Globalizacja a klęska środowiska naturalnego

1. Globalizacja a klęska środowiska naturalnego Ignatianum, Kraków 2009

2. Wprowadzenie w tematykę • Populacja świata wzrosła w ciągu 2 dekach o połowę. W ciągu stulecia wzrost osiągnął 400%. • Wzrost ten jest skutkiem rozwoju technologicznego – medycznego – naukowego

3. Wzrost eksploracji • Bardzo ważnym skutkiem rozwoju technologicznego oraz wzrostu populacji jest • wzmożone użytkowanie zasobów naturalnych ziemi • Degradacja środowiska naturalnego w wyniku coraz bardziej nie ekologicznych technologii. • Zanieczyszczenie wody i jej masowe zużywanie w sposób nieefektywny - do produkcji żywności zużywane są hektolitry wody.

4. Pokolenie XXI wieku stanie w obliczu kryzysu… ŚRODOWISKOWEGO

5. Pogoń za kosmosem • Jak pisze autorka, podając za French’em: „Człowiek w ostatnim stuleciu stanął na księżycu, zidentyfikował kod genetyczny, opracował systemy informatyczne, lecz czyniąc to [..] zapomina o tym, że kilka miliardów ludzi dziś i jutro musi mieć wodę do picia i powietrze do oddychania [..] A to wszystko zanika w galopującym tempie.”

6. Od rewolucji przemysłowej… Wszystko co widzimy dzisiaj jest trwającym od czasów rewolucji przemysłowej (250 lat) procesem wyniszczania naszej Ziemi. W 1984 roku opublikowano pierwszy raport na temat stanu planety. Raport Millenijny (2000) rozszedł się w milionie egzemplarzy…

7. Nie ekologicznie z konieczności Często działania niszczące przyrodę są skutkiem przymusu czy walki o przeżycie. Szczególnie w krajach Trzeciego Świata. W ubogich częściach świata by ogrzać i przygotować potrawy nadal używa się drewna (wysoka emisja CO2). Robią to jednak by przeżyć. Może to jednak zaniechania świata krajów bogatszych zmuszają tych ludzi do tego by z konieczności dewastować planetę?

8. Co będziemy omawiać… • Zajmiemy się szerzej dwoma problemami, dotykającymi dzisiejszy świat. • Pierwszy z nich to Globalne ocieplenie. • Drugi, omawiany problem to eksploatacja zasobów.

9. Globalne ocieplenie • Termin na stałe wszedł (dzięki mediom) do słownika zwykłego obywatela świata. • Sam termin jest przyjazny. Jego zastosowanie ma cel eufemistyczny – ocieplenie brzmi miło, swojsko i dosyć przyjaźnie. Coś się po prostu ociepliło. • Autorka zwraca uwagę na łagodność tego zwrotu, który ma na celu zminimalizować jego wydźwięk. Jaki zwrot byłby lepszy?

10. Globalne Przegrzanie. • Autorka uważa, że termin Global warmingnależało by zastąpić Global overheating – czyli globalne przegrzanie. • W ciągu tego stulecia wzrost ma być na poziomie 3-10 stopni Farenheita. (1 – 5 ^C) • Ocieplenie? Patrząc na te małe cyfry wydaje się, że to nawet nie ocieplenie a lekki podmuch ciepłej bryzy. • Jednak do epoki lodowcowej wystarczyła zmiana temperatury rzędu 9^F.

11. Pioniersko • „Globalne przegrzanie” autorka czyni za swój podstawowy termin wpływu na odbiorcę, który jak sama pisze używa pioniersko. • Zdecydowanie nie jest to już łagodne ocieplenie które słyszymy w mediach tylko wyraźne i złowieszczo podkreślone PRZEgrzanie. By bardziej uwydatnić termin można by powiedzieć wręcz Globalne PRZEcieplenie.

