Jakie zmiany zaszły na rynku pracy?

1. Jakie zmiany zaszły na rynku pracy?

2. Rynek i gospodarka rynkowa

3. PKB

4. Produkt Krajowy Brutto (PKB) (ang. GDP - Gross Domestic Product) (ekon.) to jeden z podstawowych mierników dochodu narodowego stosowanych w rachunkowości narodowej. • PKB opisuje zagregowaną wartość dóbr i usług finalnychwytworzonych na terenie danego kraju w określonej jednostce czasu (najczęściej w ciągu roku). Kryterium geograficzne jest jedyne i rozstrzygające. Nie ma znaczenia np. pochodzenie kapitału, własność firmy itp.

5. Wartość wytworzonych dóbr i usług finalnych oblicza się, odejmując od produkcji całkowitej wartość dóbr i usług zużytych do tej produkcji. W skali przedsiębiorstwa jest to więc wartość dodana, a PKB jest sumą wartości dodanej wytworzonej przez wszystkie podmioty gospodarujące. Zgodnie z tym od strony produkcyjnej: PKB = produkcja globalna kraju minus zużycie pośrednie = suma wartości dodanej ze wszystkich gałęzi gospodarki narodowej. • Obliczanie PKB na podstawie powyższej formuły jest uciążliwe, gdyż statystyka państwowa nie podaje ani bezpośrednich miar produkcji globalnej, ani zużycia pośredniego. Dlatego w praktyce stosuje się inne formuły. Najpopularniejsza z nich ma podstawę w spostrzeżeniu, że PKB jest w dobrym przybliżeniu równy finalnym wydatkom wszystkich nabywców wartości dodanej wytworzonej na terenie kraju. Zatem od strony popytowej: PKB = konsumpcja + inwestycje + wydatki rządowe + eksport - import + zmiana stanu zapasów.

6. Rynek • Ogół transakcji kupna i sprzedaży towarów, dokonujących się w sposób dobrowolny i ciągły, w których wyniku określone zostają ceny oraz ilości nabywanych i sprzedawanych dóbr.

7. Ceteris paribus • Ceteris paribus – zasada badania naukowego polegająca na założeniu, że wszystkie zjawiska oraz procesy, poza badanymi, w obrębie modelu nie zmieniają się.

8. Krzywa popytu • Graficzna ilustracja wpływu ceny danego dobra na ilość tego dobra nabytego po danej cenie w danym czasie ceteris paribus. Krzywa ta obrazuje funkcję popytu w przestrzeni dwuwymiarowej. Prawo popytu • Stanowi, że wraz ze wzrostem ceny danego dobra ceteris paribus zmniejsza się ilość nabywana tego dobra, i odwrotnie – wraz ze spadkiem ceny ceteris paribus ilość nabywana dobra rośnie.

9. Krzywa podaży • Graficzna ilustracja wpływu ceny na ilość danego dobra oferowanego na sprzedaż w danym czasie ceteris paribus. Krzywa ta obrazuje funkcję podaży w przestrzeni dwuwymiarowej. Prawo podaży • Stanowi, że wraz ze wzrostem ceny danego dobra ceteris paribus rośnie ilość oferowana tego dobra, i odwrotnie – wraz ze spadkiem ceny ceteris paribus ilość oferowanego dobra maleje.

10. Zidentyfikuj elementy podanego rysunku:

11. Zidentyfikuj elementy podanego rysunku: Cena Podaż Popyt Ilość

12. Zidentyfikuj elementy podanego rysunku:

13. Równowaga cenowa • Sytuacja, w której siły działające na rynku równoważą się, czyli nie występują tendencje do zmiany ceny, ilości oferowanej oraz nabywanej na rynku. Graficznie równowagę na rynku danego dobra wyznacza punkt przecięcia krzywych popytu i podaży. Jest to punkt, w którym ilość nabywana dobra jest równa ilości oferowanej, cena zaś popytu jest równa cenie podaży.

14. Zidentyfikuj elementy podanego rysunku: Cena Podaż Równowaga rynkowa Popyt Ilość

16. Dla uproszczenia rysunku krzywa popytu jest tutaj prostą, chociaż w rzeczywistości może mieć dowolny przebieg (ale spełniający warunek, że popyt jest funkcją ceny). • Na ogół krzywa ta jest malejąca choć zdarzają się kuriozalne wyjątki, gdy wzrost ceny paradoksalnie powoduje wzrost popytu. Przykładowymi przyczynami odwrotnej krzywej popytu są: - paradoks Giffena - paradoks Veblena - efekt owczego pędu - efekt snoba

17. Rodzaje popytu • Popyt efektywny – chęć nabycia towaru poparta jest posiadaniem odpowiedniego ekwiwalentu. • Popyt potencjalny – oznacza pragnienie nabycia określonego dobra nie poparte możliwościami dochodowymi. W przypadku poprawy sytuacji dochodowej nabywcy popyt potencjalny może się przekształcić w popyt efektywny. • ze względu na rodzaj dobra: • popyt substytucyjny • popyt komplementarny • ze względu na elastyczność • popyt sztywny - zmiana ceny nie wywołuje zmian popytu • popyt elastyczny

