Un S anayi: Farklı bir bakış

1. Un Sanayi: Farklı bir bakış Prof. Dr. HamitKÖKSEL Hacettepe Üniversitesi, Gıda Mühendisliği Bölümü

2. Hububat işleyen başlıca sanayi dalları • Un, irmik • Ekmek vb. ürünler • Makarna, bulgur • Bisküvi, kraker, kek, gofret vb. • Kahvaltılık gevrek, cips, ekstrüzyon ürünleri vb. • Nişasta, glukoz şurupları vb.

3. Hububat işleyen sanayi dallarının bazı sorunları • Ortak sorunlar  • Bazı alt sektörleri ilgilendiren, hububat işleyen tüm alt dallar için ortak özellik taşımayan sorunlar

4. Hububat işleyen sanayi: bazı ortak sorunlar • Hammadde ve hammadde sağlanması • Pazarlama (ithalat, ihracat), finansman • Atıl kapasite • Teknolojik düzey • Teknik eleman ve istihdam • Ar-Ge Faaliyetleri • Üniversite-Sanayi İşbirliği

5. Hammadde ve hammadde sağlama • Hububat kalitesi (özellikle buğday) • Çeşit geliştirme (Tohum Islah İstasyonları 1926 Eskişehir, Adapazarı, Yeşilköy, Ankara, Samsun, Adana, Antalya) • Türkiye’de ve Dünyada hububat fiyatları • Depolama, depo kapasitesi, depo zararlıları, mikrobiyal faaliyetler, depolamada ürün kayıpları, depo ilaçları ve kalıntıları

7. KARARNAME T.C. Ziraat Vekaleti Eskişehirde tesisi kararlaştırılan tohum ıslah müessesesine gerekli arazinin istimlaki, adı geçen bölgede inşası için toplam olarak 15 170 liranın istimlak ve inşaatlar hususlarına sarfedilmesi Ziraat Vekaleti’nin 5/7 Eylül 1341 tarih ve Ziraat Müdüriyeti Umumiyesi’ nin 22173 numaralı tezkeresi ile teklifi üzerine icra vekilleri heyetinin 12 Eylül 1341 tarihli içtimaında kabul olunmuştur. Türkiye Reis-i Cumhuru Gazi Mustafa Kemal Dahiliye Vekili Bahriye VekMüdafa-i Milliye VekAdliye Vek M. Cemil İhsan Recep Mahmud Esad Başvekil Ziraat Vekaleti Vek Nafıa Vekaleti Vek Mualif Vek İsmet Ali Hayati Doktor Refik Hamdullah Suphi Maliye VekHariciye Vek Sıhhiye ve M. İçtimaiye Vek. Hasan Hüseyin Mahmud Esad Doktor Refik

8. Buğday kalitesi • Çeşit • Agronomik uygulamalar • İklim • Hastalıklar • Hasat öncesi böcek zararı (Süne-kımıl) • Alım ve sınıflandırma sistemi • Depolama

9. Depolama • Depo kapasitesi • Depolamada ürün kayıpları • Depo zararlıları (ve üründeki kalıntıları) • Mikrobiyal faaliyetler (mikotoksinler) • Depo ilaç kalıntıları/metabolitleri • İzin verilen kalıntı seviyeleri giderek ↓↓↓ } İhracatta problemler • Depo zararlılarından korunma, entegre mücadele, Kontrollü atmosfer altında depolama vb.

10. Ar-Ge Faaliyetleri • Hububat işleyen sanayi Ar-Ge faaliyetleri çok düşük seviyede, arttırılması gerek! • Ar-Ge faaliyetleri için çeşitli destekler var. Bunların büyük kısmı TÜBİTAK kaynaklı. Ancak bu destekler yeterince kullanılmıyor. • TEYDEB Projeleri • TTGV • Teknoparklar • AB çerçeve programları → Horizon 2020

11. Üniversite-Sanayi İşbirliği • Artan rekabetle birlikte, üniversite ile sanayinin ortak çözümler araması gerek, • Ar-Ge’ye sağlanan desteklerin üniversite- sanayi işbirliğini özendirecek şekilde kullandırılması önemli.