12. Kto mocniejszy: siły natury czy sprawność organizacyjna społeczeństw zachodnich?

13. Katrina nauczyła społeczeństwo amerykańskie, że gdy chodzi o siły natury, nie można zbytnio ufać osiągnięciom cywilizacyjnym. Rita pokazała ile trudności nastręcza ewakuacja milionów ludzi z wielkiej aglomeracji. Ewakuacja kilkumilionowego miasta w obliczu zbliżającej się katastrofy okazała się trudnym do wykonania zadaniem. W grę wchodzi bowiem nie tylko przepustowość autostrad, ale również sprawy o których często zapomina się gdy szaleją żywioły. Ta masowa ewakuacja przebiega znacznie wolniej niż prognozowały programy komputerowe, które nie uwzględniły wielu czynników. Plany ewakuacyjne okazują się często niedoskonałe ponieważ nie uwzględniają wielu możliwości które mogły by pomóc w zaistniałych sytuacjach. W cywilizacji globalnego świata jeszcze dużo musi się zmienić , by człowiek nie przegrał z mocą żywiołów. Może powinniśmy bardziej zaufać potędze ludzkiej doskonałości.

14. Huragany często nazywane były imionami świętych. Mamy coraz więcej dowodów na to, że huragany napędzane są przez ludzkie działania, które sprzyjają globalnemu przegrzaniu. Z roku na rok zwiększa się ich siła i intensywność.Światowa organizacja zdrowia stwierdza, że zmiany klimatyczne na Ziemi stanowią poważny przyczynek do rozwoju różnorodnych chorób a często śmierci.

15. Globalne przegrzanie sprzyja rozprzestrzenianiu się gatunków roślin i zwierząt poza ich naturalnym ekosystemem. Wskutek bioinwazji staja się one intruzami zabijającymi gatunki,które żyją w swoim naturalnym środowisku. Bioinwazja stwarza zagrożenie dla utrzymania różnorodności życia na ziemi. Problem bioinwazji najbardziej widać na przykładzie lasów. Wysychają one z gorąca, a gdy są osłabione stają się obiektem atakowania przez szkodników

16. Szefowie Wal- Martu mają coraz więcej pomysłów na zatrzymanie procesu ocieplenia klimatu1.Zewnętrzne ściany supermarketów malowane są farbami odbijającymi światło2.Dachy hal wykłada się płytkami absorbującymi promienie słoneczne 3.Światła wewnątrz marketu regulowane są w zależności od nasłonecznienia4.W Wal- Markecie sprzedaje się coraz więcej ekologicznej żywności i ubrań produkowanych z naturalnych tkanin5.Próba ograniczenia dwutlenku węgla produkowanego przez korporacje ciężarówki6.Wydano zarządzenie że kierowcy ciężarówek muszą wyłączać silniki aut podczas postojuWiele pomysłów na zatrzymanie procesu ociepleni klimatu ma także BP(produkcja biopaliw) oraz mali biznesmeni.

17. Od technologii, przez strategie ekonomiczne, do zmiany codziennych nawyków

18. Od technologii, przez strategie ekonomiczne, do zmiany codziennych nawyków • Eksperci dostrzegają szansę na uchronienie ludzkości przed klęską globalnego przegrzania w technologiach opartych na tzw. ekonomii solarnej i wietrznej. • Oszczędzanie atmosfery (wymiana emisji) – ustalone są limity emisji dla różnych producentów, a ci kupują lub sprzedają jeśli nie wykorzystają. • Podatek węglowy (tzw. carbon tax) –pobierany od poszczególnych obywateli za wytworzony przez nich dwutlenek węgla do atmosfery.

