CVM 404 ARITMA TESİSLERİ İŞLETMESİ

1. 23.02.2011 CVM 404 ARITMA TESİSLERİ İŞLETMESİ Yrd. Doç. Dr. Berna KIRIL MERT

2. ATIKSU KAYNAKLARI 1. Evsel Kaynaklar: Yerleşim yerleri, ticari idari v.b. büro ve işyerlerini kapsar. 2.Endüstriyel Kaynaklar:Endüstrilerden oluşan her türlü atıksuyu kapsar. 3. Sızma ve Akış: Yeraltı suyundan kanalizasyona sızmalar ve yerüstü sularının baca kapakları v.b. kanal yapılarından akışını kapsar) 4. Yağmur suyu : Doğrudan kanalizasyona verilen yağmur ve kar sularını kapsar. • Ayrık sistemlerde, ilk üç bileşen • Birleşik sistemlerde, bütün bileşenler bulunur.

3. ATIKSU TOPLANMASI • Yüzeysel su kirlenmelerine sebep olmaları, kurak havalarda kum vs. gibi katı maddelerin çökelmelerine mani olacak akış hızlarının temin edilmesinin güçlüğü gibi sebeplerle ayrık toplama sistemleri tercih edilir. • Kanalların yer altı suyu seviyesinden aşağıda olduğu, kanal döşeme işciliğinin iyi olmadığı veya malzeme ve ek yerlerinin uygun olmadığı durumlarda infiltrasyon miktarı artar.Buda atıksu özelliğini etkiler. • Atıksuların toplama havuzlarında geçirdikleri süreçte önemlidir.Atıksu septik hale gelir. Buda korozyona yol açabilir. Bunu önlemek amacı ile PVC, pişmiş kil gibi malzemeler veya beton kanallarının üst 2/3’lük kısmı aside dayanıklı malzeme ile kaplanmalıdır.

4. SU KULLANIMINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER Evsel Amaçlı Su Kullanımı: • İklim • Yerleşim yeri büyüklüğü,yoğunluğu ve gelir düzeyi • Su temininin miktar ve kalitesi • Su tasarrufu Endüstriyel Amaçlı Su Kullanımı: • Endüstrilerin üretimi, teknolojisi ve çalışma şekli Sızma: • Bağlantı yeri ve diğer noktalar (bacalar) (0.01‐1.0 m3/gün.mm.km)

5. Birim Su Sarfiyatları Birim su sarfiyatları genel olarak hayat standardının bir fonksiyonudur. Bu sebeple gelişmiş ülkelerde daha fazla su tüketilir. (Örneğin ABD’de insan başına günde tüketilen su miktarı 628 litredir). Ülkemiz bu bakımdan Avrupa ülkelerine daha yakındır.

6. Çeşitli ülkelere ait birim atıksu debileri

7. Birim Su Sarfiyatları • Saatlik Değişim : Bir gün içinde iki pik debi vardır. Birincisi günlük hayatın başladığı sabah saatlerinde, ikincisi, eve dönüş (akşam) saatlerinde olur. Gün içinde minimum sarfiyatlar ise genellikle gece 4 civarlarında oluşur

8. Birim Su Sarfiyatları • Günlük Değişim: Maksimum sarfiyatın gerçekleştiği günler genellikle temmuz ve ağustos ayları içinde yer alır. Bu aylarda en büyük günlük sarfiyatlar gözlenir. Çalışma günlerinde de tatil günlerine nazaran daha fazla su sarf edilir. • Mevsimsel Değişim: Mevsimlik üretim yapan endüstriler de mevsimsel sarfiyat değişiklikleri meydana getirebilirler. (Örneğin zeytin, şeker pancarı üretimi).