12. TÜBİTAK- ARDEB 1003 Programı Kapsamında 18 Yeni Çağrı Açıldı • Araştırma Destek Programları Başkanlığı tarafından; 1003 Programı kapsamında; Bilgi ve İletişim Teknolojileri, Enerji, Gıda, Sağlık ve Su Öncelikli Alanlarında 18 yeni çağrı açıldı. • Bu çağrılar kapsamında önerilecek proje başvurularında iki aşamalı başvuru sistemi uygulanacak. 1. aşama başvuruları için son başvuru tarihi 25 Nisan 2014'tür.

13. 1003 Programı Çeşit Islah Teknolojileri ve Enerji Bitkileri Çağrısı • Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu’nun 25. toplantısında alınan kararla, ülkemizin 2023 yılı ulusal hedeflerine katkı sağlamak amacıyla hazırlanan Ulusal Bilim, Teknoloji ve Yenilik Stratejisi (UBTYS) 2011-2016 kapsamında Gıda alanı ivme kazanmamız gereken öncelikli alanlardan biri olarak belirlenmiştir. • Bu çerçevede Tarla bitkileri çalışmalarının desteklenmesine yönelik bir sonraki slaytta belirtilen başlıklarda yeni çağrı programı açılmıştır.

14. 1003 Programı Çeşit Islah Teknolojileri ve Enerji Bitkileri Çağrısı • GD0101 - Serin iklim tahıllarında çeşit ıslah programlarının oluşturulması • GD0102 - Sıcak iklim tahillarinda çeşit ıslah programlarının oluşturulması • GD0103 - Yemeklik tane baklagillerde çeşit ıslah programları oluşturulması • GD0104 - Nişasta ve şeker bitkileri çeşit ıslah programlarının oluşturulması • GD0105 - Yağ bitkilerinde çeşit ıslah programlarının oluşturulması • GD0106 - Lif bitkilerinde çeşit ıslah programlarının oluşturulması • GD0107 - Yem bitkilerinde çeşit ıslah programlarının oluşturulması • GD0108 - Enerji bitkileri

15. 1003 Programı Çeşit Islah Teknolojileri ve Enerji Bitkileri Çağrısı • TÜBİTAK 1003 Programı kapsamında “GD0101 - Serin iklim tahıllarında çeşit ıslah programlarının oluşturulması” başlıklı çağrı sektör için çok önemlidir. • TUSAF geçtiğimiz yıl açıklanan TÜBİTAK 1003 Programı kapsamında Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’na bağlı araştırma enstitüleri ile birlikte buğday ıslahına yönelik bir projeye katılım sağlamıştır. • Bu çabaların devam ettirilmesi ve TUSAF veya un fabrikalarının bireysel olarak yeni projelere girmesinde büyük yarar vardır. • Ayrıca un sanayi sadece ilan edilen çağrılarla ilgili projelere katılmanın ötesinde de adımlar atmalı, TÜBİTAK ve Horizon 2020 proje çağrılarına girmesi gereken konuları önceden yapılacak lobi çalışmaları ile belirlemeli. Örneğin 1003 Programı kapsamında süne-kımıl ile ilgili bir konu yok.

16. TARIMSAL ARAŞTIRMALAR VE POLİTİKALAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Araştırma Enstitüleri

17. TARIMSAL ARAŞTIRMALAR VE POLİTİKALAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Ülkemiz genelinde buğday konusunda araştırma yapan11 araştırma enstitüsü var Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Ankara GAP Uluslararası Tarımsal Arş ve Eğitim Merkezi Müd.-Diyarbakır Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-İzmir Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Arş Enstitüsü Müd.-Konya Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Eskişehir Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Antalya Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Adana Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Erzurum Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Samsun Trakya Tarımsal araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Edirne GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Şanlıurfa

18. Hububat ıslahı ve son ürün kalitesi • Bu kapsamda projeler hazırlarken bazı hususları dikkate almakta yarar var. • Hububat ıslahçılar kaliteye giderek daha fazla önem vermeye başladılar, kalitesi yüksek yeni çeşitler geliştirmek ıslahçıların ana amaçları arasında. • Büyük ıslah programlarında, özellikle içinde birçok araştırma merkezi veya enstitünün bulunduğu ulusal programlarda hem merkezi hem de yerel laboratuvarlara ihtiyaç var. Köksel, H., Atli, A., Dag, A., and Sivri, D. 2002. Commercial milling ofsuni-bug (Eurygaster spp.) damaged wheat. Nahrung/Food 46:25-27.

