eHealth met respect voor de privacy en het beroepsgeheim: rol van het eHealth-platform

1. eHealth met respect voorde privacy en het beroepsgeheim:rol van het eHealth-platform Frank Robben Administrateur-generaal eHealth-platform Sint-Pieterssteenweg 375 B-1040 Brussel E-mail: Frank.Robben@ehealth.fgov.be Website eHealth-platform: https://www.ehealth.fgov.be Persoonlijke website: www.law.kuleuven.be/icri/frobben

2. Structuur van de uiteenzetting • enkele evoluties in de gezondheidszorg • beroepsgeheim in een elektronische omgeving • doel en opdrachten van het eHealth-platform • visie en strategie • basisarchitectuur en basisdiensten • voorbeelden van diensten met toegevoegde waarde in productie • verdere prioriteiten • waarborgen bij het gebruik van het eHealth-platform • voordelen van eHealth voor de patiënten, de zorgverleners en de overheid • vindplaatsen van meer informatie

3. 1. Enkele evoluties in de gezondheidszorg meer chronische zorg i.p.v. louter acute zorg zorg op afstand (monitoring, bijstand, raadpleging, diagnose, operatie, …), o.a. thuiszorg mobiele zorg multidisciplinaire, transmurale en geïntegreerde zorg patiëntcentrische zorg en empowerment van de patiënt snel evoluerende kennis => nood aan betrouwbaar, gecoördineerd kennisbeheer en –ontsluiting dreiging van te tijdrovende administratieve processen nood aan degelijke ondersteuning van het gezondheids-zorgbeleid en –onderzoek gebaseerd op kwaliteitsvolle, geïntegreerde en geanonimiseerde informatie grensoverschrijdende mobiliteit

4. 1. Vermelde evoluties vergen … samenwerking tussen alle actoren in de gezondheids-zorg efficiënte en veilige elektronische communicatie tussen alle actoren in de gezondheidszorg kwaliteitsvolle, specialisme-overschrijdende elektronische patiëntendossiers zorgplannen en zorgpaden geoptimaliseerde administratieve processen technische en semantische interoperabiliteit waarborgen inzake informatieveiligheid bescherming van de persoonlijke levenssfeer respect van het beroepsgeheim van de zorgverleners

5. 1. Elektronische communicatie bevordert ook … • kwaliteit van de zorgverlening en patiëntveiligheid • vermijden van verkeerde zorgen en geneesmiddelen • onverenigbaarheid tussen geneesmiddelen onderling • contra-indicaties tegen bepaalde geneesmiddelen bij een patiënt (bvb. allergieën, aandoeningen, …) • vermijden van fouten bij de toediening van de zorgen en geneesmiddelen • beschikbaarheid van betrouwbare gegevensbanken met informatie over goede behandelingspraktijken en beslissings-ondersteunende scripts • vermijden van onnodig meervoudige onderzoeken => minder belasting voor patiënt en vermijden onnodige meerkosten

6. 2. Beroepsgeheim in een elektronische omgeving • beroepsgeheim is wezenlijk geheim houden van informatie over de patiënt, tenzij in bepaalde situaties, aan bepaalde personen en voor bepaalde doeleinden • in elektronische omgeving verschillende vragen • hoe zorg ik ervoor dat informatie die ik elektronisch bewaar, niet door onbevoegden kan worden geraadpleegd ? • welke informatie stel ik beschikbaar voor anderen ? • hoe zorg ik ervoor dat de informatie die ik beschikbaar stel voor anderen enkel door bevoegden kan geraadpleegd worden, in functie van bvb. • de soort van informatie • de hoedanigheid van de raadpleger • de soort relatie tussen de raadpleger en de patiënt • de tijdsperiode • ... • bij elektronische verzending van informatie naar een bepaalde bestemmeling (synchroon of asynchroon), hoe zorg ik ervoor dat enkel de bestemmeling de betrokken informatie kan lezen ? • hoe kan ik achteraf nagaan wie de informatie heeft geraadpleegd ?

