„ MAŁE NIE ZAWSZE JEST PIĘKNE, ZAWSZE POŻYTECZNE ” (Hubert Sylwestrzak)

1. „MAŁE NIE ZAWSZE JEST PIĘKNE, ZAWSZE POŻYTECZNE”(Hubert Sylwestrzak) Karolina Topolnicka Gimnazjum nr 10 z Oddziałami Dwujęzycznymiw Zespole Szkół nr 1 im. Gustawa Morcinka , ul. Wejchertów 20, 43-100 Tychy

2. ZEOLITY W 1756r minerologAxel FredrickCronstedtodkrył, że jeśli podgrzeje się naturalny minerał, STILBIT, traci on swoją wodę. Nowo powstałą grupę minerałów nazwał zeolitami, od greckiego słowa „wrzące kamienie”. Oprócz oddawania wody podczas wrzenia, potrafią one przyjmować ją z powrotem podczas chłodzenia. Grupa ta liczy około pięćdziesiąt minerałów (tylko 15 występuje pospolicie). Zespół Szkół nr 1 w Tychach, Karolina Topolnicka

3. KLASYFIKACJA CHEMIA NIEORGANICZNA WĘGLIKI WODORKI SOLE AZOTKI TLENKI WODOROTLENKI KWASY GLINOKRZEMIANY KAOLINY DYSTEN ANORTYT ANDALUZYT MINERAŁY ILASTE ZEOLITY Zespół Szkół nr 1 w Tychach, Karolina Topolnicka

4. BUDOWA I WYGLĄD Dzielą się na 7 grup strukturalnych, w których oznaczają się wszystkie małą gęstością (ok. 2,2-2,3). Oddawanie i przyjmowanie wody jest możliwe dzięki ich budowie. Barwa biała, szara, żółtawa, czerwona; istnieją też zeolity bezbarwne W strukturze zeolitów występują puste przestrzenie kanaliki, wypełnione tzw. wodą zeolitową. To dzięki tym właściwościomsłużą jako sita molekularne Zespół Szkół nr 1 w Tychach, Karolina Topolnicka

5. POWSTAWANIE I WYSTĘPOWANIE Istnieją zeolity naturalne i syntetyczne. Zeolity naturalne powstają podczas procesów hydrotermalnych przemian skał oraz w środowiskach osadowych. Występują w pustakach i szczelinach zasadowych skał magmowych (tufy, bazalty, szkło wulkaniczne…). Zeolity syntetyczne powstają, są badane i wykorzystywane w laboratoriach na całym świecie (w tym w Polsce), w których tworzy się coraz to nowsze ich odmiany. Zespół Szkół nr 1 w Tychach, Karolina Topolnicka

6. PODZIAŁ I PRZYKŁADY KRYTERIUM: POSTAĆ I BUDOWA ZEOLITY • KOSTKOWE • gismondyt • phillipsyt • harmotom • yugawaralit • gmelinit • chabazyt • WŁÓKNISTE • natrolit • mezolit • skolecyt • thomsonit • gonnardyt • mordenit • ferrieryt • laumontyt • PŁYTKOWE • heulandyt • klinoptilolit • stilbit Nazwy zeolitów mogą pochodzić od miejsca znalezienia lub nazwiska uczonego, który odkrył dany minerał. Zespół Szkół nr 1 w Tychach, Karolina Topolnicka

7. ZEOLITY WŁÓKNISTE NATROLIT THOMSONIT FERRIERYT SKOLECYT MEZOLIT Zespół Szkół nr 1 w Tychach, Karolina Topolnicka

8. ZEOLITY PŁYTKOWE STILBIT HEULANDYT Zespół Szkół nr 1 w Tychach, Karolina Topolnicka

9. ZEOLITY KOSTKOWE GMELINIT CHABAZYT CHARMOTOM Zespół Szkół nr 1 w Tychach, Karolina Topolnicka

10. ZASTOSOWANIE • Zeolity znalazły olbrzymie zastosowanie w różnych dziedzinachnauki. • przemysł chemiczny • mikroelektronika • optyka • medycyna • budownictwo • ochrona środowiska • rolnictwo Zespół Szkół nr 1 w Tychach, Karolina Topolnicka

