Konferencja „Wychowanie bez porażek” Szczecin 05.05.2010

1. Konferencja „Wychowanie bez porażek” Szczecin 05.05.2010 Dziecko małe, lekkie, mniej go jest. Musimy pochylić, zniżyć ku niemu. Janusz Korczak

2. Rozwój fizyczny i emocjonalny dziecka w wieku szkolnym Lek. Adela Nurczyńska Lek. Sebastian Woźniak

3. ROZWÓJ OSOBNICZY • FIZYCZNY (morfologia, budowa, wymiary) • RUCHOWY (funkcje, motoryka) • PSYCHICZNY (osobowość) • SPOŁECZNY (funkcjonowanie w grupie, rodzinie, szkole)

4. ROZWÓJ FIZYCZNY Ciąg przeobrażeń, mający charakter nieodwracalnych trendów w zakresie doskonalenia morfologii i funkcji komórek, tkanek i narządów oraz ustroju jako całości, zmierzających do osiągnięcia pełnej dojrzałości i zdolności do reprodukcji.

5. jest ściśle uzależniony od dojrzałości struktur mózgowych i doświadczenia życiowego dziecka ROZWÓJ EMOCJONALNY

6. Momenty przejściowe między jednym cyklem życia a drugim, między dzieciństwem a dorastaniem, czy między dorastaniem a dorosłością NATURALNE TRUDNE OKRESY ROZWOJU

7. NORMA ROZWOJOWA Rozwój człowieka jest uwarunkowany wieloczynnikowo i wykazuje znaczną zmienność „Z reguły łatwiej rozpoznać chorobę niż zdecydowanie potwierdzić wątpliwą prawidłowość ”

8. Międzypokoleniowe przyspieszenie osiągania poszczególnych etapów dojrzewania płciowego i ostatecznie większych wymiarów ciała ZJAWISKO AKCELERACJI ROZWOJU

9. KLASYFIKACJA - ROZWÓJ FIZYCZNY • OKRES PRENATALNY • OKRES POSTNATALNY - noworodkowy (pierwsze 28 dni) - niemowlęcy (1 rok życia) - poniemowlęcy (2-3 rok życia) - przedszkolny (4-6 rok życia) - szkolny (7-15 rok życia) - młodzieńczy (16-20 rok życia)

10. KLASYFIKACJA - ROZWÓJ FIZYCZNY Wiek szkolny - faza obojętnopłciowa (u dziewcząt do 8 roku, u chłopców do 9 roku życia) - faza dojrzewania płciowego (8/9 -15/17 rok życia)

11. OKRES WCZESNOSZKOLNY

12. OKRES WCZESNOSZKOLNY Nauka szkolna • Zdobywanie podstawowej, ale jeszcze nie usystematyzowanej wiedzy o świecie • Intensyfikacja rozwoju procesów poznawczych – wrażeń, uwagi, pamięci i spostrzegawczości

13. OKRES WCZESNOSZKOLNY Pojawiają się: • Porównywanie, Abstrahowanie, Uogólnianie • Nowe działania myślowe – analiza-synteza, dodawanie - odejmowanie etc., szeregowanie i klasyfikacja

14. OKRES WCZESNOSZKOLNY • Staje się członkiem grupy społecznej jaką są rówieśnicy, klasa, szkoła etc. • Określenie własnej pozycji i roli w grupie • Odpowiedzialność za siebie i otoczenie

15. OKRES WCZESNOSZKOLNY Zmniejsza się autorytet rodziców – tworzy się „Ja idealne” Kształtuje się OSOBISTE pojęcie etyki, norm moralnych Ostre antagonizmy między płciami

16. OKRES WCZESNOSZKOLNY • Zmiana sylwetki dziecka (spłaszczenie klatki piersiowej, pogłębienie kifozy piersiowej • Pokwitaniowy skok wysokości ciała (przyspieszone tempo wzrastania) • Wydłużenie kończyn dolnych i długości stóp • Dymorfizm płciowy

17. Zaburzenia łaknienia Zaburzenia snu Zaburzenia mowy Autyzm dziecięcy Zespół Aspergera Upośledzenie umysłowe Obojętność uczuciowa Zaburzenia zachowania, nastroju, Moczenie mimowolne nieorganiczne Zanieczyszczanie się kałem Tiki Zespół nadpobudliwości ruchowej=ADHD Nerwica (natręctw, histeryczna, lęki) REAKCJE EMOCJONALNE W WIEKU SZKOLNYM

