Studiedag 25 april 2013 “ Relativiteit: Kansen en bedreigingen ”

1. Studiedag 25 april 2013 “Relativiteit: Kansen en bedreigingen” mr.Marie-Anna Bullens en mr. Elise Fikkert

2. Welkom • Inhoud workshop I Kader relativiteitsvereiste II Stand van de jurisprudentie & verdieping systematiek “Wat weten we?” III Toekomst: uitdagingen? “Wat weten we nog niet?”

3. I Kader • Aanleiding invoering relativiteitsvereiste, ‘schutznorm’ • Per 31 maart 2010: artikel 1.9 Crisis- en herstelwet • Per 1 januari 2013: artikel 8:69a Algemene wet bestuursrecht

4. I Kader • Artikel 8:69a Awb: “De bestuursrechter vernietigt een besluit niet op de grond dat het in strijd is met een geschreven of ongeschreven rechtsregel of een algemeen rechtsbeginsel, indien deze regel of dit beginsel kennelijk niet strekt tot bescherming van de belangen van degene die zich daarop beroept.” • Type procedures waarin het relativiteitsvereiste een rol speelt

5. I Kader • Het relativiteitsvereiste… .. een bedreiging…. of een kans?

6. I Kader • Het relativiteitsvereiste… Voortgang & efficiëntie?

7. II Stand van de jurisprudentie • Ervaringen in jurisprudentie sinds inwerkingtreding artikel 1.9 Crisis- en herstelwet • Slechts één uitspraak ABRvS waarin artikel 8:69a Awb wordt toegepast: SNS Reaal; jurisprudentie gewezen onder Chw blijft van toepassing op 8:69a Awb

8. II Stand van de jurisprudentie Systematiek in jurisprudentie; standaardoverweging “Zoals de Afdeling eerder heeft overwogen (uitspraak van 19 januari 2011, in zaak nr. 201006426/1/R) kan uit de memorie van toelichting op het wetsvoorstel van de Chw (Kamerstukken II 2009/10, 32 127, nr. 3, blz. 49) worden afgeleid dat de wetgever met artikel 1.9 de eis heeft willen stellen dat er een verband moet bestaan tussen een beroepsgrond en de daadwerkelijke (of: achterliggende) reden om een besluit in rechte aan te vechten en dat de bestuursrechter een besluit niet mag vernietigen wegens schending van een rechtsregel die niet strekt tot bescherming van een belang waarin de eisende partij feitelijk dreigt te worden geschaad.”

9. II Stand van de jurisprudentie • Onderwerpen waarvoor ABRvS heeft uitgemaakt hoe wordt omgegaan met relativiteitsvereiste: • Milieuzonering/afstandsnormen VNG-brochure , norm ‘goede ruimtelijke ordening’ (o.a. ABRvS 19 januari 2011, 201006426/1/R2, AB 2011/47, Brummen) en ABRvS 1 juni 2011, 201011172/1/R2, BR 2011/123, Tholen) • Vooroverleg 3.1.1. Bro (o.a. ABRvS 16 januari 2013, 201208377/1/A1, Assen) • Geluidhinder (o.a. ABRvS 6 februari 2013, 201113172/1/R1, Den Helder) • Monumenten (o.a. ABRvS 20 maart 2013, 201207905/1/R1, Bestemmingsplan “Noorderbrug e.o.” Maastricht) • Archeologie (o.a. ABRvS 20 februari 2013, 201208192/1/R3, JM 2013/59, Waalwijk) • Natuurbeschermingswet 1998 (o.a. ABRvS 14 september 2011, 201011817/1/R2, Waterkrachtcentrale Grensmaas)

10. II Stand van de jurisprudentie • Vraag: Er is een omgevingsvergunning verleend voor het vellen van 100 bomen. Appellant A – die uitzicht heeft op 4 van de 100 bomen - is het niet eens met die omgevingsvergunning. Nadat zijn bezwaarschrift ongegrond is verklaard, stelt Appellant A beroep in. Gelet op het overgangsrecht speelt het relativiteitsvereiste een rol in de beroepsprocedure. Kan de rechter de omgevingsvergunning vernietigen als de beroepsgrond betrekking heeft op een boom waarop Appellant A geen uitzicht heeft (bijvoorbeeld omdat ten onrechte een herplantplicht ontbreekt)?

11. II Stand van de jurisprudentie • Vraag (vervolg vorige sheet): Er is een omgevingsvergunning verleend voor het vellen van 100 bomen. Appellant A – die uitzicht heeft op 4 van de 100 bomen - is het niet eens met die omgevingsvergunning. Nadat zijn bezwaarschrift ongegrond is verklaard, stelt Appellant A beroep in. Gelet op het overgangsrecht speelt het relativiteitsvereiste een rol in de beroepsprocedure. Kan de rechter de omgevingsvergunning vernietigen als de beroepsgrond betrekking heeft op een boom waarop Appellant A geen uitzicht heeft (bijvoorbeeld omdat ten onrechte een herplantplicht ontbreekt)? • Toets op welke norm Appellant A zich beroept • Toets vervolgens of deze norm strekt tot bescherming van belangen Appellant A • Let op onderscheid ontvankelijkheid en relativiteitsvereiste!

12. II Stand van de jurisprudentie • Vraag: Is het mogelijk om door het inroepen van de beginselen van behoorlijk bestuur het relativiteitsvereiste te omzeilen? • ABRvS 18 juli 2012, nr. 201113488/1/A2 “Zoals de rechtbank terecht heeft overwogen, komt bij toepassing van de relativiteitseis aan formele beginselen van behoorlijk bestuur geen zelfstandige betekenis toe. Voor de inroepbaarheid daarvan is het beschermingsbereik van de onderliggende materiële norm, in dit geval de normen uit de Monumentenwet, bepalend. Het betoog van Omega Properties dat het college het zorgvuldigheidsbeginsel heeft geschonden, is ingegeven door haar opvatting omtrent het beschermingsbereik van die normen, nu zij het college verwijt geen acht te hebben geslagen op het belang van de kwaliteit van de leefomgeving van het monument dat in haar visie binnen dat beschermingsbereik valt. Omdat die visie blijkens het vorenoverwogene onjuist is, faalt haar betoog.”

13. II Stand van de jurisprudentie Vragen?

14. II Verdieping systematiek • Relatie ontvankelijkheid • Op welk moment in de procedure • Kennelijkheidsvereiste • Relatie bezwaarschriftprocedure / zienswijzenfase • Overgangsrecht

15. III Toekomst: uitdagingen? • Veel zaken nog niet in jurisprudentie uitgemaakt… • Verwachting is dat het komende jaar veel nieuwe jurisprudentie volgt, ook van andere bestuursrechters dan de ABRvS en op andere gebieden dan het omgevingsrecht • Hoe omgaan met bijvoorbeeld: • Flora- en faunawet • Waterwet • Handhavingszaken • Overgangsrecht, bijvoorbeeld bij nieuw besluit na beroep ??

16. III Toekomst: uitdagingen? Vragen?

17. Contactgegevens: mr. E.S. Fikkert KienhuisHoving N.V. Postbus 109 7500 AC ENSCHEDE Tel. nr. 053 - 480 42 28 elise.fikkert@kienhuishoving.nl Contactgegevens: mr. M.H.P. Bullens KienhuisHoving N.V. Postbus 109 7500 AC ENSCHEDE Tel. nr. 053 - 480 42 28 marieanna.bullens@kienhuishoving.nl