KENT ÖLÇEĞİNDE KORUMA ve YENİLEME KAVRAMLARI

1. KENT ÖLÇEĞİNDE KORUMA ve YENİLEME KAVRAMLARI YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MİMARLIK FAKÜLTESİ ŞEHİR VE BÖLGE PLANLAMA BÖLÜMÜ ŞEHİR YENİLEME KORUMA DERSİ Doç. Dr. İclal Dinçer

2. KENT ÖLÇEĞİNDE KORUMA ve YENİLEME KAVRAMLARI FİZİKSEL ESKİME Kentteki fiziki üstyapının ve altyapının ömrünü tamamlaması: • Her yapı malzemesinin ömrünün farklı olması • iklim faktörünün malzeme üzerindeki etkisi • Bakım X bakımsızlık faktörü • Yapıların taşıyıcı elemanlarının eskimesi • Yapıların diğer malzemelerin eskimesi • Altyapı malzemelerinin eskimesi Yaşayanların bakım-onarım-yenileme yapmaması Kamunun bakım-onarım-yenileme yapmaması

3. Süleymaniye

4. KENT ÖLÇEĞİNDE KORUMA ve YENİLEME KAVRAMLARI İŞLEVSEL ESKİME Bölgenin günümüz kentinin gereksinimlerine cevap verememesi: • İşlev değişikliği: konut ticaret / imalat / depo • Kullanıcı değişikliği: üst sosyo-ekonomik grup alt sosyo-ekonomik grup • Eski işlevini günümüze uyarlayarak yaşamını sürdüren bölgeler • İlk işlevlerini yitirdikleri halde uyumlu yeni işlev yüklenen bölgeler • İşlevlerini yitiren yeni işlev kazanamayan ve köhneme sürecine giren bölgeler

5. Hanlar Bölgesi

6. Beyoğlu – 1900’ler ve 1955

7. Beyoğlu – 2000’ler

8. KENT ÖLÇEĞİNDE KORUMA ve YENİLEME KAVRAMLARI EKONOMİK ESKİME Çevredeki arsa alım-satım ve kira değerlerinin yüksek olmasına karşın bölgedeki yapıların : • fiziksel olarak eskimiş olmalarından ve/veya • Yeni işlevleri sürdürememesinden dolayı Alım-satım ve kira değerlerinin düşük olması

9. Balat

10. Tarlabaşı http://www.ntvmsnbc.com/modules/interactive/Foto-Roportaj/Tarlabasi/

11. KENT ÖLÇEĞİNDE KORUMA ve YENİLEME KAVRAMLARI KENTSEL KORUMA - Urban Conservation KENTSEL SAĞLIKLAŞTIRMA - Urban Rehabilitation KENTSEL YENİLEME - Urban Renewal - Urban Renovation KENTSEL YENİDEN İNŞA - Urban Reconstruction KENTSEL YENİDEN CANLANDIRMA Urban Revival - Urban Revitalization KENTSEL YENİDEN GELİŞTİRME - Urban Redevelopment KENTSEL YENİDEN ÜRETİM - Urban Regeneration KENTSEL DÖNÜŞÜM – Urban Regeneration

12. Kentsel Koruma - Urban Conservation Altyapı ve üst yapısının sürekli bakımının yapıldığı, işlevi ve sosyal dokusunun değişmeden günümüze kadar ulaştığı kent dokuları: Fiziksel, İşlevsel ve ekonomik eskimenin olmadığı kentsel alanlar • Mevcut yapıların basit ve esaslı onarımlarının yapılması • yeni yapı oranının çok düşük olması • İşlevin değiştirilmemesi • Sosyal dokunun korunması

13. Kentsel Sağlıklaştırma - (Yeniden uygun hale getirme)Urban Rehabilitation Bozulmanın, deformasyonun yeni başladığı, ancak özgün niteliğini henüz kaybetmemiş olan eski kent mekanlarının eski haline kavuşturulması Fiziki olarak sağlıklaştırma eylemi: alt yapı ve üstyapının esaslı onarım yapılarak (sağlamlaştırılarak / bütünlenerek / yenilenerek temizlenerek) tekrar kullanılabilir hale getirilmesi • yolların kaplama malzemelerinin onarılması • su, kanalizasyon sistemlerinin, elektrik hatlarının yeni malzeme kullanılarak yenilenmesi / onarılması • Bölgedeki yapıların basit / esaslı onarımlarının yapılması

