Sanayi Ar-Ge Proje Destek Başvurusu Hazırlama Becerileri Geliştirme Çalıştayı

1. Sanayi Ar-Ge Proje Destek Başvurusu Hazırlama Becerileri Geliştirme Çalıştayı Erbil PAYZIN Payzın Danışmanlık Ltd. Şti

2. Çalıştayın Amacı TÜBİTAK Sanayi Ar-Ge Projeleri DesteklemeProgramı’na başvurmak için proje önerisi hazırlayacak kişilerin, • Destek programına uygun doğru proje konularını belirlemek, • Destek programı ölçütlerine uygun olarak proje önerisi hazırlamak, • Proje bütçesini oluşturmak, konularındaki becerilerini geliştirmek.

3. Çalıştay Programı: 1. Gün-sabah 09:00-09:15 Açılış, çalıştayın amaçları, katılımcılarla tanışma Oturum 1 09:15-10:00 TÜBİTAK Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı 10:00-10:15 Proje Önerisi Öncesi Yapılacak Hazırlıklar 10:15-10:45 Uygulama Çalışması 1: Proje Önerisi Öncesi Yapılacak Hazırlıklar 10:45-11:00 Ara (15 d) Oturum 2 11:00-11:20 Uygulama Çalışması 1 ile ilgili grup sunumları ve genel tartışma 11:20-11:35 Proje önerisi hazırlarken dikkat edilecek konular 11:35-11:50 Proje amaçları ve çıktıları 11:50-12:30 Uygulama Çalışması 2: Proje amaçları ve çıktılar 12:30- 13:30 Yemek arası (60 d)

4. Çalıştay Programı: 1. Gün-devam Oturum 3 13:30-13:45 Projenin teknolojik karmaşıklık düzeyi; dolaylı teknolojik etkileri 13:45-14:15 Uygulama Çal. 3: Teknoloji Karmaşıklık ve Dolaylı Teknolojik Etkiler 14:15-14:45 Uygulama Çal. 2-3 ile ilgili grup sunumları ve genel tartışma 14:45- 15:00 Ara (15 d) Oturum 4 15:00-15:15 Projenin Yenilikçi ve Özgün Yönleri 15:15-15:45 Uygulama Çalışması 4: Projenin Yenilikçi ve Özgün Yönleri 15:45-16:15 Uygulama Çal. 4 ile ilgili grup sunumları ve genel tartışma 16:15- 16:30 Ara (15 d) Oturum 5 16:30-17:15 İş Planı: Proje İş Paketleri, İş-Zaman Çubuk Grafiği, Ara Çıktılar Formu 17:15-18:00 Uygulama Çalışması 5: İş Ağacı ve İş-Zaman Çubuk Grafiği

5. Çalıştay Programı: 2. Gün-sabah Oturum 6 09:00-10:30 Uygulama Çalışması 6: İşgücü Planlaması, İş Paketi Tanımlama Formu, Ara Çıktılar Formu 10:30-10:45 Ara (15d) Oturum 7 10:45-11:45 Uygulama Çal. 5-6 ile ilgili grup sunumları ve geneltartışma 11:45-12:00 Proje Gider Kalemleri Gerekçelendirmesi 12.00-12:30 Proje Yönetimi ve Organizasyonu; Kuruluşun Ar-Ge Olanakları 12:30- 13:30 Yemek arası (60 d) Oturum 8 13:30-13:45 Projenin Ekonomik Yarara ve Ulusal Kazanıma Dönüşebilirliği 13:45-14:15 Uygulama Çalışması 7: Projenin Ekonomik Yarara ve Ulusal Kazanıma Dönüşebilirliği 14:15-14:45 Uygulama Çal. 7 ile ilgili grup sunumları ve genel tartışma