18. Dobra komplementarne to dobra czyli towary lub usługi wzajemnie się uzupełniające, jedno dobro potrzebuje drugiego do prawidłowego działania, np. komputer i monitor, samochód i benzyna. Jeżeli rośnie popyt na dobro A to popyt na dobro B także wzrasta. • Dobra substytucyjne - w ekonomii, znane również jako dobra substytutywne to towary i usługi spełniające podobne bądź zupełnie pokrywające się funkcje. Mają podobne zastosowanie i podobne właściwości np. masło i margaryna, kredyt i pożyczenie pieniędzy od znajomego. W związku z tym, że dają podobne korzyści, wzajemnie się zastępują. Gdy rośnie popyt na dobro A, maleje popyt na dobro B.

19. Krzywa popytu przesuwa się w przypadku zmian środowiska, które zwiększają lub zmniejszają popyt na dany artykuł, np.: - zubożenie konsumentów - kampania reklamowa - spadek ceny substytutu danego dobra • Należy odróżnić przesuwanie się krzywej popytu od wędrówki wzdłuż tej krzywej, która spowodowana jest na ogół drobnymi fluktuacjami cen, lub przesunięciem się krzywej podaży.

22. Paradoks Giffena

23. Paradoks Giffena - sytuacja ekonomiczna, w której popyt na dane dobro wzrasta pomimo wzrostu ceny. Sytuacja taka ma miejsce przy bardzo niskich dochodach konsumentów i przy wzroście cen dóbr niższego rzędu, zwanymi dobrami Giffena. Cena dobra Giffena jest relatywnie niższa od innych substytutów lub dane dobro nie posiada bliskich substytutów (np. chleb), dlatego popyt rośnie. • Paradoks Giffena jest jednym z dwóch (obok paradoksu (efektu) Veblena) przypadków w mikroekonomii, zaprzeczających działaniu krzywej popytu, kiedy to wzrost ceny danego dobra powoduje spadek popytu na to dobro.

24. Efekt Veblena

25. Efekt Veblena (efekt demonstracji, efekt prestiżowy, ang. Snob effect), zwany także paradoksem Veblena, dotyczy dóbr luksusowych i najbogatszych grup społecznych, jest to wzrost wielkości popytu na dobra luksusowe mimo wzrostu cen tych dóbr. • Posiadanie takich dóbr jest środkiem dowartościowania się, dlatego popyt na nie jest tym większy, im mniej ludzi je posiada, i – paradoksalnie – rośnie wraz z ceną. Przyczyna tego zjawiska tkwi w chęci ukazania przez najzamożniejsze grupy społeczne swojego statusu materialnego za sprawą posiadanych dóbr luksusowych. Przykładami tego rodzaju dóbr są rzadkie dzieła sztuki i markowe ubiory znanych projektantów mody.

26. Efekt owczego pędu

27. Efekt owczego pędu (naśladownictwa) – zjawisko ma miejsce, gdy konsumenci pragną nabywać pewne dobra, nawet po wyższych cenach tylko dlatego, że kupują je inni. Wynika to z chęci naśladowania osób, z którymi chcą się utożsamiać. • Zjawisko to pozwala wyjaśnić m.in. wpływ mody na kształtowanie popytu. Krzywa popytu dla tej grupy konsumentów położona jest wyżej od krzywej popytu dla typowych konsumentów, a jej opadająca tendencja jest słabsza. • Przedstawia on sytuacje dokonywania wyborów rynkowych pod wpływem oddziaływania innych osób. Zjawiska te bazują na fakcie, że wielu konsumentów to osoby o tzw. zewnętrznym umiejscowieniu kontroli (zewnątrzsterowne).

28. Efekt snoba

29. Efekt snoba - zjawisko ekonomiczne polegające na ograniczaniu zakupu pewnych dóbr lub całkowite zaniechanie ich spożycia, ponieważ są one chętnie nabywane przez inne gospodarstwa domowe. W tym zjawisku krzywa popytu położona jest poniżej krzywej popytu dla typowego konsumenta, a jej opadająca tendencja jest znacznie silniejsza. • Przykład: grupa snobów z USA nie jada hamburgerów gdyż jest to według nich jedzenie dla zwykłego Amerykanina. Ponieważ według nich (grupy snobów) oni sami są wyjątkowi, jedzą potrawy z wyższej półki cenowej.

30. Czynniki kształtujące wielkość popytu

31. Czynniki kształtujące wielkość popytu (Determinanty popytu) • związane z rynkiem: • wielkość dochodów, • cena towaru: • ceny substytutów, • ceny dóbr komplementarnych, • przewidywania co do kształtowania się cen w przyszłości, • antycypacja popytu, czyli wyprzedzanie faktycznego popytu (np. wykupywanie towaru przed zapowiedzianą podwyżką)

32. nie związane z rynkiem (pozarynkowe): • preferencje konsumentów: • gusty konsumentów, • upodobania i przyzwyczajenia, • moda, • czynniki demograficzne: • liczba ludności, • struktura wiekowa konsumentów, • struktura płciowa konsumentów, • stan cywilny, • poziom wykształcenia, • wyznanie,

33. nie związane z rynkiem (pozarynkowe) c.d.: • warunki geograficzne • warunki klimatyczne, • pora roku, • poziom zamożności, • sytuacja gospodarcza, • sytuacja polityczna.

