An Dobhriathar

1. An Dobhriathar

2. an dobhriathar ama • an dobhriathar aidiachtach • an dobhriathar cainníochta • an dobhriathar ceisteach • an dobhriathar spáis/ treo

3. arú inné inné inniu amárach arú amárach an dobhriathar ama

4. riamh choíche inniu an dobhriathar ama ..agus beidh sí choíche amhlaidh Bhí sí riamh mar sin…

5. an dobhriathar ama Dé Luain Dé Máirt Dé Céadaoin Déardaoin Dé hAoine Dé Sathairn Dé Domhnaigh Faoi Eanáir Faoi Fheabra Faoi Mhárta Faoi Aibreán Faoi Bhealtaine Faoi Mheitheamh Faoi Iúil Faoi lúnasa Faoi Mheán Fómhair Faoi Dheireadh Fómhair Faoi Shamhain Faoi Nollaig

6. sa gheimhreadh san earrach sa samhradh san fhómhar an dobhriathar ama

7. an dobhriathar ama i dtosach i lár i rith le linn ar feadh i gceann go ceann an earraigh an tsamhraidh an fhómhair an gheimhridh

8. an dobhriathar ama i dtosach na i lár na i rith na le linn na ar feadh i gceann go ceann seachtaine míosa bliana

9. Le seachtain (anuas) Le mí iomlán Le blianta beaga anuas an dobhriathar ama inniu Ar feadh seachtaine Ar feadh míosa Ar feadh na mblianta

10. an dobhriathar ama I have been getting ready for a week Táim ag ullmhú le seachtain anois. I shall be in Paris for a week. Beidh mé I bPáras ar feadh seachtaine I have been learning music for this past while. Táim ag foghlaim ceoil le tamall anois. I was learning French for a while Bhí mé ag foghlaim Fraincise ar feadh tamaill.

11. an dobhriathar aidiachtach Is féidir dobhriathar a dhéanamh d’aidiacht leis an mhír bhriathra ‘go’ áit álainn Tá sé go hálainn. aimsir the Tá an aimsir go te. Is iontach an rud é Beidh sin go hiontach.

12. an dobhriathar aidiachtach Fágtar an mhír bhriathra ‘go’ ar lár má tá dobhriathar eile nó frása dobhriathra á cháiliú: fear tuirseach Táim tuirseach go leor. Bean shásta Tá sí sásta a dóthain. áit álainn Tá sé cuibheasach álainn. aimsir the Tá sé measartha te. Is fada uainn é Beidh sé sách fada uainn.

13. an dobhriathar ama He was somewhat late. Bhí sé cuibheasach déanach. She did reasonably well. Rinne sí measartha maith. It situated far enough away from the centre. Tá sé suite fada go leor ón lár. It’s not high enough. Níl sé sách ard.

14. an dobhriathar cainníochta Ní úsáidtear an mhír bhriathartha ‘go’ leis na dobhriathra cainníochta Is iad: ar fad, beagnach, measartha, cuibheasach, sách.

15. an dobhriathar ceisteach Is iad seo a leanas na dobhriathra ceisteacha sa Ghaeilge: Cá bhfuil tú ag dul? Cá mhinice a dúirt mé leat é? Cá fhad a bheidh tú thar lear? Cé mhéad? How much/many? Cathain a thiocfaidh tú abhaile? Cad é mar atá tú? Conas a tharla sin?

16. An Dobhriathar Spáis agus Treo

17. Dobhriathra ionaid thall ansin! anseo abhus

18. Dobhriathra ionaid thall ansin Táim ag dul sall anseo Táim ag dul/ teacht ansin Táim ag teacht anall abhus

19. ionad istigh amuigh

20. gluaiseacht chothrománach amach amuigh

21. gluaiseacht chothrománach istigh isteach

22. ag dul suas MISE gluaiseacht chothrománach agus ingearach MISE thuas thuas ag teacht aníos ag teacht anuas ag dul síos MISE thíos thíos MISE MISE thíos

23. An compás thuaidh mise thoir thiar theas

24. an compás ó thuaidh Táim ag dul. siar soir ó dheas

25. aduaidh anoir aniar aneas an compás Táim ag teacht

26. nathanna Tháinig tú aniar aduaidh orm!

27. nathanna Tá thiar orm anois!

28. nathanna Scaip siad soir siar

29. nathanna Tá thiar orm anois!

30. nathanna Chuaigh sé siar ar a ghealltanas

31. nathanna Baineadh siar asam

32. nathanna Praghas an-íseal! Úinéir amháin! Margadh den scoth! Is mó atá mé siar ná aniar leis

33. nathanna Tá sé taobh thall de mo chumas

34. nathanna Tá cos thall agus cos abhus aici

35. nathanna Tá sí ag gabháil aniar

36. Tástáil (abair ar bhealach eile!) thiar is abhus an cúl agus an aghaidh taobh thiar aniar. an cúl chun tosaigh Tá thiar orm le mo chuid oibre. Táim tite chun deiridh le mo chuid oibre. Ná bíodh siar ná aniar agat leis! Ná bí ag moilleadóireacht leis! Tá tú anseo ar deireadh is ar siar! Tá tú tagtha sa deireadh thiar thall. Tháinig an scéal faoina pósadh aniar aduaidh orm. Bhain an scéal faoina pósadh stangadh asam. Ní tharlóidh a leithéid go dtaga siar aniar. Ní tharlóidh aon rud mar sin go deo. Dúirt mé anonn is anall leis é! Dúirt mé lena aghaidh é.

37. Tástáil (abair ar bhealach eile!) anonn in aois aosta go leor Ná bíodh anonn na anall ann! Na bíodh aon mhíthuiscint ag baint leis! Ní luaithe anonn ná anall é. Bíonn fuadar faoi i gcónaí, ní shuíonn sé síos. riamh anall ó thús ama Chaith sise obair an tí sall ormsa. Thug sise ormsa obair an tí a dhéanamh. Tá sí ag gabháil anoir. Tá sí ag feitheamh clainne. Mise atá thíos leis. Is mise a chaill airgead mór dá dheasca. Níor fhág sí thíos ná thuas air é. Thug sí léasadh ceart dá teanga dó.

38. Tástáil (abair ar bhealach eile!) Ní bhíonn toinnte éadaigh orthu. Ní bhíonn snáithe éadaigh orthu. Beidh tú thuas leis. Beidh tairbhe le fáil agat as. Níl aon chur amach agam air. Níl aon eolas agam faoi. Bhí craic amach is amach againn. Bhí spórt an domhain againn. Is é an fhoireann is fearr amuigh is amach é. Níl aon fhoireann eile a bheadh inchurtha leosan. Tá sé amuigh air go n-ólann sé. Deirtear go mbíonn seisean ag ól. Bíonn muid isteach is amach lena chéile. Bímid mór le chéile. istigh is amuigh ar caoga Euro thart ar caoga Euro