6. Çalıştay Programı: 2. Gün- devam 14:45- 15:00 Ara (15d) Oturum 9 15:00-15:15 Proje Bütçesi 15:15-16:15 Uygulama Çalışması 8: Proje Bütçesi ve Gider Kalemlerinin Gerekçelendirilmesi 16:15-16:45 Uygulama Çal. 8a ile ilgili grup sunumları ve genel tartışma 16:45- 17:00 Ara (15d) Oturum 10 17:00-17:30 Ar-Ge Projelerinde İşbirlikleri 17:30-18:00 Genel tartışma ve kapanış

7. TÜBİTAK TEYDEB (TİDEB) Belgeleri (www.teydeb.tubitak.gov.tr) • Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu Sanayi Araştırma-Geliştirme Projeleri Destekleme Programına İlişkin Yönetmelik (13.07.2005 tarih ve 25874 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmış) • TÜBİTAK Sanayi Araştırma-Geliştirme Projeleri Destekleme Programı Teknik Ve Mali Kılavuz (TEKNIK_VE_MALI_KILAVUZ_2005.12.31.doc) •  AGY100-01: Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı (Ar-Ge Yardımı) Proje Öneri Bilgileri (AGY100_2005.12.31.doc) • AGY200-01: TÜBİTAK Sanayi Araştırma-Geliştirme Proje Önerisi Değerlendirme Formu (AGY200_2005.12.31.doc) • AGY300-01: Ar-Ge Yardımı İstek Formu (AGY300_2005.12.31.doc) •  AGY400-01: Dönemsel İzleme Formu (AGY400_2005.12.31.doc) •  AGY500-1: Yeminli Mali Müşavirlik Ar-Ge Harcamaları Değerlendirme Raporu (AGY500_2005.12.31.doc)

8. TÜBİTAK Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı Ar-Ge Desteği ve Yenilik Kavramı Destek Kapsamı ve Destekleme Oranları

9. TÜBİTAK Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı Kapsamı Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı ile; • yeni bir ürün üretilmesi, • ürün kalitesi veya standardının yükseltilmesi veya maliyet düşürücü nitelikte yeni tekniklerin, • yeni üretim teknolojilerinin geliştirmesi konularındayürütülen Ar-Ge nitelikli projeler desteklenmektedir.

10. Yenilik: TEYDEB’in Tanımı (*) • Bir fikri, satılabilir, yeni ya da geliştirilmiş bir ürün veya mal ve hizmet üretiminde kullanılan yeni ya da geliştirilmiş bir yöntem haline dönüştürmek; • estetik alana yönelik değişiklikler ile ürünün yapı, nitelik ya da performansını teknik açıdan değiştirmeyen görünüm farklılıklarından ibaret basit değişiklikler hariç teknolojik yenilik yapma ya da yaratma süreci, bir dizi bilimsel, teknolojik/teknik, mali ve ticari etkinliği ifade eder. (*) TÜBİTAK Sanayi Araştırma-Geliştirme Projeleri Destekleme Programı Teknik ve Mali Kılavuz (TEKNIK_VE_MALI_KILAVUZ_2005.12.31.doc)

11. Destek Kapsamında Kapsam Dışı Oslo Kılavuzuna Göre Yenilik Türleri (*) • Ürün Yeniliği • Süreç Yeniliği • Pazarlama Yeniliği • Organizasyonel Yenilik Oslo Kılavuzu: Yenilik Verilerinin Toplanması ve Yorumlanması İçin İlkeler, 3. Baskı, OECD ve Eurostat ortak yayını, Türkçe 1. Basım, TÜBİTAK, Şubat 2006, www.tubitak.gov.tr/destekler/taral/kilavuz.htm

