Symposium legal management

1. Symposium legal management “What is needed, we submit, is a sustained dialogue among scholars from a variety of disciplines – and sophisticated practitioners – about the organization and development of the legal profession. (…) ” Uit: Harvard Law School, program on the legal profession, Corporate purchasing project, How S&P 500 companies evaluate outside counsel, Boston: 2011.

2. Symposium legal management Welkom Ivar timmer, clustermanager law Kenniscentrum maatschappij en recht

3. inleiding • Introductie Onderzoeksprogramma • Presentatie Master Legal management • Huishoudelijke mededelingen, Toelichting programma

4. onderzoeksprogramma • Organizinglegal services/ legal management • Onderzoeksthema, kort gezegd: ‘Hoe juridische dienstverlening zodanig te organiseren dat optimale juridische kwaliteit ontstaat, in zo min mogelijk tijd en tegen zo laag mogelijke kosten per dienst’ • Kernpunt: de kwaliteit van de organisatie van juridische dienstverlening heeft direct invloed op de (ervaren) kwaliteit van het recht. • Immers: recht dat inhoudelijk correct wordt toegepast/ juridische dienstverlening die inhoudelijk van hoog niveau is, maar te laat, te duur, onbegrijpelijk of ontoegankelijk is wordt (terecht) niet gewaardeerd.

5. Legal management • Zowel private als publieke juridische dienstverlening • Legal management is in onze visie niet beperkt tot een rechtsgebied. Alle juridische sectoren/ rechtsgebieden hebben o.a. gemeen: • kennisintensieve dienstverlening door inhoudelijke professionals • mogelijke hulpmiddelen vooral informatie en IT • ‘hoog schriftelijk gehalte’, veelal grote ‘informatieasymetrie’ tussen dienstverlener en klant/ burger • Uitwisseling en één benadering is daarmee ons inziens zinvol

6. Legal management • Apart vakgebied? • Ja, deelgebied: Management – management van professional services – legalmanagement (interdisciplinair: recht, organisatiekunde, informatica, sociale psychologie) • Te organiseren juridische diensten spelen in een bijzondere context, waar vaak specifiek juridische thema’s spelen, zoals: • Aansprakelijkheid, risicomanagement, precedentwerking, rechtvaardigheid, rechtszekerheid, rechtmatigheid, (beroeps)ethiek • Juristen worden traditioneel niet geschoold in management en organisatie (uitzondering: gecombineerde opleidingen rechten-bedrijfskunde, HBO-Rechten). • Onderwerpen komen o.a. in de metajuridica, juridische kwaliteitszorg en binnen juridisch-inhoudelijke thema’s wel aan de orde.

7. Organizinglegal services, KMR • Bachelor HBO-Rechten zorgt in Nederlandse praktijk voor vraagstukken op het gebied van functiedifferentiatie • Legal management heeft sterk praktijkgericht karakter • 7 onderzoekers • Lopende onderzoeken: • (Vervolg)onderzoek nieuwe rekentool en rekenmethode kinderalimentatie • (Vervolg)onderzoek inkoop juridische dienstverlening door organisaties • Atlas van de rechtspraktijk (i.s.m. Landelijk opleidingsoverleg HBO-Rechten, negen hogescholen en Sdu Uitgevers) • Zie voor meer info de website en programmaboekje

8. Masterlegal management • Een post-initiële praktijkgerichte master: juridische professionals > 3 jaar relevante werkervaring • Docententeam mix van professionals en wetenschappers • Leren vanuit de praktijk, uitwisseling tussen studenten uit verschillende rechtsgebieden/ sectoren • Samengesteld uit: algemeen management, management toegespitst op de juridische praktijk, vaardigheden en juridische verdieping

9. beroepsperspectief • Primair: naast (en niet boven) juridisch-inhoudelijke professionals zorg dragen voor optimale organisatie juridische dienstverlening • Denk aan functies als: juridisch kwaliteitszorgmedewerker, projectmanager advocatuur/ notariaat/rechtspraak, complianceofficers, informatiemanager, senior-contractmanager, legalprocess manager • Ook leidinggevende functies bij afdelingen die grote juridische processtromen organiseren zoals bezwaar, claims, handhaving, vergunningen, etc.

