Raport wykonany na zlecenie UKIE, grudzień 2004,

1. Postrzeganie wpływu zmianprzepisów technicznych na funkcjonowanie krajowychpodmiotów gospodarczych po przystąpieniu do UE Raport wykonany na zlecenie UKIE, grudzień 2004, Opracowanie: prof.Jana J. Michałek, Agnieszka Pugacewicz, Jacek Rothert Wydział Nauk Ekonomicznych, Uniwersytet Warszawski

2. Normy • obowiązkowe (np. dotyczące zdrowia, bezpieczeństwa produktu dla konsumentów; bezpieczeństwa i ochrony środowiska) • nieobowiązkowe (np. zalecenia stowarzyszeń konsumenckich, procedury dobrej praktyki)

3. Badania ankietowe dotyczące norm • Przedakcesyjne: • IKCHZ na zlecenie UKIE (2003) • Gorzelak, Żółkiewski (2002) • Poakcesyjne: • J.Michałek na zlecenie UKIE, 2004

4. Specyfika badania • Cel: określenie wpływu przepisów i norm technicznych obowiązujących w UE na postrzeganie kosztów i korzyści prze polskie przedsiębiorstwa w związku z akcesją • Próba: 96 firm polskich, w tym 41 przedsiębiorstw małych i średnich (do 50 zatrudnionych) • Sektory: spożywczy, chemiczny oraz elektryczny • Firmy deklarujące działalność eksportową: • MSP – 16 firm (39%) • w całej próbie – 63 firmy (66%)

5. Czy po 1 maja 2004, w porównaniu z rynkiem krajowym, spotkali się Państwo z jakimiś trudnościami sprzedając swoje produkty na rynku unijnym? • Jakie trudności? • nadmierne wzmocnienie waluty krajowej • brak konkurencji • akcyza TRUDNO POWIEDZIEĆ

6. MSP + INNE MSP Ujednolicenie przepisów i norm w całej Unii z punktu widzenia Państwa eksportu jest...

7. Czy Państwa Firma musiała w jakiś sposób zmienić swój produkt, by spełniał on wymogi UE?Czy wiązało się to z dodatkowymi inwestycjami? • tak, inwestycje były dość znaczące • tak, musieliśmy poczynić drobne inwestycje • nie

8. Jaki wpływ na działalność Państwa Firmy ma harmonizacja przepisów technicznych? Jaki wpływ na działalność Państwa Firmy ma istnienie zasadywzajemnego uznawania? • Wyniki sektora MSP są zbieżne z opinią grupy wszystkich firm

9. zwiększył się • nie zmienił się • zmniejszył się • trudno powiedzieć Jak po objęciu przepisami wspólnotowymi zmienił się koszt testowania i certyfikacji Państwa produktów?

10. Czy koszt związany z umieszczeniem szczegółowych informacji dotyczących produktu na etykiecie był/jest:

11. MSP Czy Państwa Firma wdrożyła lub będzie wdrażać normy serii ISO 9000 dotyczące zarządzania jakością firmy? Czy Państwa Firma wdrożyła lub będzie wdrażać normy serii ISO 14000 dotyczące zarządzania środowiskowego? • tak, wdrożyła • tak, wdraża • tak, będzie wdrażać • nie • nie mam informacji na temat tej normy Czy Państwa Firma wdrożyła lub będzie wdrażać normy serii ISO 18000 dotyczące zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy?

12. Czy bilans korzyści i kosztów przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, uwzględniając możliwość dostępu do rynku UE oraz konieczność dostosowania się do przepisów unijnych,jest:

13. Badania sektorowe • Sektor spożywczy – HACCP • Sektor chemiczny – przepisy dotyczące niebezpiecznych substancji i preparatów, detergentów, nawozów, zasady dobrej praktyki laboratoryjnej • Sektor elektryczny – przepisy dotyczące urządzeń elektrycznych niskonapięciowych, emisji hałasu przez urządzenia AGD, kompatybilności elektromagnetycznej

14. Sektor spożywczy • 50% firm uznało, że bilans jest dla nich dodatni, chociaż 19%, że członkostwo w UE nie przyniesie im żadnych korzyści. 52% ankietowanych firm uznaje, że harmonizacja przepisów w UE wpływa pozytywnie na ich działalność • Największe korzyści z harmonizacji przepisów w UE odnoszą eksporterzy. Prawie 60% z nich stwierdziło, że ujednolicenie przepisów w całej Unii jest korzystne dla ich eksportu • Jednak ponad 30% badanych firm musiało zmienić swój produkt tak, aby spełniał wymogi UE. • Dla znacznej większości (90%) wiązało się to z dużymi inwestycjami.