12. Ürün Yeniliği Tanımları • Oslo Kılavuzuna göre tanım (*) : • Özellikleri ya da tasarlanan kullanım alanlarıtamamıyle yeni veya önemliölçüde iyileştirilmiş olan mal veyahizmetlerdir. (*) Oslo Kılavuzu Işığında ‘Yenilik’ TÜBİTAK Bilim ve Teknoloji Politikaları Dairesi, Eylül 2005, Ankara, www.tubitak.gov.tr/destekler/taral/kilavuz.htm • TEYDEB Teknik ve Mali Kılavuz’a göre tanım (**): • Teknolojik açıdan yeni ürün, önceki ürün kuşağıyla karşılaştırıldığında malzemesi, parçaları ve yerine getirdiği işlevler açısından öze ilişkin teknolojik farklar gösteren bir ürünü ifade eder. (**) TÜBİTAK Sanayi Araştırma-Geliştirme Projeleri Destekleme Programı Teknik ve Mali Kılavuz (TEKNIK_VE_MALI_KILAVUZ_2005.12.31.doc)

13. Ürün Yeniliği Sınıfları (*) • Firmada Mevcut Bir Ürünün Yeni Modellerinin Geliştirilmesi: • temel bir üründe yapılan değişikliklerle yeni ürünler geliştirilmesi veya mevcut bir ürünün yeni bir alana uygulanması için yapılan uyum çalışmaları • Firma İçin Yeni Bir Ürün Geliştirilmesi: • benzerleri pazarda veya sektörde mevcut olup firmanın ürün ailesinde olmayan bir ürünün geliştirilmesi • Firma İçin Yeni Bir Ürün Platformu Geliştirilmesi kendisinden yeni modellerin türetilebileceği temel bir ürünün geliştirilmesi • Ülke İçin Yeni Bir Ürün Geliştirilmesi • Dünya İçin Yeni Bir Ürün Geliştirilmesi: • yeni bir fikir odağında dünya pazarlarında olmayan bir ürünün geliştirilmesi küçük yenilik BÜYÜK yenilik (*) AGY100-01: Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı (Ar-Ge Yardımı) Proje Öneri Bilgileri (AGY100_2005.12.31.doc)

14. Ürün Yenililiği Dünya için yeni olan ürünler Ülke için yeni olan ürünler Şirket için yeni olan ürünler Platform Ürünler Bir defaya mahsus ürünler İzleyen, daha ucuz ürünler İzleyen, daha üstün ürünler Ürün gamı Genişletme Maliyet azaltma İyileştirme

15. Ürün Yeniliği Olmayan Durumlar(*) • Mal veya hizmetin işlevsel ve teknik özelliklerinideğiştirmeyen tasarım değişiklikleri • Rutin güncellemeler • Küçük değişiklikler ya da iyileştirmeler • Giyim sektöründe meydana gelen düzenli mevsimseldeğişiklikler • Tek bir müşteriye göre hazırlanan ve diğer ürünlerdenönemli ölçüde farkı bulunmayan özel ürünler • Diğer işletmelerden satın alınan yeni mal ve hizmetlerinyeniden ticareti (*) Oslo Kılavuzu Işığında ‘Yenilik’TÜBİTAK Bilim ve Teknoloji Politikaları Dairesi, Eylül 2005, Ankara, www.tubitak.gov.tr/destekler/taral/kilavuz.htm

16. SüreçYeniliği Tanımları • Oslo Kılavuzuna göre tanım (*) : • Yeni ya da önemli ölçüde iyileştirilmiş üretim ve teslimat yöntemleridir. • Teknikte, ekipmanda ve/veya yazılımda meydana gelen önemli ölçüdeki değişiklikleri de içerir. (*) Oslo Kılavuzu Işığında ‘Yenilik’ TÜBİTAK Bilim ve Teknoloji Politikaları Dairesi, Eylül 2005, Ankara, www.tubitak.gov.tr/destekler/taral/kilavuz.htm • TEYDEB Teknik ve Mali Kılavuz’a göre tanım (**): • Üretim yöntemlerinde yenilik, geleneksel üretim tesislerinde üretilemeyen, yeni ya da geliştirilmiş ürünlerin üretilmesinde veya halen üretilmekte olan ürünlerin yeni tekniklerle üretilmesinde kullanılan yöntemi ifade eder. (**) TÜBİTAK Sanayi Araştırma-Geliştirme Projeleri Destekleme Programı Teknik ve Mali Kılavuz (TEKNIK_VE_MALI_KILAVUZ_2005.12.31.doc)