35. Dla uproszczenia rysunku krzywa podaży jest tutaj prostą, chociaż w rzeczywistości może mieć dowolny przebieg (ale spełniający warunek, że podaż jest funkcją ceny). Na ogół krzywa ta jest rosnąca. • Krzywa podaży przesuwa się w przypadku zmian środowiska, które zwiększają lub zmniejszają podaż danego artykułu, np.: - postęp techniczny - zmiany cen surowców - nałożenie przez państwo podatku • Należy odróżnić przesuwanie się krzywej podaży od wędrówki wzdłuż tej krzywej, która spowodowana jest na ogół drobnymi fluktuacjami cen, lub przesunięciem się krzywej popytu.

38. Czynniki kształtujące wielkość podaży

39. cena danego dobra, czyli ilość pieniędzy jaką producent otrzymuje ze sprzedaży każdej jednostki tego dobra • ceny czynników produkcji, czyli płace, opłaty za energię, czynsz, ceny urządzeń i surowców, procenty od zaciągniętych kredytów – czyli poziom kosztów produkcji • technologia, czyli postęp techniczny • ceny dóbr substytucyjnych (zamienników) i komplementarnych (uzupełniających) • liczba producentów na danym rynku

40. cele przedsiębiorstwa • oczekiwania dotyczące zmian cen • eksport oraz import • wielkość rezerw • czynniki przypadkowe, np. pogoda • czas, jakim dysponują producenci • interwencyjna polityka państwa, dotacje, warunki prawne • elastyczność podaży

41. Czym jest popyt pracy? • Czym jest podaż pracy?

42. Cena Podaż pracy Popyt pracy Ilość

43. WYNAGRODZENIA WEDŁUG EDMUNDA PHELPSA – LAUREATA EKONOMICZNEJ NAGRODY NOBLA W 2006 ROKU

44. Popyt na pracę i podaż pracy, a dynamika wynagrodzeń.

45. Przedstawiając swoją koncepcję dynamiki wynagrodzeń Edmund Phelps definiuje następujące składniki swojego modelu: podaż pracy: L = N + U popyt na pracę: ND = N + V •poziom zatrudnienia – N, obejmujący wszystkie osoby zatrudnione w gospodarce; • zagregowane bezrobocie – U, obejmujące zarówno osoby aktywnie szukające pracy, jak i te, które zaakceptują ofertę, która zostanie im przez kogoś przedstawiona; •zagregowane oferty pracy – V, które obejmuje zarówno te stanowiska, na które firma aktywie poszukuje chętnych, jak i takie, które zostaną zapełnione jeśli pracownicy sami się zgłoszą.

46. Rynek pracy nie jest homogeniczny i w różnych jego częściach inaczej kształtuje się ilość dostępnych ofert pracy i potencjalnych kandydatów, oraz inny jest poziom płac. W danym okresie gospodarka dostosowana jest do pewnego poziomu zapotrzebowania na pracę, o pewnej określonej strukturze i przy pewnych jej cenach (poziomie wynagrodzeń).

47. Ekonomista zwraca uwagę na zróżnicowanie stanowisk jakie są oferowane na rynku pracy, zróżnicowanie pracowników i niedokładną informację o dostępności stanowisk i pracowników. Jego zdaniem, oznacza to, że firmy które poszukują pracowników muszą ponosić koszty rekrutacji, a osoby poszukujące pracy intensyfikować swoje wysiłki. Przy czym jednym i drugim zadanie utrudnia niedoskonała informacja. W efekcie po pierwsze dostosowywanie się rynku pracy będzie trwało wolniej, a po drugie w gospodarce zawsze będzie można zaobserwować pewną ilość ofert pracy i osób, które tej pracy poszukują. W skutek tego na rynku pracy niemal zawsze występuje bezrobocie.

48. Czy pewien poziom bezrobocia może być korzystny?

49. Według ekonomisty obecność pewnego poziomu bezrobocia, które nazywa za Miltonem Friedmanem naturalnym poziomem bezrobocia, jest niezbędna dla uzyskania równowagi na rynku pracy. Zbyt niskie bezrobocie powoduje, że rynek pracy traci stan równowagi, ponieważ wzrasta stopa rotacji pracowników i koszty z nią związane. W efekcie wywołuje to wzrost płac będący próbą ograniczania rotacji, która przy pewnym poziomie staje się zbyt kosztowna dla firm. Podobnie – gdy bezrobocie jest zbyt wysokie – pracownicy boją się zmieniać pracę, zaś firmy są skłonne zamrażać, bądź obniżać wynagrodzenia. Prowadzi to do stanu, w którym pracownicy są źle opłacani, spada ich motywacja i wydajność pracy.

50. Od czego może zależeć: • Podaż pracy • Popyt na pracę