9. Atıksu Miktarlarının İfade Edilmesinde Kullanılan Başlıca Debiler • Günlük ortalama debi :Yıl bazında hesaplanan günlük ortalama atıksu debisi • Günlük max. debi: Yıl bazında hesaplanan günlük max. atıksu debisi • Günlük min. debi: Yıl bazında hesaplanan günlük min. atıksu debisi • Saatlik pik debi : Yıl bazında hesaplanan gün içinde saatlik pik debi değerleri ifade eden debi • Saatlik min. debi : Yıl bazında hesaplanan günde saatlik sürekli minimum atıksu debisi • Sürekli debi : Yıl bazında hesaplanan belirli bir gün sayısında ulaşılan veya geçilen atıksu debisi

10. Nüfusa bağlı olarak su tüketimlerinindeğişimi

11. Atıksu Miktar ve Debilerinin Hesabı • Evsel debi hesabı için: Yerleşme merkezinin gelecekteki nüfusu bilinmelidir. Bir bölgenin gelecekteki nüfusunu tahmin etmek için kullanılan hesap yöntemleri; • Aritmetik Artış, • Geometrik Artış, • İller Bankası, • Benzer Şehir, • Lojistik Eğri, • Azalan Hızlı Geometrik Artış

12. Atıksu debi hesabı için: Evsel (Qev), sanayisi (Qsanayi) ve sızma (Qsızma) debileri toplamı dikkate alınmalıdır. Yani günlük toplam debi; Q= Qev + Qsanayii + Qsızma olarak hesaplanmaktadır.

13. Sanayi debilerinin hesabı için: • Eşdeğer nüfus hesaplanıp, sanayi debisi evlerden gelen atıksu içinde düşünülebilir. • Debinin zamanla değişiminin ölçülmesi suretiyle elde edilebilir. • Sanayi bölgelerinde hektar başına debi alınmak suretiyle hesaplanabilir. (Örneğin 0,5-1 l/sn.ha gibi).

14. Sızma debisi hesabı için: a) Evlerden gelen debinin belli bir yüzdesi olarak kabul edilir. Örneğin ortalama günlük debinin %50-100’ gibi. b) Kanalların hizmet ettiği alana bağlı olarak bulunabilir. Yani su toplama havzasının alanından hesaplanabilir. (0,1-0,2 l/sn.ha gibi). c) Kanal uzunluğuna göre bulunabilir. (0,80 l/sn.km gibi). d) Kanal uzunluğuna ve çapına bağlı olarak tahmin edilebilir. (0,5-5 m3/gün.km.cm gibi.Ortalama bir değer olarak 2,5 alınabilir).

15. AtıksuKarakterizasyonunda Başlıca Parametreler • Fiziksel Parametreler Koku Sıcaklık Renk Katı Maddeler

16. Atıksularda mevcut katı maddelerin sınıflandırılması

17. AtıksuKarakterizasyonunda Başlıca Parametreler • Kimyasal Parametreler: Organik Maddeler Biyokimyasal Oksijen İhtiyacı Kimyasal Oksijen İhtiyacı Toplam Organik Karbon Azot Türleri Fosfor Sülfür Ağır Metaller Alkalinite

18. BOİ eğrisinin karbonlu ve azotlu madelerin oksitlenmesini gösteren kısımları (a) Normal eğri, (b) Nitrifikasyonun tesirini gösteren eğri

19. Organik madde konsantrasyonunu gösteren parametrelerin birbirleriylekarşılaştırılması

20. AtıksuKarakterizasyonunda Başlıca Parametreler • Biyolojik Parametreler: Bakteriler: Evsel atıksu kirlenmesinin bir indikatörü Fungi (Mantar): Ölü organik madde besin kaynağı olup organik madde dönüşümünde önemli Algler: Arıtma sistemlerinde (oksidasyon havuzları) Protozoa: Mikroorganizma dengesinde rol oynar Virüsler: Salgın hastalıklara yol açar Zehirlilik: Zehirli maddelerin göstergesi Mikrokirleticiler: Tarım koruma ilaçları, uçucu organik bileşikler, ağır metallar

21. Su Kirliliği Yönetmeliği’ne (SKKY) göre atıksu sınıflandırması

22. Evsel Atıksuların Tipik Özellikleri

23. Evsel Atıksuların Tipik Özellikleri

24. Türkiye’deki bazı şehir atıksularınınkarakterizasyonu (Erdoğan, 2004)

25. Bazı endüstrilerdeki su ihtiyacı ve atıksu karakteristiği

26. Bazı endüstrilerdeki su ihtiyacı ve atıksu karakteristiği

27. Bazı endüstrilerdeki su ihtiyacı ve atıksu karakteristiği

28. Değişik atıksulardaki KOİ, BOİ5 ve BOİ5/KOİ oranları