17. Süreç Yeniliği Sınıfları (*) • Maliyet Düşürücü veya Standart/Kalite Yükseltici Sonuçların Elde Edilmesi Amacıyla Yeni Tekniklerin Geliştirilerek Uygulanması • Üretimle İlgili Olarak Yeni Bir Yöntem veya Teknoloji Geliştirilmesi AGY100-01: Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı (Ar-Ge Yardımı) Proje Öneri Bilgileri (AGY100_2005.12.31.doc)

18. Süreç Yeniliği Olmayan Durumlar (*) • Küçük değişiklikler ya da iyileştirmeler • Kullanılmakta olan imalat ve lojistiksistemlerinin çok benzerlerinin kurulmasıyoluyla imalat ve hizmet yeteneklerininartırılması (*) Oslo Kılavuzu Işığında ‘Yenilik’TÜBİTAK Bilim ve Teknoloji Politikaları Dairesi, Eylül 2005, Ankara, www.tubitak.gov.tr/destekler/taral/kilavuz.htm

19. TEYDEB Tarafından Desteklenen Ar-Ge Aşamaları • Kavram geliştirme • Teknolojik/teknik ve ekonomik yapılabilirlik etüdü • Geliştirilen kavramdan tasarıma geçiş sürecinde yer alan laboratuar ve benzeri çalışmalar • Tasarım, tasarım geliştirme ve tasarım doğrulama çalışmaları • Prototip üretimi • Pilot tesisin kurulması • Deneme üretimi ve tip testlerinin yapılması • Satış sonrasında ürün tasarımından kaynaklanan sorunların çözümü faaliyetleri

20. Neler Destekleniyor? • Personel giderleri: • Brüt ücret, SSK & İşsizlik Sig. işveren payı, ikramiye • Seyahat giderleri: • Şehirlerarası yol + konaklama • Alet/Techizat/Yazılım/Yayın alımları* • Yurtiçi Ar-Ge kuruluşlarına yaptırılan işler • Danışmanlık hizmeti ve diğer hizmet alımları** • Malzeme alımları • TPE’den alınacak patent, faydalı model ve endüstriyel tasarım tescili giderleri * Üretim aşamasında da kullanılan techizata proje süresine bağlı kısmi destek verilir. ** Yurtdışından alınan danışmanlık ve hizmetler proje toplamının %20’sini aşamaz.

21. Destekleme Oranları • KOBİ: %32%50 (temel destek) ... %60 (ek desteklerle) • Büyük: %25 %50 (temel destek) ...%60 (ek desteklerle) • Temel Destek Oranı: • Firmanın bir önceki yıla ait Ar-Ge giderinin net satışlarına oranına bağlı (%0... %1.5>) • Ayrınıılı gelir tablosu 630 hesabında yazılan Ar-Ge gideri geçerli oluyor.

22. Ek Destekler • Personel giderleri: • Büyük F. %60; • KOBİ %75; • Teknopark %90; • Doktoralı %100 • Öncelikli alan: temel destek %20 artar • Özgün ürün oranına göre temel destek %0-%20 artar • Yurtiçi Ar-Ge kuruluşundan hizmet alımı için %30 ek desek • Patent çıkarsa toplam destek %10 artırılır

23. Öncelikli Alanlar(*) • Enformatik • Esnek üretim/esnek otomasyon teknolojileriyle ilgili uyarlama • İleri malzeme teknolojileri • Gen mühendisliği/biyoteknoloji • Uzay ve havacılık teknolojileri • Çevreye duyarlı teknolojiler (*) 98/10 sayılı Para-Kredi ve Koordinasyon Kurulu tebliğinde tanımlanmış olan öncelikli alanlar

24. Destek Süreci • İlk başvuru • 4 kopya proje önerisi (AGY100-01) • Başvuru tarihinden 3 ay öncesine kadarki harcamalar destek kapsamında • Maksimun destek süresi 3 yıl • Değerlendirme süreci (3+ ay) • Hakem değerlendirmesi (AGY200-01) • TEYDEB iç değerlendirme ve karar • Dönemsel (6 aylık) Ar-Ge yardımı talebi (AGY300-01)

25. Proje Önerisi Öncesi Yapılacak Hazırlıklar Bu proje destek kapsamına girer mi? Bu proje yapmaya değer mi? Destek için başvurmaya değer mi?

