260 likes | 516 Views
KIBRIS. STATÜKONUN MALİYETİ & MUHTEMEL GELİŞMELER Emine Akçadağ. STRATEJİK KONUM. Türkiye’nin güney sınırına yakınlığı nedeniyle ulusal güvenliğe etkisi Batmayan dev uçak gemisi ve füze rampası Bölgedeki deniz ve petrol nakliyatının kontrolüne etkisi. KUZEY KIBRIS T Ü RK CUMHUR İ YET İ.
E N D
KIBRIS STATÜKONUN MALİYETİ & MUHTEMEL GELİŞMELER Emine Akçadağ
STRATEJİK KONUM • Türkiye’nin güney sınırına yakınlığı nedeniyle ulusal güvenliğe etkisi • Batmayan dev uçak gemisi ve füze rampası • Bölgedeki deniz ve petrol nakliyatının kontrolüne etkisi
KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ Başkent: Lefkoşa Cumhurbaşkanı: DervişEroğlu (UlusalBirlikPartisi) Yönetim biçimi: Cumhuriyet Nüfus: 265.100 ( Nisan 2006 ) GSMH: 5 milyardolar (2008) Ekonomi: Tarım % 8, Sanayi % 11, Hizmetler % 71 Yıllık büyüme oranı: %7 (2008) İşsizlik: %9.4 (2008)
GÜNEY KIBRIS RUM YÖNETİMİ Başkent: Lefkoşa Devlet Başkanı: Dimitris Hristofyas (AKEL-Emekçi Halkların İlerici Partisi) Yönetim biçimi: Başkanlık sistemi Nüfus: 793.963 (2009 ) GSMH: 9.7 milyar dolar (2009) Ekonomi: Tarım % 3, Sanayi % 19, Hizmetler % 78 Yıllık büyüme oranı: %3.7 (2008) İşsizlik: %7.2 (2010)
16. yüzyıldan 19. yüzyılakadar Osmanlı egemenliği 1923 Lozan ile resmi olarakİngiliz kolonisi İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra dekolonizasyon süreciveKıbrıslı Rumların ENOSIS mücadelesi 1955’tenitibarenRum terör örgütü EOKA’nın Kıbrıslı Türklere karşı silahlı eylemleri 1959’da imzalananLondra ve Zürih Anlaşmalarıyla Kıbrıs Cumhuriyeti’ninilanı
Türkiye, Yunanistan ve Birleşik Krallık’ın garantisi altında bir anayasa, bağımsız ve çift toplumlu bir devlet Makarios’un Cumhurbaşkanı seçilmesiveAda’dakiTürklerekarşı asimilasyon veşiddetpolitikası 1967 yılında, Yunanistan’da Albaylar Cuntası’nın yönetime gelmesi ve 1973 yılında Makarios’a karşı darbe
1974’te Türk nüfusun katledilmesini önlemek amacıyla Ada’ya müdahale Ada’nın Kuzeyve Güneyolarakayrılması 1975’te Kıbrıs Türk Federe Devleti’nin, 1983’te Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ninilanı BM nezdindeçözümgörüşmeleri 2004 “Annan Planı”nın Rumlar tarafındanreddi GKRY’nin, 1 Mayıs 2004’te “Kıbrıs Cumhuriyeti” adıyla AB’ye tam üyeliği
KIBRIS SORUNUNUN ANA BAŞLIKLARI • Yerleşikler meselesi • İşgal sorunu • Ada’dakiTürk askeri • Maraş’ın statüsü • Mülkiyet sorunu
ÇÖZÜME YÖNELİK ADIMLAR Annan Planı sonrasında BM’nin desteği ile 2006’daTasosPapadopulos ve Mehmet Ali Talatbuluşması 2008’de Talat ve GKRY yeni başkanı Hristofyasbuluşması Ağustos 2009'da Kıbrıssorununa kapsamlı çözüm bulmak amaçlı müzakerelerin ilk turununtamamlanması 10 Eylül 2010'dan itibarenmüzakerelerinikincituru
Temmuz 2010’da Kıbrıs’ta çözüm müzakereleri kapsamında mülkiyet başlığınıngörüşülmesiamaçlı Eroğlu ve Hristofyasbuluşması • 18 Kasım’da Hristofyas, Ban Ki Moon veEroğlugörüşmesi: takvimlendirme ve hakemlik adımları
Kıbrıs meselesi nedeniyle katılım müzakere başlıklarının askıya alınması neticesinde müzakerelerin hızını kaybetmesi Gümrük Birliği’ni aralarında Güney Kıbrıs’ın da bulunduğu on yeni AB üyesini kapsayacak şekilde genişleten Ek Protokol’ün imzalanmasıyla ortaya çıkan Türk liman ve hava sahalarının Güney Kıbrıs’a açılması sorunu KKTC’ye uygulanan izolasyonlar ve Doğrudan Ticaret Tüzüğü’nün onayı sorunu
DogrudanTicaretTuzugu 1973 OrtaklikAntlasmasi ile AB’yeihraçedilenmallardaheriki taraf için de tercihliticaretrejimi 1994’te tercihliticaretrejimine son verilmesineticesindeKKTC’ninizolasyonuveektarifeler