19. Kalite Laboratuvarı: Merkezi/Yerel • Kapsamlı testler gerektiğinde merkezi laboratuvar devreye girmelidir. • Merkezi Hububat Kalite Laboratuvarı 1950 yılında kurulmuştur. Şu anda Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü bünyesindedir. Ekmek, makarna, malt gibi son ürünlere işleme kalitesi bu merkezi laboratuvarda yapılmaktadır. • Bu imkanların sanayi talepleri dikkate alınarak arttırılması gerekir. • Yurt dışından bir örneğe kısaca göz atmakta yarar var.

20. Canadian Grain Commission Grain Research Laboratory

21. Canadian Grain Commission Milling Department

22. Dr. Bin X. Fu

23. Canadian Grain Commission Noodle Processing

24. Canadian Grain Commission Noodle Processing

25. Canadian Grain Commission Pasta Processing

26. Canadian Grain Commission Pasta Processing

27. Canadian Grain Commission Extrusion cooking

28. Developing Quality Model Ongoing dialog with customers of Canadian durum wheat Information shared with breeders

29. Gıda alanında bazı yenieğilimler • Son yıllarda tüm dünyada gıda alanında gözlenen bazı eğilimlerin un sanayii ve un sanayii’nin ilgili olduğu alanları da etkilemesi ve bazı fırsatlar yaratması bekleniyor. • Türkiye’den un ithal eden firmalar dünyada gıda alanındaki değişen eğilimleri takip ediyorlar. İhracat yapan firmaların da mevcut konumunu korumak ve geliştirmek için dünyadaki değişen eğilimleri takip etmesinde yarar var.

30. Gıda alanında bazı yenieğilimler • Gıda alanındaki değişen eğilimler bazen arkadan gelen rüzgar gibi destekleyici etki yapacaktır. • Ancak dünyada gıda alanında değişmekte olan önemli eğilimler göz önünde bulundurulmazsa karşıdan gelen rüzgar gibi engelleyici etki yapabilir.

31. Gıda alanında bazıyeni eğilimler • Sağlıklı çerez/atıştırmalık türü gıdalara ilgi artıyor. İnsanlar toplantıda ve bilgisayar başında daha çok zaman geçiriyorlar. Lokanta vb yerlerde yemek için daha az zamanları var. Bu nedenle hem daha sağlıklı hem de daha lezzetli çerez/atıştırmalık veya pratik gıdalara ihtiyaç var. • Bu tür gıdalar paketlenmiş haliyle tüketime hazır olabilir veya hazırlanması çok kolay olmalıdır. Örneğin sadece mikrodalgada kısa bir ısıtma işlemi ile hazır hale gelebilmelidir. • Son yıllarda vejeteryanlığa duyulan ilgi sonucu baklagil tüketimi birçok ülkede artmaktadır. Hububat işleyen sanayi beslenme özelliklerini baklagil unları ilavesi ile arttırabilir

32. Gıda alanında bazıyeni eğilimler • Tüm dünyada etnik gıdalara ve ülkelerin geleneksel ürünlerine ilgi artıyor. • İsraf tüm dünyada üzerinde durulan bir konu, israfın azaltılması çok önemli • Tek seferde tüketilebilecek büyüklükte ambalajlanan gıdalar, geri dönüşümlü ambalajlar giderek önem kazanacak • Buğday ve diğer tahılların ürünlerine karşı bazı karalama kampanyaları var. Bu sadece Türkiye’de değil batıda da gözlenen bir durum. Buna karşı bilimsel temelde çalışmalarla cevap vermeye ve gerektiğinde yasal yollardan mücadeleye hazır olunması gerek.