26. Bu proje destek kapsamına girer mi? • Ne Ar-Ge sayılır, nereye kadar sayılır, ne sayılmaz? • Destek programının kısıtları

27. Bu proje yapmaya değer mi? • Kime, neyi, nasıl yapacaksınız? • Yapabilirmisiniz? • Mevcut bilgi, beceri ve altyapınız yeterli mi? • Satabilir misiniz? • İş modeliniz gerçekçi mi? • Kaça satılabilir? • Maliyet ne olmalı?

28. Destek için başvurmaya değer mi? • Projemizin süresi ne kadar? • > 6 ay ? • Projemizin bütçesi ne? • > 50 bin YTL? • Birkaç benzer küçük projeyi bir şemsiye proje altında toplayabilir miyiz?

29. Uygulama Çalışması-1: • Proje Önerisi Öncesi Yapılacak Hazırlıklar

30. Proje Önerisi Hazırlarken Dikkat Edilecek Konular • Gerekli bilgileri istenen formata uygun olarak vermek • Projeyi hakemin bakış açısıyla hazırlamak: • Hakem sorularının yanıtlarını öneri dosyasında bulmalı! • Hakem için yeterli bilgi vermek/ ticari sırları saklı tutmak

32. Hakem nelere bakar?Proje Değerlendirme Formu AGY200-1 • Üç ana başlık: • Projenin Endüstriyel Ar-Ge İçeriği, Teknoloji Düzeyi ve Yenilikçi Yönü • Proje Planıve Kuruluşun Altyapısının Uygunluğu • Proje Çıktılarının Ekonomik Yarara ve Ulusal Kazanıma Dönüşebilirliği • Her ana başlık altında üç kategoride toplanmış değerlendirme kriterleri: • Çok iyi (7/11/10) • İyi (18/11/15) • İyi değil/Yetersiz (9/8/6)

33. TEYDEB Proje Önerisi Formatı • Bölüm A- Proje ve Kuruluş Bilgileri • Bölüm B- Projenin Endüstriyel Ar-Ge İçeriği, Teknoloji Düzeyi ve Yenilikçi Yönü • Bölüm C- Proje Planı ve Kuruluşun Alt Yapısı • Bölüm D- Projenin Ekonomik Yarara ve Ulusal Kazanıma Dönüşebilirliği • Bölüm E- Proje Bütçesi

34. TEYDEB Proje Önerisi Formatı • Bölüm A- Proje ve Kuruluş Bilgileri • Bölüm B- Projenin Endüstriyel Ar-Ge İçeriği, Teknoloji Düzeyi ve Yenilikçi Yönü • Bölüm C- Proje Planı ve Kuruluşun Alt Yapısı • Bölüm D- Projenin Ekonomik Yarara ve Ulusal Kazanıma Dönüşebilirliği • Bölüm E- Proje Bütçesi

35. Bölüm B- Projenin Endüstriyel Ar-Ge İçeriği, Teknoloji Düzeyi ve Yenilikçi Yönü • Proje Tanıtımı • Projenin Endüstriyel Ar-Ge Yönü ve Teknolojik Düzeyi • Yenilikçi ve Özgün Yönleri

36. Proje Tanıtımı: proje özeti formu

37. Projenin Endüstriyel Ar-Ge Yönü ve Teknolojik Düzeyi • Proje amaçları ve çıktıları • Projenin teknolojik karmaşıklık düzeyi • Projenin dolaylı teknolojik etkileri