11. ZASTOSOWANIE: MEDYCYNA Pełnią ważną funkcję w regulacji poziomu mikroelementów w organizmie. Wykazują zdolność do usuwania wielu toksycznych substancji z ustroju takich jak pestycydy, fungicydy, herbicydy, metale ciężkie i inne. Są stosowane w diagnostyce i terapii wielu chorób nowotworowych, w leczeniu problemów gastrycznych, niewydolności wątroby, hemodializie* i hemoperfuzji** w leczeniu osteoporozy i cukrzycy Badanajest również możliwość ich stosowania jako potencjalnych czynników w leczeniu zespołu nadpobudliwości psychoruchowej znanej jako ADHD. *Hemodializa to zabieg leczniczy, w trakcie którego z krwi usuwane są substancje, przede wszystkim produkty przemiany materii oraz nadmiar wody. ** Hemoperfuzja to zabieg polegający na pozaustrojowym filtrowaniu krwi pacjenta  dzięki substancjom absorbującym. Zespół Szkół nr 1 w Tychach, Karolina Topolnicka

12. ZASTOSOWANIE: OCHRONA ŚRODOWISKA Zeolity stosowane są także jako podsypki do kuwet dla psów lub kotów. Są stosowane w produkcji katalizatorów. Mają swoje zastosowanie w klimatyzacji domów. Pochłaniają wilgoć oraz nieprzyjemne zapachy ekskrementów. W dziedzinie energii odnawialnej zeolity mogą służyć jako wymienniki ciepła. Pochłaniajątetraetyloołów(C2H5)4Pb - trujący związek, składnik gazów spalinowych; klinoptiloliti mordenit zastosowano do usuwania SO2ze strumieni gazów i dymów z kominów fabrycznych. Zespół Szkół nr 1 w Tychach, Karolina Topolnicka

13. ZASTOSOWANIE: ROLNICTWO Stanowią dodatekpaszowy i nawozowy oraz stosowane są w kondycjonerze gleby*. • Wykorzystuje się je w zapobieganiu eutrofizacji wód stawów rybnych, a także do aeracjikultur rybnych tlenem uzyskanym przy separacji z powietrza. Stosowane jako nośnikipestycydów oraz herbicydów. Stanowią składniki odżywcze dla roślin. * Kondycjoner gleby – to nowoczesny preparat stosowany w ogrodnictwie magazynujący wodę, umożliwiający roślinom jej stopniowe pobieranie w niezbędnej ilości Zespół Szkół nr 1 w Tychach, Karolina Topolnicka

14. Zalety płynące ze stosowania zeolitów w rolnictwie: • zapobiegają wypłukiwaniu składników odżywczych z gruntu oraz pozwalają na dłuższe działanie nawozów, • magazynują wodę, co pozwala roślinom na dostęp do wody, • poprawiają gospodarkę powietrzną i wodną gleby, • ułatwia ukorzenienie się roślin w glebie. Zespół Szkół nr 1 w Tychach, Karolina Topolnicka

15. ZASTOSOWANIE: PRZEMYSŁ CHEMICZNY Za pomocą klinoptilolitu można odwadniać alkoholeoraz mieszaniny olejowo-freonowe do urządzeń chłodniczych. Są stosowane do produkcji proszków do prania, zmniejszają twardość wody. Proszki zawierają albo fosforany albo zeolity jako środek zmiękczający wodę. Stosowane częściej fosforany zanieczyszczają wodę, poza tym światowe złoża fosforu są na wyczerpaniu. ! Są nośnikami katalizatorów w przemyśle petrochemicznym Są środkiem polerującym we fluorkowych pastach do zębów. Stosowane są do osuszania i oczyszczania gazów. Stosuje się je w dezaktywacji odpadów nuklearnych i innych niebezpiecznych odpadów przemysłowych. Wchodzą w skład leku stabilizującego pracę układu trawiennego.  Zespół Szkół nr 1 w Tychach, Karolina Topolnicka

16. ZASTOSOWANIE: BUDOWNICTWO Można je wykorzystać do wyrobu cementu. Stanowią jeden ze składników produktów wypełniających. Stosuje się je do produkcji betonu towarowego oraz kostki brukowej. Służą do produkcji konstrukcji betonowych, betonów komórkowych oraz żelbetowych. Zespół Szkół nr 1 w Tychach, Karolina Topolnicka