18. MOCZENIE MIMOWOLNE -ENURESIS • Nocne/dzienne • Najczęściej wtórne po 4 roku życia • Wykluczenie przyczyn organicznych – zakażenie układu moczowego

19. ZANIECZYSZCZANIE KAŁEM -ENCOPRESIS • Najczęściej wtórne, po 4 roku życia • Wykluczenie przyczyn organicznych - zaparcia • Zaburzenia regresywne • Zachowania agresywne

20. ZABURZENIA SNU • Trudności z zasypianiem • Lęki nocne (pavor nocturnus) -padaczka • Koszmary senne • Rzadko są pierwszym objawem choroby somatycznej lub psychicznej

21. ZABURZENIA MOWY • Artykulacja, Ekspresja, Rozumienie • Najczęściej występują zaburzenia mieszane ekspresji i rozumienia • Logonerwice, jąkanie, „spieszczanie”, mutyzm wybiórczy • Różnicować z autyzmem

22. SPECYFICZNE ZABURZENIA ROZWOJU UMIEJĘTNOŚCI SZKOLNYCH • Czytanie • Ortografia • Umiejętności arytmetycznych • NIE SĄ ONE WYNIKIEM UPOŚLEDZENIA, URAZU CZY CHOROBY OUN.

23. TIKI - ZACHOWANIA MIMOWOLNE • Ruchowe (proste/złożone) • Głosowe • Udzielone • Przemijające/przewlekłe (12 m-cy) • Zanikają w czasie snu • Zespół Gilles’a de la Touretta

24. ZESPÓŁ NADPOBUDLIWOŚCI PSYCHORUCHOWEJ • ADHD – attention deficit hiperactivity disorder • Zespół hiperkinetyczny • Ujawnia się co najmniej w 2 środowiskach (dom, szkoła) • Częściej chłopcy • 1-2 % populacji dziecięcej

25. ZESPÓŁ NADPOBUDLIWOŚCI PSYCHORUCHOWEJ Triada kliniczna: • trudności z utrzymaniem uwagi • kontrola impulsywności • nadmierna ruchliwość

26. ADHD - SCHORZENIA WSPÓŁISTNIEJĄCE • Urazy głowy • Moczenie nocne • Trudności w nauce (dysleksja) • częściej u chłopców współwystępują inne zaburzenia rozwojowe

27. AUTYZM DZIECIĘCY • Całościowe zaburzenia rozwojowe • 2-20/100 000 dzieci • Nieprawidłowy rozwój dziecka przed 3 r.ż. • Triada objawów: • Zaburzone interakcje społeczne • Komunikowanie się • Zachowanie

28. AUTYZM DZIECIĘCY • Czynniki środowiskowe – główna przyczyna • Nie zidentyfikowano genu odpowiedzialnego za autyzm • Nie ma żadnych specyficznych zmian w OUN • Domena psychologów i psychiatrów dziecięcych.

29. ZESPÓŁ ASPERGERA • Zaburzenia jakościowe w zakresie interakcji społecznych • 36-40/10 000 ludzi • Rozwój dziecka do 3 roku życia przebiega prawidłowo • Rozwój mowy i inteligencja są prawidłowe • Powikłania: izolacja, osamotnienie, zaburzenia lękowe, depresja, agresja, zachowania aspołeczne

30. ZESPÓŁ ASPERGERA • Następstwa: izolacja, osamotnienie, zaburzenia lękowe, depresja, agresja, zachowania aspołeczne • Leczenie: trening umiejętności społecznych

31. UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE • Najczęstsza forma niepełnosprawności u dzieci - 2% populacji • Diagnoza za pomocą testów inteligencji - np.: skala Wechslera • Stopnie: lekki – głęboki • Nie jest wartością bezwzględnie stałą – może się podnieść pod wpływem rehabilitacji

32. Stopień lekki uwarunkowany wieloczynnikowo Istnieje korelacja między inteligencją rodziców i dzieci Stopień głęboki – organiczne uszkodzenie OUN UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE

33. MÓZGOWE PORAŻENIE DZIECIĘCE Grupa nie postępujących, lecz zmieniających się z wiekiem zespołów ruchowychbędących następstwem uszkodzeń lub zaburzeń rozwojowych mózgu we wczesnym stadium rozwoju • 2 - 2,5/1000 żywo urodzonych dzieci • 30 – 40% jest upośledzonych umysłowo

