210 likes | 409 Views
8. biotechnologie. Organismen worden gebruikt om producten te vervaardigen voor de mens. Door de eeuwen heen. Brood, bier en wijn gist
E N D
8. biotechnologie Organismen worden gebruikt om producten te vervaardigen voor de mens
Door de eeuwen heen • Brood, bier en wijn gist • Kaas met chymosine (lebferment) uit maag van pasgeboren kalveren (Eén liter kalfslchymosine is voldoende om 10.000 liter melk (bij 34°C) binnen drie kwartier te laten stremmen.) • Nu wordt chymosine ook door een gist geprocuceerd diervriendelijke kaas
Biotechnologie planten * Opbrengst vergroot door polyploïdie • Colchicine beïnvloedt kern- en celdelingen : • Daardoor verdubbelen de chromosomen zich wel maar splitst de cel zich niet. • Daardoor verdubbelt het aantal n tetraploïde cellen (4n) • of polyploïde cellen • grotere bladeren, grotere bloemen , grotere vruchten • Granen , suikerbieten, sierplanten • Aardbei is octoploïd, tulp, cyclamen
Tarwe=triticum, rogge=secale T. Tausshii = n
Recombinant DNA-techniek • = Erfelijk materiaal uit cellen van een individu weg halen en in te brengen in cellen van een ander individu • DNA hoeft niet van dezelfde soort organisme • = genetische modificatie = genetische manipulatie = recombinant DNA-techniek • individu = transgeen • erfelijke eigenschappen van verschillende soorten kunnen worden gerecombineerd
Recombinant DNA-techniek • Insulineproductie door bacteriën • Menselijk DNA voor insuline uitgeknipt (met enzymen) • Die stukjes overgebracht in gemakkelijk te kweken bacteriën • bacteriën produceren insuline • zuivere vorm • Goedkoper dan uit geslachte varkens (tijdrovend) • Ook FSH en groeihormoon
Transgeen dier: Herman • Bedoeling: • goedkoop geneesmiddel produceren • (gen resistent tegen uierontsteking) • koeien produceren lactoferrine (remt groei van bacteriën) • nu alle transgenen dieren afgemaakt Lactoferrine van nature in moedermelk
Recombinant DNA techniek d.m.v. hormonen superovulatie Maken van transgene organismen = Genetische manipulatie Bevruchte eicellen verzameld Een gen (voor eiwit X) wordt in bevruchte eicel gebouwd Eicellen in ooien geplaatst Melk van de nakomelingen wordt gescreend op eiwit X Eiwit wordt uit melk geëxtraheerd en kan aan mens worden toegediend
Andere voorbeelden • Wasmiddelenzymen • Gemodificeerde malariamug • Golden Rice (vitamine A) • Zalm met groeihormoon • Lichtgevende zebravis • Maken vaccins • De knock-out muis
toepassingen • Tomaten langer houdbaar (rijpen minder snel) • Chymosine • Zalmen groeien sneller , beter bestand tegen kou • Soja resistent voor • Landbouwgewassen resistent tegen ziekten en plagen minder bestrijdingsmiddel • Brood langer mals door enzymen uit genetisch • Gemodificeerde bacteriën
bezwaren • angst voor bacteriën die resistent zijn voor bestrijdingsmiddelen en ontsnappen uit lab • Nog steeds kaas met kalfslebferment voor export naar Duitsland (Duitse regelgeving) • Slokje aangepaste bacterie kalmeert zieke darm • Ethisch of principieel: • Mens heeft het recht niet om te sleutelen aan tegen van andere soorten • Dierenleed wordt vergroot mens maakt steeds loggere effectievere productiemachines
celfusietechniek • 2 typen cellen versmelten tot 1 hybride cel • Genen van beide cellen • Zuivere antistoffen tegen bepaalde ziekteverwekkers • Worden geproduceerd door plasmacellen kloneren? • Tumorcel wel goed te kweken in weefselkweek • tumorcel behandeld voor groei bepaalde voedingsstof nodig (kreupele tumorcellen) • Fusie • hybridecellen worden verder gekweekt op voedingsbodem zonder deze voedingsstof • hybridecellen blijven leven • delen zich snel • Produceren zuivere antistof in grote hoeveelheid
Celfusie 22 chromosomen 22 chromosomen • bij planten • celwandmoet afgebroken worden met enzymen • achteraf versmelten • Vbaardmaat (aardappel tomaat) • Doel: zowel tomaten als aardappelen • Niet gelukt! • Hybride cel zorgt soms voor reusachtige groei bij planten / vruchten 44 chromosomen
Andere nieuwe technieken • Weefselkweek • vaderschapstest • Misdaadbestrijding DNA • volgorde van stikstofbasen van tweepersonen nooit helemaal gelijk • unieke DNA-patroon • DNA bloed, haren, sperma, huidschilfers vergeleken met verdachte personen
DNA Fingerprinting DNA in stukken geknipt m.b.v. enzymen DNA-fragmenten laten runnen door gel Kleinste fragmenten gaan snelst Ieder persoon uniek patroon
Gentherapie, de toekomst? Ziekte van Scid (geen afweer) Bestrijding kanker Gendoping?