14. Kentsel Sağlıklaştırma - (Yeniden uygun hale getirme)Urban Rehabilitation İşlevsel olarak sağlıklaştırma eylemi: Eski işlevini yitirmiş yapılara yeni işlevler vererek yeniden kullanılabilir hale getirilmesi • Mevcut yapıların yeni işlevler ile uyumlu olması • Yeni işlevlerin yapıların özgünlüğünü yitirmesine yol açmaması-geri dönülebilir olması Fiziki olarak sağlıklaştırma eylemi + İşlevsel olarak sağlıklaştırma eylemi = Bölgenin ekonomik olarak sağlıklı hale gelmesi

15. Kentsel YenilemeUrban Renewal - Urban Renovation Sosyo-kültürel, ekonomik ya da fiziksel olarak çöküntü süreci yaşamakta olan kent mekanlarının, çöküntüye neden olan faktörlerinin ortadan kaldırılması ile o alanın tekrar hayata döndürülmesi, canlandırılması Fiziksel eskime / işlevsel eskime/ ekonomik eskime düzeyinin “Kentsel Sağlıklaştırma” gerektiren alanlardan daha yüksek düzeyde olması Müdahalenin “Kentsel Sağlıklaştırma”dan daha geniş kapsamlı ve daha yüksek düzeyde olması

16. Kentsel Yenileme Urban Renewal – Urban Renovation Fiziki olarak yenileme eylemi: alt yapı ve üstyapınıntümüyle / büyük oranda kaldırılarak bölgenin yeniden düzenlenmesi • korumaya değer yapı bulunmaması • Köhnemenin yüksek düzeyde olması • çevresel işlevlerin çok değişmiş olması İşlevsel olarak yenileme eylemi: bölgede hakim olan işlevin tümüyle / büyük oranda değiştirilmesi • Kent merkezinde kalmış eski sanayi alanları • Köhneme sürecindeki depolama ve toptan ticaret alanları • Niteliği düşük konut bölgeleri

17. KENTSEL DÖNÜŞÜM - KENTSEL YENİDEN ÜRETİM - Urban Regeneration • Değerler • Standartlar • Kriterler • Ölçüm araçları • geliştirmek • Dönüşüm sürecine aday bölgeleri • Tespitler • Anketler • Mülakatlar • Arama • Toplantıları • vb veriler ile değerlendirmek Fiziksel çevre koşulları • Temiz suya erişim • Pis suyun uzaklaştırılması • Ulaşım altyapısının yeterliliği • Açık-yeşil alanın yeterliliği • Okul alanına erişim • Sağlık alanına erişim • Güvenlik hizmetlerine erişim • Diğer hizmet alanlarına erişim • Vb Konut koşulları • Taşıyıcı sistem standartlarına uyum açısından • Konut yaşam standartları açısından Sosyo-ekonomik koşullar • İşsizlik oranı • Yoksulluk oranı • Eğitim düzeyi • Sağlık güvencesi

18. KENTSEL DÖNÜŞÜM - KENTSEL YENİDEN ÜRETİM - Urban Regeneration Yasal koşulların tamamlanmış olup olmadığı • Mülkiyetin yasal durumu • Plan koşullarına uygunluk • Yapı ruhsatının varlığı ve ruhsata uygunluk Şehircilik ilkeleri – planlama esasları ve Kamu yararına uygunluğu Değerler - Standartlar – Kriterler - Ölçüm araçları geliştirmek Dönüşüm sürecine aday bölgeleri Tespitler – Anketler – Mülakatlar – Arama Toplantıları vb veriler ile değerlendirmek

19. KENTSEL DÖNÜŞÜM - KENTSEL YENİDEN ÜRETİM - Urban Regeneration FİZİKSEL MEKÂN SOSYO EKONOMİK YAPI SONUÇ Altyapı Üstyapı İşlev Sosyal Ekonomik YENİLEME (Mevcudu kaldırarak tümüyle yeniden üretme) Altyapısı tümüyle yenilenmiş SAĞLIKLAŞTIRMA (Kısmi fakat gerektiğinde kapsamlı müdahaleler ile mevcudu devam ettirme) Üstyapı stokunda gerekli sağlıklaştırmalar yapılmış, ekonomik yapısını geliştirici tedbirler alınmış KORUMA (Kısmi ve basit müdahaleler ile mevcudu devam ettirme) İşlevi ve sosyal yapısı sürdürülebilirliği sağlamak üzere müdahaleler yapılarak korunmuş MÜDAHALE İÇERİĞİ MÜDAHALE BİÇİMLERİ