34. MÓZGOWE PORAŻENIE DZIECIĘCE • Najczęstsza postać – obustronne porażenie kurczowe (Diplegia) • Dzieci urodzone przedwcześnie • Większość nie wykazuje zaburzeń w rozwoju umysłowym • Głównymi problemami są: ograniczenie ruchomości kończyn dolnych i zaburzenia wzrokowe

35. OKRES DOJRZEWANIA (fot. JupiterImages/EAST NEWS)

36. OKRES DOJRZEWANIA (12-18 l.) Literackie określenie tego czasu jako „trudny wiek”, „okres burzy i naporu”, „okres ponownego uporu” – typowe dla tego okresu gwałtowne, czasem nawet radykalne zmiany fizyczne (hormony!) i psychiczne przekształcają dziecko w człowieka dorosłego… ??? Szereg zmian skutkuje dojrzewaniem fizjologicznym, umysłowym, emocjonalnym i duchowym.

37. OKRES DOJRZEWANIA Poza wiekiem niemowlęcym najintensywniejszy okres wzrostu oraz ostatecznego ukształtowania się dymorfizmu płciowego – zmiana sylwetki, burza hormonów – estrogeny, testosteron etc.

39. OKRES DOJRZEWANIA • Spowolnienie i niezgrabność ruchowa – zaburzenie statyki spowodowane „przebudową” sylwetki • Miesiączkowanie – szkoła jako jedyne źródło informacji, temat tabu w rodzinie – w ciągu pierwszych 2-3 lat miesiączki są nieregularne i NIEBOLESNE!

40. OKRES DOJRZEWANIA Typowymi dla okresu dojrzewania są: • Intensywny rozwój intelektualny – myślenie abstrakcyjne, formalne, logiczne i hipotetyczno-dedukcyjne • Rozwój zainteresowań i twórczości • Wzmożona wrażliwość i chwiejność emocjonalna, egzaltacja do skrajnych nastrojów • Tendencja do zwiększonego krytycyzmu, wręcz krytykanctwa

41. OKRES DOJRZEWANIA Potrzeba swobody i niezależności w opozycji do poczucia niższości, zagrożenia przed nieznanym, nowym „dorosłym” światem skutkuje nonszalancją, ryzykownymi zachowaniami – papierosy, alkohol, narkotyki, inicjacja seksualna - tabletki antykoncepcyjne, przypadkowy sex, uprawianiem ekstremalnych sportów etc. Uspokojenie i zrównoważenie emocjonalne pojawią się dopiero w wieku młodzieńczym przypadającym na 18-22 r. ż.

42. ZABURZENIA ŁAKNIENIA • Odmowa jedzenia (jadłowstręt) – dziewczęta i kobiety – 14-20 r.ż. • Otyłość – w 90% otyłość prosta • Nawykowe wymioty • Odmawianie spożywania pewnych rodzajów pokarmów – diety! • Spożywanie niejadalnych substancji (pica)

44. ZABURZENIA LĘKOWE • Strach to reakcja obronna • Lęk separacyjny – dotyczy młodszych dzieci, brak rodzica – żłobek, przedszkole, EUROSIEROCTWO etc. • Lęk społeczny – brak kontaktu z rówieśnikami – część z. Aspergera, autyzmu etc. • Uogólnione zaburzenia lękowe

45. OKRES DOJRZEWANIA • Depresja – wykorzystywanie seksualne, myśli i próby samobójcze

47. OKRES DOJRZEWANIA • Lęk paniczny • Fobie (heksakosjoiheksekontaheksafobia, triskaidekafobia, antofobia etc.) • Obojętność uczuciowa • Agresja • Nerwica natręctw • Nerwica histeryczna

48. Na psychiczny i emocjonalny rozwój dziecka wpływają również przewlekłe choroby, stres – cukrzyca, choroby onkologiczne – białaczki, chłoniaki guzy lite, problemy gastrologiczne, nefrologiczne etc. – choruje cała rodzina!

49. PIŚMIENNICTWO: • „Pediatria” – pod redakcją K. Kubickiej i W. Kawalec • „Norma kliniczna w pediatrii”- pod redakcją M. Krawczyńskiego • „Neurologia dziecięca” – pod redakcją R. Michałowicza i S. Jóźwiaka • „Antropomotoryka” – W. Osiński • Neurologia dziecięca Nr 33 Vol.17/2008 • Forum internetowe: urwis.pl; edukacja.edux.pl; profesor.pl, medserwis.pl

50. DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