17. Zalety płynące z zastosowania zeolitów w budownictwie: • zwiększenie wytrzymałości betonu, • zwiększenie odporności na mróz oraz inne czynniki pogodowe, • zwiększenie wytrzymałości na zginanie i ściskanie, • zwiększenie odporności na siarczany, • zwiększenie właściwości stabilizujących, • wprowadzenie oszczędności finansowych, • obniżenie nasiąkliwości, • łatwe zastosowanie, • produkt o długiej dacie przydatności (wg zaleceń producenta). Zespół Szkół nr 1 w Tychach, Karolina Topolnicka

18. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Karolina Topolnicka Gimnazjum nr 10 z Oddziałami Dwujęzycznymiw Zespole Szkół nr 1 im. Gustawa Morcinka , ul. Wejchertów 20, 43-100 Tychy

19. BIBLIOGRAFIA: zdjęcia: http://img1.etsystatic.com/002/0/6556142/il_570xN.469111923_j6mu.jpg http://img1.etsystatic.com/002/0/6556142/il_570xN.469111923_j6mu.jpg http://saltrivercollectables.com/images/Calcite,Stilbite&Heulandite-248g.jpga http://saltrivercollectables.com/images/Calcite,Stilbite&Heulandite-248g.jpga http://www.laboratoria.xtech.pl/MainLibrary/55x800x600x54841x0/zeolite-png.jpeg http://www.laboratoria.xtech.pl/MainLibrary/55x800x600x54841x0/zeolite-png.jpeg http://www.minfind.com/mfthumbs/800_600_1475725532504358bfc2fc3.JPG http://www.bzg.pl/sites/www.bzg.pl.new/files/bzg-2009-03/art_bolkowski_zrownowazone_budownictwo01.jpg http://greene.pl/wp-content/uploads/2010/12/srodowisko_min.jpg http://on4.pl/userfiles/image/20.jpg http://www.arsoptica.pl/img/okulary-tlo.jpg http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/9a/Natrolit%2C_Gracza_2Polska.jpg http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1e/Mesolite-179614.jpg http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Scol%C3%A9cite.jpg/800px-Scol%C3%A9cite.jpg http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5a/Thomsonit_Burnt_Cabin_Creek%2C_Wheeler_Co.%2C_Oregon%2C_2USA.jpg http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Ferrierite-Na-sea74a.jpg/673px-Ferrierite-Na-sea74a.jpg http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/36/Heulandite-Ca-228513.jpg http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Stilbite.jpg/533px-Stilbite.jpg http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/00/Harmotome-187662.jpg http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Gmelinite.jpg/778px-Gmelinite.jpg http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7a/Chabazite-36869.jpg http://www.focus.pl/tag/medycyna http://budinfor.pl/images/3.jpg http://us.123rf.com/400wm/400/400/donatas1205/donatas12051204/donatas1205120400035/13013043-stolarstwo-budownictwo-kolaz-narzedzia-metalowe.jpg http://us.123rf.com/400wm/400/400/donatas1205/donatas12051204/donatas1205120400035/13013043-stolarstwo-budownictwo-kolaz-narzedzia-metalowe.jpg http://www.sitpchemcieszyn.pl/i/logo_SITPChem.jpg http://zstu.tg.edu.pl/images/stories/ekologia.jpg http://rolnictwoprecyzyjne.com.pl/wp-content/uploads/oferta/schemat_uprawa.jpg Informacje: * Wymiana informacji (ustnie i mailowo) z pracownikiem WNoZ UŚ w Sosnowcu 1992, Gormaz G. G., Casanovas J. J., Atlas mineralogii, Wyd. Wiedza i Życie http://zeolites.blog.onet.pl/2004/08/30/zastosowanie-zeolitow/ http://pl.wikipedia.org/wiki/Zeolit http://www.lenntech.pl/zeolity.htm http://sok.riksarkivet.se/sbl/Presentation.aspx?id=15693 http://nefrologia.mp.pl/choroby/chorobyudoroslych/show.html?id=53430