7. 3. Doel van het eHealth-platform hoe ? door een goed georganiseerde, onderlinge elektronische dienstverlening en informatie-uitwisseling tussen alle actoren in de gezondheidszorg met de nodige waarborgen op het vlak van de informatie-veiligheid, de bescherming van de persoonlijke levenssfeer en het beroepsgeheim wat ? optimaliseren van de kwaliteit en de continuïteit van de gezondheidszorgverstrekking optimaliseren van de veiligheid van de patiënt vereenvoudigen van de administratieve formaliteiten voor alle actoren in de gezondheidszorg degelijk ondersteunen van het gezondheidszorgbeleid

8. 3. Opdrachten eHealth-platform opdrachten ontwikkelen van een visie en een strategie voor een effectieve, efficiënte en goed beveiligde elektronische dienstverlening en informatie-uitwisseling in de gezondheidszorg, met respect voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer en in nauw overleg met de onderscheiden openbare en private actoren in de gezondheidszorg vastleggen van nuttige ICT-gerelateerde functionele en technische normen, standaarden, specificaties en basisarchitectuur voor een inzet van de ICT ter ondersteuning van deze visie en strategie nagaan of softwarepakketten voor het beheer van elektronische patiëntendossiers voldoen aan de vastgelegde ICT-gerelateerde functionele en technische normen, standaarden en specificaties, en het registreren van deze softwarepakketten

9. 3. Opdrachten eHealth-platform opdrachten concipiëren, beheren en ontwikkelen van een samenwerkings-platform voor de veilige elektronische gegevensuitwisseling met debijhorende basisdiensten(zie lager) afspreken van eentaakverdeling inzake de inzameling, validatie, opslag en terbeschikkingstelling van gegevens die over het samenwerkingsplatform worden uitgewisseld en van dekwaliteitsnormen waaraan deze gegevens dienen te voldoen, en het verifiëren van de naleving van deze kwaliteitsnormen bevorderen en coördineren van de verwezenlijking vanprogramma’s en projecten die de visie en strategie uitvoeren en gebruik maken van het samenwerkingsplatform en/of de bijhorende basisdiensten

10. 3. Opdrachten eHealth-platform opdrachten beheren en coördineren van de ICT-gerelateerde aspecten van gegevensuitwisseling in het kader van elektronische patiëntendossiers en elektronische medische voorschriften optreden als onafhankelijke trusted third party (TTP) voor het coderen en anonimiseren van persoonsgegevens m.b.t. de gezondheid voor bepaalde, in de wet opgesomde instanties ter ondersteuning van het wetenschappelijk onderzoek en het beleid motor zijn van nodige veranderingen voor de uitvoering van de visie en strategie organiseren van de samenwerking met andere overheids-instanties die belast zijn met de coördinatie van de elektronische dienstverlening

11. 4. Visie en strategie geen centrale opslag van persoonsgegevens m.b.t. de gezondheid wel veilige elektronische gegevensuitwisseling tussen alle actoren in de gezondheidszorg indien de patiënt dit wenst, geleidelijk verwijzing naar plaatsen waar over hem/haar persoonsgegevens m.b.t. de gezondheid beschikbaar zijn, zonder dat daaruit enige inhoudelijke informatie over de gezondheid kan worden afgeleid onverkorte toepassing van de wetgeving inzake de bescherming van de persoonlijke levenssfeer het beroepsgeheim de rechten van de patiënt de uitoefening van de geneeskunst

12. 4. Visie en strategie bijzondere aandacht voor informatieveiligheid en bescherming van de persoonlijke levenssfeer, o.a. door vercijfering van uitgewisselde persoonsgegevens m.b.t. de gezondheid tussen de verzender en de bestemmeling zeer doorgedreven preventieve toegangscontrole: wie mag in welke situaties toegang hebben tot welke gegevens over welke patiënten over welke periodes persoonsgegevens m.b.t. de gezondheid kunnen over het eHealth-platform slechts worden uitgewisseld mits machtiging in wet, door Afdeling Gezondheid van het Sectoraal Comité of door de patiënt logging van uitgevoerde elektronische diensten (wie wat over wie wanneer, niet uitgewisselde persoonsgegevens !) informatieveiligheidspolicies en –consulenten

13. 4. Visie en strategie respect voor en ondersteuning van bestaande lokale of regionale initiatieven inzake elektronische samenwerking in de gezondheidszorg private initiatieven inzake elektronische dienstverlening aan actoren in de gezondheidszorg gebruik van het eHealth-platform is facultatief, niet verplicht beheer van het platform door vertegenwoordigers van de onderscheiden actoren in de gezondheidszorg respect voor de therapeutische vrijheid van de zorgverleners het eHealth-platform wijzigt niet de inhoudelijke taakverdeling tussen de onderscheiden actoren in de gezondheidszorg

14. 4. Visie en strategie • controle op de veilige werking van het eHealth-platform door de Afdeling Gezondheid van het Sectoraal Comité • het eHealth-platform voert zelf geen studies uit en verstrekt geen inhoudelijke beleidsondersteuning op het vlak van de gezondheidszorg • hergebruik van de know how van de Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid inzake de organisatie van elektronische gegevensuitwisseling • het eHealth-platform beschikt evenwel voor de aanlevering van de basisdiensten over een eigen ICT-infrastructuur, die gescheiden is van deze van de Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid

15. 5. Basisarchitectuur Portal Health DTW DTW DTW DTW Patiënten, zorgverleners en zorginstellingen Software zorgverlener DTW DTW DTW Software zorginstelling DTW Site RIZIV PortaleHealth-platform MyCareNet DTW DTW DTW DTW DTW DTW DTW DTW DTW DTW DTW DTW Gebruikers Basisdiensten eHealth-platform Netwerk GAB GAB GAB GAB GAB GAB Leveranciers

16. 5. Basisdiensten volledig operationeel coördinatie van elektronische deelprocessen portaalomgeving (https://www.ehealth.fgov.be) geïntegreerd gebruikers- en toegangsbeheer beheer van loggings systeem voor end-to-end vercijfering bij verzending naar een bestemmeling die gekend is op het moment van de vercijfering bij verzending naar een bestemmeling die niet gekend is op het moment van de vercijfering persoonlijke elektronische brievenbus voor elke zorgverlener met basisfunctionaliteiten elektronische datering (time stamping) codering en anonimisering

17. 5. Basisdiensten in acceptatie verwijzingsrepertorium (metahub) operationeel tegen einde 2011 persoonlijke elektronische brievenbus voor elke zorgverlener met volledige functionaliteiten in ontwikkeling extramurale gezondheidskluis voor elke basisdienst zijn de cookbooks voor het gebruik ervan gepubliceerd zijn SLA’s inzake de beschikbaarheid en de performantie vastgelegd en gepubliceerd, en worden deze SLA’s systematisch gerespecteerd

18. 5. Coördinatie elektronische deelprocessen Clients Application Application Application Exposed services eHealth Service Bus (ESB) Orchestration Orchestration Application Integration & Monitoring Consulted services Application Application Application Providers

19. 5. Gebruikers- en toegangsbeheer

20. 5. Vercijfering bekende bestemmeling eHealth-platform Healthcare actor Person or entity Internet 3 1 Connector or other software to generate key pair Authenticates sender 4 2 Identification certificate Identification certificate Stores public key Sends public key Web service Register key 2 Public keys repository Stores private key in a secure way

21. 5. Vercijfering bekende bestemmeling eHealth-platform Message originator Internet Web service Ask public key 1 Identification certificate Identification certificate 2 Asks for public key Authenticates sender Send message Any protocol 3 4 Sends public key Encrypts message Identification certificate Public keys repository Message recipient Stored private key 5 Decrypts message

22. 5. Vercijfering onbekende bestemmeling Encrypted with public key of user 1 Symmetric key Key Management / Depot Encrypted with public key of user 2 Symmetric key 5 receives key 2 sends key 1 asks for key User 2 Recipient User 1 Originator 4 justifies right to obtain key 4 justifies right to obtain message 3 sends encrypted message Encrypted with public key of Message depot 5 receives message Encrypted with public key of User 2 Message encrypted with symmetric key Messages Depot Message encrypted with symmetric key Message encrypted with symmetric key

23. 5. Elektronische datering (time stamping) User eHealth-platform 1 6 document A document B archive hashing 2 hashcode B hashcode A 5 electronic signature 3 timestamp bag 4 electronic time stamping 6 archive

24. 6. Diensten met toegevoegde waarde • 28 diensten met toegevoegde waarde maken gebruik van de basisdiensten • > 20 diensten met toegevoegde waarde die gebruik maken van de basisdiensten zijn in ontwikkeling • > 20 diensten met toegevoegde waarde die gebruik maken van de basisdiensten zijn in onderzoek

25. 6. Voorbeelden diensten toegevoegde waarde invoer in en raadpleging van het Kankerregister het register m.b.t. de heup- en knieprothesen (Orthopride) de registers m.b.t. de verstrekte zorgen inzake hartimplantaten (Qermid) het gedeeld elektronisch artritisdossier, met inbegrip van elektronische processen voor terugbetaling van anti-TNF-medicatie (Safe) PROCARE RX waarmee radiologen anoniem radiografieën en bijhorende informatie kunnen opladen en opsturen aan deskundigen voor revisie of second opinion ondersteuning van het elektronisch zorgvoorschrift in 22 ziekenhuizen

26. 6. Elektronisch voorschrift ziekenhuizen Hospital eHealth-platform 1 prescription A prescription B 6 archive hashing 2 hashcode B hashcode A 5 electronic signature 3 timestamp bag 4 electronic time stamping 6 archive