Rumlarin Annan Plani’nireddisonucunda KKTC ile dogrudanticaretebaslamakve mali yardimiçinKomisyontarafindançikarilantuzuktaslagi UluslararasiticareteiliskinkararlardaoybirligigerektigindenRumlarinvetosusonucutuzugunyururlugegirememesi
Lizbon Antlaşması’nın Kıbrıs sorununa etkisi Lizbon Antlaşması ile Avrupa Parlamentosu (AP) ile Bakanlar Konseyi’nin ortak karar aldığı konuların ve Bakanlar Konseyi’nde nitelikli çoğunlukla alınabilecek kararların kapsamını genişlemesi Lizbon Antlaşması’nın yeni hükümleri ve Doğrudan Ticaret Tüzüğü’nün hukuksal altyapısına ilişkin tartışmalar
Avrupa Parlamentosu’nun Tüzük tartışmalarının yeni arenası haline gelmesi Avrupa Parlamentosu’nun, Doğrudan Ticaret Tüzüğü’nün onaylanmasının ancak “oy birliği” ile olacağına ilişkin kararı
Amerika ABD-Türkiye ilişkilerinde dönüm noktası: 1974 Kıbrıs harekatı 80’lerde federal devlet kurulması önerisi ve Amerikan ekonomik yardımı 90’larda ABD’nin BM’yi harekete geçirme çabası ve GKRY’nin AB üyeliğine karşı çıkış 2000’lerde Orta Doğu’ya yönelik operasyonlar için önem taşıyan Kıbrıs’taki İngiliz üslerinin muhafazası isteği
Rusya 60’lardan itibaren Kıbrıs’lı gençlerin Moskova’da eğitimi (Hristofyas) Ortodoksluk bağı ve ekonomik ilişkiler neticesinde GKRY’ne açık destek: “tek uluslararası temsiliyeti olan birleşmiş devlet” Ekim 2010’da turizm, sağlık, ekonomi ve enerji alanlarında anlaşmalar Ortak eylem planı ve vergi düzenlemeleri
2010 yılı GKRY-Rusya ticaret hacmi 1 milyar dolar Rusya’dan silah ticareti Akdeniz’in Rusya açısından önemi
Çin 1971’den itibaren diplomatik ilişkiler: “Çin hükümeti, Kıbrıs Cumhuriyeti hükümeti ve halkının yabancıların müdahalesine ve iç işlerine karışmasına karşı çıkmaktadır”. GKRY’nin tek Çin politikasına ve silah ambargosun kaldırılmasına desteği Annan Planı’nın reddedilmesi ile değişen Çin politikası
SONUÇ Türkiye’nin üyeliği için ön koşul haline gelmiş Kıbrıs sorununun kısa vadede çözümü mümkün görünmemektedir. Mevcut durum Rumların lehine görünmekle birlikte Türkiye’nin uluslararası ilişkilerde yükselen ivmesi, KKTC içinönemli bir artıdır. KKTC’nin uluslararası arenadaki görünürlülüğü Rumları anlaşmaya zorlamak adına büyük önem taşımaktadır.
KAYNAKCA ARISAN Eralp, Nilgün,“DoğrudanTicaretTüzüğü: TümTaraflarİçinBirÇıkışYoluOlabilir Mi?”, TEPAV, Haziran 2010, s.3 ATUN, Ata, “AB'deDoğrudanTicaretTüzüğüSavaşı”, PolitikaDergisi, 30 Nisan 2010 DENKER, Sami, “KıbrısCumhuriyetiveAvrupaBirliği’ne üyeliksorunu”, Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, No.2, 2001, s.1-14 ELLIS, Robert, “Cyprus: misguided support for direct tradewith TRNC” , New Europe, 2 May 2010 KASIM, Kamer,” SoğukSavaşsonrasıdönemdeKıbrıssorunu”, AkademikBakışDergisi, No.1, Kış 2007, s. 57-72 KYRIACOU, PraxoulaAntoniadou, ÖzlemOğuzÇilsalve Fiona Mullen, “ErtesiGün III: Türkiye veYunanistan'ınBarıştanKazancı”, PRIO Center, Press Release, 21 Temmuz 2010
KYRIACOU, PraxoulaAntoniadou, ÖzlemOğuzÇilsalve Fiona Mullen, “The dayafter II: Reconstructing a reunitedCyprus”, PRIO Cyprus Centre, Paper 1/2009 KYRIACOU, PraxoulaAntoniadou, ÖzlemOğuzÇilsalve Fiona Mullen, “The dayafter: Commercial opportunitiesfollowing a solution to the Cyprusproblem”, PRIO Cyprus Centre, Paper 1/2008 POPE, Hugh veDidem AKYEL, “The LisbonTreatyShines a Ray of Hope on Cyprus ” , International Crisis Group, 15 April 2010 SANDIKLI, Atilla, “YeniKıbrısStratejisi "Tanıma"”,BİLGESAM, 12 Ekim 2009 SOPINSKA, Joanna, “Nicosiaready to challenge TRNC direct traderegulation” , EUROPOLITICS, 22 April 2010