10. Meer info • Brochure in programmaboekje • http://www.hva.nl/opleiding/deeltijd/master-legal-management/ • Voorlichtingsavond, donderdag 25 april a.s., 19-21 uur • Namens de opleiding zijn aanwezig: • Rob van Otterlo, Catherine Dutscher, Hanneke Wegman, Ivar Timmer • Aarzel niet hen aan te spreken..

11. Programma • Nu: Rob van Otterlo over onderzoek naar inkoop juridische dienstverlening en verband met ‘legal management’ • Daarna: start workshoprondes • Ronde 1: Helaas is Eddy Bauw verhinderd. Deelnemers aan deze workshop kunnen deelnemen aan een van de andere twee workshops: • Bert Westerink, Bibliotheek (derde verdieping) • Harm Cammel, Groote Zaal (hier) • Ca. 30 minuten pauze • 15.30 uur, start workshopronde 2 in Bestuurskamer (eerste verdieping), Bibliotheek (derde verdieping), of Groote Zaal (tweede verdieping) • 16.15 uur Borrel

12. JURIDISCHE ZAKELIJKE DIENSTVERLENING: DE MARKT ONDER DE LOEP PROF. DR. ROB C.H. VAN OTTERLO Lector Organizing Legal Services

13. Het onderzoek • Onder (grote) gebruikers van juridische diensten • Ontwikkelingen in de juridische markt • Wordt vervolgd, ook in MKB

14. Veranderingen in de markt • Meer concurrentieen prijsdruk ‘in de legal market’ • Kritischer (interne) cliënt • Vraagnaar gratis diensten (commodities) • Bijveelvraagstukken van bedrijfsjuristen/overheidsjuristen/legal counsel: ‘make or buy’ • Capaciteitinkopen – mogelijkhedenvoor HBO-juristen? • Commoditization (Susskind): mogelijkhedenvoor HBO-juristen? • Opkomstnieuwepartijen in de markt: bijv. Legadex, Lexpartners, middelgroteaccountancy-kantoren met ’legal’

15. Wat wil de markt • Steeds professionelere dienstverlening (oplossingen voor juridische problemen i.p.v. juridische hoogstandjes • Kritisch op prijs/kwaliteit verhouding en transparantie mbt de factuur • Maatwerk; standaardisatie van proces en inhoud (mogelijkheden voor onze MLM ’s!); outsourcing (?); toenemend belang ICT (bijv. Automatic document assembly) • Excellente juridische diensten, maar ook: ‘kwaliteit’ is ‘hygiënefactor’ • Duurzame klant/leverancier-relaties • Goede opleidingen – postinitieel PO-markt voor HBO-juristen? • Vaardigheden/hands on van juristen steeds belangrijker

16. Wat willen de interne en externe markten? • WAT HEEFT DE KLANT NODIG: WAT IS HET BELANG VOOR DE ORGANISATIE VAN HET OPLOSSEN VAN EEN SPECIFIEK PROBLEEM, EN WAT IS HET RISICO VAN HET NIET OPLOSSEN VAN HET PROBLEEM? • WELKE WAARDEPROPOSITIE (‘CUSTOMER INTIMACY’, ‘PRODUCT LEADERSHIP’, ‘OPERATIONAL EXCELLENCE’) WILLEN WE COMMUNICEREN (ZIE OOK DE JONG ET AL, 2010)

17. Wat wordt steeds belangrijker? • Projectmanagement en de vaardigheden die daarbij horen • Continue persoonlijke ontwikkeling van juristen, zowel WO als HBO • Leidinggevende vaardigheden • Kennis van organisatiekunde/bedrijfskunde in de juridische omgeving (MLM) in het algemeen en van de eigen business (zowel profit- als non profit) in het bijzonder • Juridische studies moeten breder worden (bedrijfseconomie; bedrijfskunde; organisatiekunde; et cetera – slechts een deel van de afgestudeerde WO-juristen gaat naar de toga-beroepen, maar iedereen moet opgeleid worden met Civiel Effect! • Relatiemanagement, zowel intern (legal t.o.v. de business) als extern (jur. dienstverleners t.o.v. hun klanten) • Ambitie