33. En fazla un kullanan sektör:ekmek üreticileri • Ülkemizde ve dünyada en çok un kullanan sektör ekmek üreticileri • Bu nedenle bu sektördeki yeni eğilimlere göz atmakta yarar var • Fırıncılık ürünlerinin etiketlerinde gözlenen yeni beyanlar • Bu beyanları içeren yeni ürünler

34. Fırıncılık ürünlerinin etiketlerinde bileşenlerle ilgili gözlenen beyanlar • Trans yağ içeriği düşük/azaltılmış veya Trans yağ içermez • Yağ içeriği düşük/azaltılmış veya yağ içermez • Doymuş yağ içeriği düşük/azaltılmış veya doymuş yağ içermez • Allerjen içeriği düşük/azaltılmışveya alerjen içermez • Kolesterol içeriği düşük/azaltılmış veya kolesterol içermez • Tam buğday unundan yapılmıştır • Hiçbir katkı/koruyucu madde içermez • Organiktir

35. Fırıncılık ürünlerinin etiketlerinde gözlenen diğer bazı beyanlar • Çevre dostu ambalaj malzemesi kullanılmıştır • Mikrodalgada tüketime hazır hale getirilebilir • 5-12 yaşlarındaki çocukların kullanımı için uygundur Kanada’da 2006-2012 yılları arasında piyasaya yeni sürülen fırıncılık ürünleri ile ilgili beyanlar: • Yağ içeriği düşük/azaltılmış veya yağ içermez → 1178 yeni ürün • Hiçbir katkı/koruyucu madde içermez → 823 yeni ürün

36. SONUÇLAR - I • Hububat işleyen sanayi dünya ile rekabet edebilir fiyat ve kalitede hammadde sağlandığı takdirde, atıl kapasitenin de azaltılması ile ekonomiye daha fazla katkı yapabilir. • Değişen dünya şartları sektörü belirli konularda uzmanlaşmaya zorlayabilir.

37. SONUÇLAR - II • Burada bahsi geçen sorunların giderilmesi için farklı kuruluşların işbirliği gereklidir. Özel sektör, kamu kuruluşları ve üniversiteleri bir araya getiren platformların oluşturulması fayda sağlayacaktır. • Hammadde, atıl kapasite, kayıt dışı ekonomik faaliyetler, haksız rekabet, ve farklı düzeylerde eleman ihtiyacı gibi çeşitli ortak sorunlar da bulunduğu için sektör içi ve alt sektörler arası çıkar çelişkilerini bir tarafa bırakarak ortak çözüm arayışları için bir araya gelinmesi gerekmektedir.

38. www.icbc2016.org

39. www.icst2016.org

40. Dinlediğiniz için teşekkürler…

41. ICC - International Association for Cereal Science and Technology ICC Headquarters/General Secretariat Marxergasse 2 A-1030 Vienna Austria E-mail: office@icc.or.at Web: www.icc.or.at Secretary General/CEO: roland.poms@icc.or.at Hosted by

42. ICC’s Mission ICCis the pre-eminent international association in the field of cereal science and technology, committed to international cooperation through the disseminationof knowledge, conducting research, and developing standard methods that contribute to advance innovation, improve food quality, food safety and food security for the health and well-being of all people.

43. ICC – since 1955 Founded in 1955 Independent Non-profit organisation International In 86 Countries 31 Member Countries NEW! Brazil, India, New Zealand 50 Corporate/Institutional Members >7500 Subscribers

44. ICC and Turkey • Country Membership: 1961 - 1974 • 1977 – 1992 • Re-integration: 2002 • Member Organisation: Hacettepe University, Ankara • National Delegate:Hamit KÖKSEL since 2002 International Association for Cereal Science and Technology

45. ICC and Turkey • Corporate Members: • YucebasMachine and Analytical Instruments – since 2010 • Doruk Group Holding A.S. – since 2012 • BastakGidaMakineMedikal Ltd. Sti. – since 2013 International Association for Cereal Science and Technology