçlarda ve kaşların dış kenarlarında dökülmeler olabilir.Sifilizin bu evresinin süresi 4 yılı aşmaz.Serolojik testleri pozitif olup şikayet ve bulgu vermeyen sifilize latent sifiliz denir.

32. SİFİLİZ • Tanı: - Karanlık saha mikroskopisi - VDRL (tarama) - RPR (tarama) - FTA-ABS (sifilize özgü) -MHA-TPT (sifilize özgü)

33. GENİTAL MİKOPLAZMALAR • U.urealyticum ve M.hominis nongonokokkal PID’den sorumludur. Tedavi: Hücre duvarları olmadığından b-laktam ilaçlar (penisilin gibi) etkisizdir. Tetrasiklin ve onun türevleri etkilidir.

34. GENİTAL HERPES • Etken HSV tip 2 dir. • Rekürren hastalığı olan bir kişi ile yapılan seksüel kontakt sonucu bulaşır. İnkubasyon süresi ortalama 6 gündür.Kişi ilk kez kabarık kırmızı lezyonlarda ağrı ve yanma duyar,bunlar birkaç günde ilerler ve tüm eksternal genital organları kaplar ve ciddi semptomlara yol açar.İleri derecede ağrı,hassasiyet,dizüri ve idrar sıklığı vardır.Sistemik bulgular ise inguinal adenopati ,subfebril ateş,baş ağrısı ve halsizliktir. • Lezyonlar papülden veziküle döner ve sonuçda rüptüre olarak ağrılı yüzeysel ülserler oluşur.Bu lezyonlar süratle iyileşerek kabuk bağlar.Tedavi edilmezse primer infeksiyonun iyileşmesi 6 haftayı bulabilir.Tedavisiz semptomlar 2 hafta sürer.

36. TRICHOMONAS VAGİNALİS • İnatçı lökore trikomoniyazisin esas semptomu olup beraberinde seconder vulvar pruritis olabilir yada olmayabilir.Lökore karakteristik olarak miktarı bol,aşırı köpüklü, yeşilimsi ve kötü kokulu olur. • Vajen mukozasına spekulumla bakıldığında ‘’çilek noktaları’’ denen pek çok küçük peteşiyle birlikte yaygın vajinal eritem görülür. • Tedavi: Hastalıklı kadınlarla ilişki kuran erkekler organizmayı barındırırlar,ancak asemptomatikdirler.Bundan dolayı her iki eş birlikte metranidazol ile (2 gr tek dozda) tedavi edilmelidir.

37. CANDİDA ALBİCANS • Şiddetli ve rahatsız edici vajinal ve bulvar kaşıntı olması başlıca belirtisidir.Hastada idrarda yanma hissi olur.Bu şikayet özellikle kaşınmaya bağlı ciltde sıyrıklar varsa daha belirgindir. • Çok yaygın cilt eritemi olan olgularda vücut direncini düşürebilecek altta yatan metabolik bir neden , örneğin DM aranmalıdır.

38. CANDİDA ALBİCANS • Genellikle vulva ve vajinal akıntıda kötü koku yoktur,ancak sıklıkla mantar infeksiyonuna seconder infeksiyonlar gelişebildiğinden,kötü koku hastanın şikayetleri arasında yer alır. • Spekulum ile vajinal inspeksiyon yapıldığında beyaz renkli,cilt ve mukozadan kabarık,yerinden kolay sıyrılamayan,görüntü olarak beyaz peynir kırıntısına veya süt kesiğine benzeyen akıntı görülür.

39. CANDİDA ALBİCANS Tedavi:Öncelikle enfeksiyonun altında yatan nedenlerin araştırılması ve yok edilmesi gerekir.Cinsel partnerinde tedavisi oral antimikotikler ile yapılmalıdır. Gebelik esnasında antimikotiklerin kullanımı kısıtlıdır.Tedavide oral veya topikal antimikotikler tercih edilebilr.

40. HPV • HPV infeksiyonu oldukça yaygın olup tipik olarak subklinik seryreder.Gros genital siğiller sıklıkla labia ve posterior fourchettedir.Klasik olarak ayrı lezyonlar halinde görülse de birkaç cm çapında lezyonlar kümesi şeklindede görülebilir.

42. Condyloma acuminatum • Alt genital sistemin HPV infeksiyonudur. Serviksden perianal cilde kadar tüm sistemin hücreleri infekte olur.Karnıbahar şeklindedir.Temasdan sonra klinik hastalık çıkmasına dek süren kuluçka dönemi 4-6 hafta ile birkaç ay arasında değişir. • Tedavisi: C.Acuminatum’un standart tedavisi %10-25’lik podofilin reçinesidir.7 gün aralarla 6 hafta boyunca devam edilir. Ancak podofilin reçinesi sistemik emilim ve toksisite nedeniyle vajende kullanılmamalıdır.

43. Condyloma acuminatum • %5’lik florourasil krem erken lezyonlardaki condilomların ortadan kaldırılmasında etkilidir.Bir seferlik tedavi genelde yeterlidir.İlk tedaviden birkaç gün sonra hasta tekrar muayene edilir ve gerekirse ikinci bir doz uygulanabilir.(gebelikte fetotoksiktir)

44. HPV • Tedavi: Küçük ve orta boy verrüköz lezyonlar cryotherapy , podophyllin atuşmanı veya trichloroacetic acid ile tedavi edilirler. • Podophyllin ileri derecede yanıklardan korunmak için az miktarda kullanılmalıdır,ayrıca gebelik döneminde kontrendike olup çok miktarda kullanıldığında gebelerde fetal ölüme neden olabilir. • Gebelik dönemindeki vajinal siğiller için cryotherapy , trichloroacetic acid veya lazer ablasyonu kullanılabilir.

45. Human Papilloma Virüs - HPV enfeksiyonu, uzun yıllardır cinsel yolla geçen bir enfeksiyon olarak kabul edilmekteydi, ancak bu virüsün, servikal kanser ve onun öncü lezyonlarıyla ilişkili olabileceği ancak son zamanlarda gündeme gelmiştir.

50. SERVİKS KANSERİ*2-4 cm uzunlukta*endometriumun alt bölümüyle devamlı*transformasyon zonu= prekanseröz lezyonların %90’ı bu bölgeden oluşur.