18. Kwaliteitsproblemen • Met toenemende prijsdruk staan opleidingsmodellen zowel bij de advocatuur en notariaat als bij de bedrijfs- en overheidsjuristen onder druk • Aard van de business is leidend voor de benodigde juridische kennis, daarmee moet na de initiële opleiding nog veel kennis aangebracht worden – de praktijk heeft steeds meer behoefte aan zeer specifieke kennis – denk bijv aan combi Recht/ICT • Geen enkele juridische afdeling maar ook geen enkel advocaten- of notariskantoor is over de hele linie goed, de legal counsel zal daarom in belangrijke mate een regisseur worden van processen (make or buy; outsourcing; insourcing; et cetera) en projecten • De vraag naar juridische diensten verandert sneller dan het aanbod kan bijhouden en er is, zelfs al in het (grotere) MKB sprake van toenemende internationalisering

19. BUSINESS MODEL • VERDIENMODEL WORDT ANDERS, VEROORZAAKT DOOR PRIJSDIFFERENTIATIE: • WELKE MARKTEN WIL JE ALS ZAKELIJKE DIENSTVERLENER (NOG) BEDIENEN? • WAT WORDT JE AMBITIE/STRATEGIE/FOCUS: CUSTOMER INTIMACY (MAATWERK – HOGE TARIEVEN); OPERATIONAL EXCELLENCE (STANDAARD DIENSTVERLENING TEGEN GEMIDDELD TARIEF); PRODUCT LEADER (SUPER SPECIALIST, TECHNISCH INHOUDELIJK GEORIËNTEERD, INNOVATIEF – HOGE TARIEVEN). • EXCELLENT IN ÉÉN VAN DE DRIE, MAAR INDIEN NODIG MARKTCONFORM IN DE ANDERE TWEE!

20. SUCCESFACTOREN JURIDISCHE DIENSTVERLENING, ZOWEL INTERNE COUNSEL ALS EXTERNE COUNSEL • INTERESSANT WERK (GOED WERK/INTERESSANTE OPDRACHTEN/LAGE OVERHEAD) • EXCELLENTE JURIDISCHE KWALITEIT/SPECIALISATIE/MAATWERK: “IF YOU DO A SUPERIORJOB THERE WILL BE MORE DEMAND FOR YOUR SERVICES THAN YOU CAN MEET” • BEPERKT AANTAL RECHTSGEBIEDEN/DISCIPLINES • WERK MET EEN HOGE MATE VAN ‘VISIBILITY’ • TASK-FORCE-AANPAK MBT O.A. M&A/MULTIDISCIPLINARITEIT • AANTREKKEN VAN DE ‘BESTE’ AFGESTUDEERDE JURISTEN (WO EN HBO); CONNECTIES MET (LOCALE) UNIVERSITEITEN EN HOGESCHOLEN; CONNECTIES MET PROGRAMMA ‘S ALS MLM

21. Tot slot: zorg voor een gezonde bedrijfsvoering!

22. LITERATUUR • AUGUST J. AQUILA, BRUCE W. MARCUS (2004). CLIENT AT THE CORE. MARKETING AND MANAGING TODAY’SPROFESSIONAL SERVICES FIRM. JOHN WILEY & SONS, HOBOKEN, NEW JERSEY. • ROB VAN OTTERLO (2010). ORGANISATIE VAN PROFESSIONAL SERVICES. HANDBOEK ZAKELIJKE DIENSTVERLENING IN HET JURIDISCH DOMEIN. BJU, DEN HAAG. • R.C.H. VAN OTTERLO (2009). DE MODERNE BALIE IN INTERNATIONAAL PERSPECTIEF. IN: HET NEDERLANDSE RECHTSBESTEL IN EUROPEES PERSPECTIEF. JUSTITIËLE VERKENNINGEN, 4-09, P.70-80, DEN HAAG, BOOM JURIDISCHE UITGEVERS, 2009. • MIKE SCHULTZ & JOHN E. DOERR (2009). PROFESSIONAL SERVICES MARKETING. HOW THE BEST FIRMS BUILD PREMIER BRANDS, THRIVING LEAD GENERATION ENGINES, AND CULTURES OF BUSINESS DEVELOPMENT SUCCESS. JOHN WILEY & SONS, HOBOKEN, NEW JERSEY. • RICHARD SUSSKIND (2008). THE END OF LAWYERS. RETHINKING THE NATURE OF LEGAL SERVICES. NEW YORK.

23. Start workshopronde 1 Wij wensen u een interessante middag!