38. Proje Amaçları ve Çıktıları • Projenin başlatılma gerekçeleri, amacı ve proje sonuçlarının başarı ölçütleri • Projede kullanılacak yöntem ve teknikler • Uyulacak ulusal/uluslararası standartlar

39. Proje Amaçları ve Çıktıları (devam) • Projenin başlatılma gerekçeleri, amacı ve proje sonuçlarının başarı ölçütleri • Ne yapmak istiyoruz? • Neden yapmak istiyoruz? • Proje sonuçlarımızın başarı ölçütleri neler? • Performans • Maliyet • Zamanlama • ........

40. Proje Amaçları ve Çıktıları (devam) • Projede kullanılacak yöntem ve teknikler • Hangi Ar-Ge aşamaları planlandı? • Nasıl bir Geliştirme Süreci izlenecek? • Hangi aşamalarda hangi tasarım ve test teknikleri kullanılacak? • Tasarım ve testler sırasında hangi araçlar kullanılacak? • Standartlara uyum testleri nerede ve nasıl yapılacak?

41. Boom! Şelale Geliştirme Süreci Müşteri gereksinimleri Spesifikasyon Mimari tasarımı Ayrıtılı tasarım Prototip Test

42. Adımsal (Incremental) Geliştirme Süreci Müşteri gereksinimleri Spesifikasyon Mimari tasarımı adım 1 adım 2 adım N Ayrıntılı tasarım Ayrıntılı tasarım Prototip Prototip Modül testi Modül testi Sistem testi

43. İterasyona Dayalı (Döngülü) Geliştirme Süreci iterasyon1 iterasyonN Müşteri gereksinimleri Müşteri gereksinimleri Spesifikasyon Spesifikasyon Tasarım Tasarım Prototip Prototip Test Test Sistem testleri

44. Proje Amaçları ve Çıktıları (devam) • Uyulacak ulusal/uluslararası standartların listesi • Firma içi standartlar • Ulusal standartlar • Uluslararası standartlar

45. Uygulama Çalışması-2: • Proje Amaçları ve Çıktıları

46. Projenin Teknolojik Karmaşıklık Düzeyi • Proje konusu hangi teknolojik uzmanlık alanlarını kapsıyor? • Hangi bilgi, beceri ve altyapı bizde mevcut? • Bilgi, beceri açığımız varsa bunu nereden/kimden temin edeceğiz? • Projenin teknolojik karmaşıklık düzeyi nedeni ile ne gibi oluşabilecek teknik sorunlarla karşılaşabiliriz? (teknik riskler)

47. Projenin Dolaylı Teknolojik Etkileri • Ulusal/uluslararası teknolojik gelişmeye katkı, • Firma içinde/dışında yeni Ar-Ge projelerine yol açması • Farklı teknoloji alanlarında yeni uygulamalara/Ar-Ge çalışmalarına yol açması

48. Uygulama Çalışması-3: • Teknolojik Karmaşıklık ve Dolaylı Teknolojik Etkiler

49. Projenin Yenilikçi ve Özgün Yönleri • Proje çıktılarının Yenilikçi ve Özgün yönlerini, farklılıkları, sağlanan avantajları ve üstünlükleri • Firmanızın mevcut ürünlerine göre • Ülkedeki ve dünyadaki mevcut benzerlerine göre kıyaslamalı olarak açıklayın. • Yenliklerinizi TEYDEB’in tanımladığı ürün ve süreç yeniliği sınıfları altında açıklayın • Yeniliklerin getirdiği (teknik) riskleri açıklayın • Firma ürün çeşitliliğine etkisini açıklayın

50. Projenizdeki YENİLİKhangi düzeyde? Dünya için yeni olan ürünler Ülke için yeni olan ürünler Şirket için yeni olan ürünler Platform Ürünler Bir defaya mahsus ürünler İzleyen, daha ucuz ürünler İzleyen, daha üstün ürünler Ürün gamı Genişletme Maliyet azaltma İyileştirme