20. KENTSEL DÖNÜŞÜM - KENTSEL YENİDEN ÜRETİM - Urban Regeneration FİZİKSEL MEKÂN SOSYO EKONOMİK YAPI SONUÇ Altyapı Üstyapı İşlev Sosyal Ekonomik YENİLEME (Mevcudu kaldırarak tümüyle yeniden üretme) Altyapısı ve üst yapısı tümüyle yenilenmiş işlevi değiştirilmiş Kullanıcısının sosyo ekonomik yapısı için hiçbir proje geliştirilmemiş SAĞLIKLAŞTIRMA (Kısmi fakat gerektiğinde kapsamlı müdahaleler ile mevcudu devam ettirme) KORUMA (Kısmi ve basit müdahaleler ile mevcudu devam ettirme) MÜDAHALE İÇERİĞİ MÜDAHALE BİÇİMLERİ

21. FİZİKSEL MEKÂN SOSYO EKONOMİK YAPI SONUÇ Altyapı Üstyapı İşlev Sosyal Ekonomik YENİLEME (Mevcudu kaldırarak tümüyle yeniden üretme) Altyapısı ve üst yapısı tümüyle yenilenmiş İşlevi korunmuş Kullanıcısının sosyo ekonomik yapısını geliştirici tedbirler alınmış SAĞLIKLAŞTIRMA (Kısmi fakat gerektiğinde kapsamlı müdahaleler ile mevcudu devam ettirme) KORUMA (Kısmi ve basit müdahaleler ile mevcudu devam ettirme) MÜDAHALE İÇERİĞİ MÜDAHALE BİÇİMLERİ

22. KENTSEL DÖNÜŞÜM - KENTSEL YENİDEN ÜRETİM - Urban Regeneration FİZİKSEL MEKÂN SOSYO EKONOMİK YAPI SONUÇ Altyapı Üstyapı İşlev Sosyal Ekonomik YENİLEME (Mevcudu kaldırarak tümüyle yeniden üretme) Altyapısını üst yapısını ve kullanıcısının sosyo ekonomik yapısını geliştirici tedbirler alınmış İşlevi korunmuş SAĞLIKLAŞTIRMA (Kısmi fakat gerektiğinde kapsamlı müdahaleler ile mevcudu devam ettirme) KORUMA (Kısmi ve basit müdahaleler ile mevcudu devam ettirme) MÜDAHALE İÇERİĞİ MÜDAHALE BİÇİMLERİ

23. KENTSEL DÖNÜŞÜM - KENTSEL YENİDEN ÜRETİM Urban Regeneration • Yaşam kalitesini arttırma eksenli kentsel dönüşüm • Yerel kapasiteyi - sosyal sermayeyi güçlendirme eksenli dönüşüm • Fiziksel yapıyı değiştirmek - sosyal yapıyı geliştirme eksenli dönüşüm • Sosyal yapıyı dönüştürmek fiziksel yapıyı değiştirme eksenli dönüşüm • vb…

24. KENTSEL DÖNÜŞÜM SÜRECİNDE TEMEL İLKELER Tüm kesimler ‘kentsel dönüşüm’ün bir proje değil uzun vadeli bir süreç olduğunu kabul etmelidirler. Kentsel dönüşüm süreci toplumun tüm alanlarını kapsayacak şekilde çok bileşenli olarak düzenlenmelidir. Kentsel dönüşüm süreci her bölge için tek tip olarak düşünülmemeli, bölgenin özelliğine göre çok bileşenli yapıda tasarlanmalı ve her bileşen için farklı müdahale biçimleri geliştirilmelidir. Bir kentsel dönüşüm sürecinde, gerekçelerin net ve anlaşılabilir olması ve kabul edilen kriterlerin toplumla paylaşılması esastır.