27. 6. Voorbeelden diensten toegevoegde waarde beheer van wachtdiensten van huisartsen en tandartsen (Medega) elektronische mededeling van wachtverslagen door geneesheren van wacht aan de houder van een GMD raadpleging van de wilsbeschikkingen inzake euthanasie rapportering over MUG-interventies incidenties van bepaalde ziekten (bvb. H1N1-virus) elektronische raadpleging van verzekerbaarheid in de ziekteverzekering door verplegers(groeperingen) elektronische overmaking van facturen derde betaler door verplegers(groeperingen) aan ziekenfondsen elektronische aangifte van de geboorte

28. 6. Voorbeelden diensten toegevoegde waarde Resident Assessment Instrument (BelRAI) elektronische invoer en raadpleging van de evaluatie van de gehandicapten in het informatiesysteem van de FOD Sociale Zekerheid (Medic-e) platform voor gegevensuitwisseling tussen het Vlaams Agentschap voor Zorg en Gezondheid en de door haar erkende diensten (VESTA) on line registratiesysteem voor de private voorzieningen uit de sector Bijzondere Jeugdzorg in Vlaanderen zorgportaal SARAI van het Ziekenhuisnetwerk Antwerpen (ZNA) ter ondersteuning van de samenwerking tussen huisartsen, specialisten en zorgteams in het kader van de zorgtrajecten van het RIZIV (diabetes en nierinsufficiëntie) de bijdrage van huisartsen aan het multidisciplinair oncologisch consult

29. 7. Verdere prioriteiten onderlinge elektronische uitwisseling van relevante informatie bewaard in elektronische zorgdossiers tussen (regionale en lokale netwerken van) ziekenhuizen en (huis)artsen wordt uitgewerkt via een getrapt systeem de verwijzing naar de zorgverlener(s) of zorginstelling(en) waar m.b.t. een patiënt één of meerdere elektronische documenten beschikbaar zijn, wordt, mits informed consent van de patiënt, opgeslagen in een lokaal of regionaal verwijzingsrepertorium (een zgn. “hub”) het verwijzingsrepertorium beheerd door het eHealth-platform (de zgn. “metahub”) bevat enkel verwijzingen naar de hub(s) waar er m.b.t. een patiënt verwijzingen zijn opgeslagen de uitwerking via een getrapt systeem respecteert de organisatie van de regionale en lokale netwerken tussen zorgverleners en/of –instellingen vermijdt dat uit de informatie bewaard in het verwijzings-repertorium beheerd door het eHealth-platform gezondheidsinformatie over de patiënt kan worden afgeleid

30. 7. Uitwisseling ziekenhuizen: nu Remote files unknown

31. 7. Uitwisseling ziekenhuizen: toekomst A 3: Fetch data from hub A Hub 1: Where can we find data? Meta- Hub 2: In hub A and C 3: Fetch data from hub C C B

32. >110 general hospitals will join a hub in 2010-2011 32 16/6/2011

33. 7. Verwijzingsrepertorium de publicatie van de verwijzing in een hub en de meta-hub vereist een informed consent van de betrokkene de toegang tot informatiegegevens waarnaar wordt verwezen in een hub vereist een therapeutische relatie tussen de opvragende zorgverlener en de betrokkene de nota’s inzake de informed consent en het bewijs van een therapeutische relatie zijn goedgekeurd door Beheerscomité van het eHealth-platform, na overleg met o.a. de Orde van Geneesheren, de ziekenfondsen en de patiënten-organisaties, en door de Afdeling Gezondheid van het Sectoraal Comité een begeleidingscomité wordt ingesteld binnen het Overlegcomité van het eHealth-platform

34. 7. Verdere prioriteiten ondersteuning uitbouw platformen voor gegevensdeling tussen eerstelijnszorgverleners allerhande (huisartsen, tandartsen, apothekers, kinesisten, thuisverplegers, diëtisten, psychologen, …) in samenwerking met de Gemeenschappen (Eerstelijnszorg-conferentie in Vlaanderen, Intermed-initiatief in Wallonië) voor ontsluiting van gegevens tussen lokale informatiesystemen van eerstelijnszorgverleners onderling en tussen deze systemen en de informatiesystemen van zorg/welzijnsinstellingen, via het hub/metahubsysteem en voor interactie met uit te bouwen extramurale zorgkluizen met hergebruik van de basisdiensten van het eHealth-platform en voortbouwend op een aantal verworvenheden bij het uitgebouwde platform voor gegevensdeling tussen ziekenhuizen en (huis)artsen