15. Sektor spożywczy • Dla firm spożywczych najważniejsze było dostosowanie się do wymogów stawianych przez system HACCP. Firmy z branży spożywczej uznają te koszty za wysokie (szkolenia pracowników czy dostosowywanie budynków do wymogów sanitarnych). Jednak zdaniem prawie połowy firm przeciętny koszt produkcji związany z przestrzeganiem norm systemu HACCP rośnie o mniej niż 5%. • Ponad połowa firm uznała, że konieczność dostosowania się do unijnych przepisów dotyczących materiałów, które mogą mieć bezpośredni kontakt z żywnością była dla nich korzystna. • Również więcej niż połowa firm z sektora spożywczego uznała, że wprowadzenie unijnych regulacji dotyczących regularnych badań lekarskich osób biorących udział w procesie produkcji nie zmieniło kosztu prowadzenia tych badań

16. Sektor chemiczny • Większość firm (76%) nie spotkała się z żadnymi trudnościami w związku ze sprzedażą swojej produkcji na terenie Unii po 1. maja 2004. Ponad 70% firm stwierdziło, że nie musiało dokonywać żadnych zmian w swoim produkcie, przy czym prawie 30% firm dostosowywało swój produkt do wymogów ponosząc koszty znaczących lub drobnych inwestycji. • Szczególne trudności zostały wskazane w kwestii braku informacji o wymaganiach krajów dotyczących norm i skomplikowanych przepisów dotyczących zharmonizowanych środków akcyzowych. • Firmy z tej branży postrzegają harmonizację przepisów oraz procedury wzajemnego uznawania jako zjawisko obojętne lub umiarkowanie pozytywne. • Koszty dostosowawcze związanie z testowaniem i certyfikacją produktów okazały się wysokie dla 34%firm.

17. Sektor chemiczny – cd. • Koszt związany z umieszczeniem szczegółowych informacji dotyczących produktu na etykiecie był postrzegany jako wysoki (28% odpowiedzi) lub umiarkowany(38% odpowiedzi). • Duże znaczenie ma opinia firm na temat przepisów o substancjach i preparatach niebezpiecznych i tzw. Dobrej Praktyki Laboratoryjnej. Prawie 70% ankietowanych uważa, że wszystkie powyższe przepisy już są lub będą wprowadzane w firmach chemicznych. • Koszty związane z procesem dostosowań do regulacji dotyczących produktów są postrzegane jako średnie, zwiększające od 1% do 5% średnie koszty produkcji. Tylko nieznaczny procent produkcji (do 1%) jest wycofywany z powodu niedostosowania do powyższych norm. • Wiedza firm na temat norm dotyczących np. detergentów lub nawozów jest dość ograniczona i firmy raczej nie wypowiadają się na ten temat.

18. Sektor elektryczny • Ponad 90% badanych firm z branży elektrycznej nie zauważyło negatywnych zmian w sprzedaży na rynek unijny po akcesji Polski do Unii. • Tylko 22% firm było zmuszonych do zmiany swojego produktu zgodnie z wymogami norm unijnych. Wiązało się to głównie z inwestycjami o niewielkiej skali (50% odpowiedzi). • Koszty testowania i certyfikacji według połowy firm nie zmieniły się po objęciu przepisami wspólnotowymi. W przypadku 28% firm koszty uległy zwiększeniu. • Również koszt związany z wprowadzaniem dodatkowych informacji na etykietach i opakowaniach został oceniony jako niewysoki (25% respondentów). Tylko 12% firm oceniło go jako wysoki lub bardzo wysoki. • Proces ujednolicania norm jako usprawniający eksport oceniany jest pozytywnie przez połowę przedsiębiorstw, zaś dla 47% nie ma to znaczenia.

19. Sektor elektryczny – cd. • Wdrażanie norm unijnych w podbranży urządzeń niskonapięciowych oceniane jest przez 38% ankietowanych za zakończone. Jednocześnie firmy uważają, że dostosowania nie wpłynęły na wycofywanie produkcji z rynku (37,5% sądzi, żewycofano mniejniż 1% ogólnej produkcji). • Wpływ kosztów dostosowań technicznych do dyrektywy niskonapięciowej na średni koszt produkcji został oceniony przez większość na niewielki (1% wzrost kosztów przeciętnych) lub umiarkowany (1-10%). • Z kolei przepisy dotyczące emisji hałasu przez elektryczne urządzenia gospodarstwa domowego są mniej znane firmom • 1/5 ankietowanych firm uważa, że proces dostosowań w dziedzinie kompatybilności elektrycznej już się zakończył. Kolejne 37% ankietowanych uważa, że norma jest wdrażana lub zostanie wdrożona przez firmy elektryczne. Podobnie jak w przypadku normy niskonapięciowej niewielka ilość produkcji jest wycofywana z obiegu z powodu niedostosowania (tak sądzi 15% firm) lub firmom brak informacji na ten temat (71% odpowiedzi).