35. 7. Verdere prioriteiten ondersteuning uitbouw extramurale zorgkluizen mogelijke inhoud samenvattende gegevens geput uit lokale informatiesystemen van onderscheiden (soorten van) eerstelijnszorgverleners (Sumehr) zorgtrajecten en zorgplannen journalen resultaten van technische onderzoeken en functiemetingen medicatie(historiek) (verwijzing naar) vaccinatietoestand op basis van gecoördineerd ontwikkelde software met een fijnmazige toegang tot de gegevens die kan interageren met informatiesystemen van onderscheiden soorten van zorgverleners op basis van open standaarden en geïnformatiseerde businessprocessen met operationeel beheer door orga(a)n(en) bestaande uit vertegenwoordigers van de diverse soorten eerstelijns-zorgverleners, de ziekenfondsen en de patiëntenorganisaties

36. Software As A service Eigen Software Software As A service Eigen software Software As A service eHealth kadaster eHealth box Patient Informed Consent door de patient Therapeutische relatie Arts Specialist Huisarts Apotheker Thuiszorg Mantelzorg MetaHUB eHealth basisdiensten Ziekenhuis HUB encryptie fijnmazige toegang INSZ Extra murale kluis Cloud computing 16/6/2011

37. 16/6/2011

38. 7. Zonder sleutels X!ilqshnf2@0à In DB : Key 1 Key 2 X!ilqshnf2@0à Result :

39. 7. Met sleutel 1 X!ilqshnf2@0à In DB : Key 1 Key 2 B8i!(mà}z1&ajt Result :

40. 7. Met sleutel 2 X!ilqshnf2@0à In DB : Key 1 Key 2 K9l#'ç9gnh3lk Result :

41. 7. Met beide sleutels X!ilqshnf2@0à In DB : Key 1 Key 2 Clear data Result :

42. 7. Verdere prioriteiten ondersteuning van het systeem voor ambulant elektronisch voorschrijven van geneesmiddelen en, nadien, andere gezondheidszorgen eHealth Key depot Pharmacy Prescriber 5 gives key 2 gives key 4 asks for key 1 asks for key 3 sends encrypted recipe 4 asks recipe 5 gives recipe Recip-e

43. 7. Verdere prioriteiten vereenvoudiging en informatisering van de administratieve formaliteiten van zorgverleners, zorginstellingen en patiënten, o.a. geoptimaliseerde elektronische processen voor het bekomen van de toelating tot terugbetaling van bepaalde zorgen (hoofdstuk IV) elektronische toegankelijkheid van de verzekerbaarheids-toestand in de ziekteverzekering en van andere relevante administratieve informatie over de patiënt voor de apothekers, de tariferingsdiensten van apothekers, laboratoria en de rust- en verzorgingstehuizen elektronische overmaking van arbeidsongeschiktheidsattesten aan werkgevers en scholen elektronische overmaking van medische attesten in het kader van de uitreiking van rijbewijzen

44. 7. Vereenvoudiging aanvragen hoofdstuk IV Prescriber A couple of days A couple of days Pharmacy A couple of days After many days Sickness fund medical advisor

45. 7. Vereenvoudiging aanvragen hoofdstuk IV Prescriber A few seconds Pharmacy A few seconds A few seconds Sickness fund medical advisor

46. 7. Vereenvoudiging aanvragen hoofdstuk IV

47. 7. Vereenvoudiging aanvragen hoofdstuk IV In gegevensbank:

48. 7. Verdere prioriteiten vereenvoudiging en informatisering van de administratieve formaliteiten van zorgverleners, zorginstellingen en patiënten, o.a. elektronische labo-aanvragen door huisarts volgens gestandaar-diseerde templates mededeling van resultaten van labo-onderzoeken naar huisartspakketten systematische elektronische facturatie door de zorgverleners aan de ziekenfondsen derdebetalersysteem voor aanvullende hospitalisatieverzekering en ontwikkeling van beveiligde elektronische communicatiestromen

49. 7. Verdere prioriteiten gegevensbank m.b.t. de zorgverleners en de zorginstellingen gezamenlijk beheerd door de FOD Volksgezondheid, het RIZIV, het FAGG en de Gemeenschappen en gehost door het eHealth-platform gegevensbank m.b.t. de farmaceutische specialiteiten, beheerd door het FAGG en het RIZIV en gehost door het eHealth-platform zal in fase 1 bevatten erkenningen samenstelling wetenschappelijke bijsluiters terugbetalingsvoorwaarden zal in fase 2 bevatten interacties tussen de actieve bestanddelen van farmaceutische specialiteiten interacties tussen de actieve bestanddelen van farmaceutische specialiteiten en kenmerken van patiënten

50. 7. Gegevensbank zorgverleners/instellingen