19. Postawa władz wobec kryzysu klimatycznego • Umowa Amerykańskich Merostw ws. Ochrony Klimatu podpisane w 2005 roku przez władze amerykańskich miast *budowa wygodnych tras rowerowych *stosowanie bardziej efektywnych materiałów izolacyjnych *używanie farb odbijających światło • „Żywa Ziemia” seria koncertów, zorganizowanych przez Al Gore w lipcu 2007 roku, mające na celu zwiększenie świadomości ludzi w zakresie zmian klimatu

20. Walka o poprawę sytuacji klimatycznej na świecie- Szwecja, Indie, Japonia. • Szwecja: -wdrażanie kolejnych „zielonych” programów -wykorzystanie źródeł alternatywnych -wprowadzenie podatku węglowego • Indie: - przekształcenie napędu na naturalny gaz • Japonia: -wewnętrzna dyscyplina dbania o środowisko -”zielone technologie”

21. Dzisiejsze zasoby Ziemi

22. Stan atmosfery: • Dziś niemal w każdym zakątku świata powietrze, jakim oddycha człowiek, jest w mniejszym lub większym, a coraz częściej w tragicznym stopniu zanieczyszczone.

23. Zasoby wody pitnej: • Już dziś zasoby wody pitnej są niewystarczające dla ludności świata. Szacuje się, że obecnie 1, 3 miliarda ludzi nie ma dostępu to wody pitnej. • Woda pitna jest bogactwem Ziemi, które nie ma substytutu! • Nie tylko ludzie muszą pić niesłoną wodę, dotyczy to także zwierząt i większości roślin.

24. Stan zalesienia: • Lasy dają schronienie więcej niż połowie gatunków zwierząt zamieszkujących Ziemię, dostarczają także pożywienia, regulują klimat oraz zapobiegają powodziom. Blisko połowa lasów pokrywających nasz glob została wycięta.

25. Postawa zachodu wobec deforestacji nie swoich terenów oraz problemy z brazylijską dżunglą • Władze i korporacje zachodnie przejawiają dużo hipokryzję w kwestii deformacji. Strzegą zasobów Ziemi oraz kontrolują realizację projektów pod kątem niszczenia tych zasobów. Jednocześnie rozbudzają konsumpcyjne apetyty obywateli • Świadomość ludzi w tych krajach co do ochrony środowiska jest niewielka. Brak im siły przebicia by zapobiec podpisywaniu kontraktów, szkodzących środowisku naturalnemu. Brak im również motywacji

26. Najwięcej emocji wzbudzają lasy tropikalne na terenie Brazylii, które są nazywane płucami świata • Wielki wpływ na ich losy będzie miała decyzja o budowie autostrady, biegnącej z południa na północ tego kraju. Niestety wiąże się to z okaleczeniem płuc świata, z wycięciem lasów

27. Tubylcy, zamieszkujący dorzecze Amazonki, są również zagrożeniem dla lasów tropikalnych. Żyjąc w biedzie próbują wykorzystać bogactwa dżungli • Jest jednak dobra wiadomość- Brazylia przystąpiła do międzynarodowego rynku wymiany kredytów węglowych. Oznacza to, że kraje zachodnie płacą Brazylii gotówką za powstrzymanie się od wyrębu lasu

28. Stan ziemi uprawnej • Jedynie 11% obszaru świata zajmują pola uprawne. Postęp urbanizacji i budowa autostrad sprawiają, że ten odsetek maleje • Stan ziemi uprawnej jest ważny, gdyż 99% pożywienia człowieka stanowią płody ziemi. Tylko 1% to produkty pochodzące z mórz i oceanów • Innym problemem jest, że gleby jest za mało. Uderza to głównie w rolników utrzymujących się z własnej produkcji

29. Wyniszczenie łowisk • W ostatnich latach wzrosła wielkość połowu ryb. Jeżeli tempo odławiania się nie zmniejszy to ludzkość będzie się musiała zadowolić pokarmem pochodzącym tylko z uprawy roli • ograniczony dostęp do źródeł towaru powoduje wzrost jego ceny na rynku. Ale nawet ci, których nie stać, dokładają starań, bu choć raz posmakować tych owoców morza, zanim znikną z rynku. Psychologiczna zasada niedostępności dowodzi tu swojej mocy

30. Rychły koniec eksportu egzotycznej fauny i flory • Handel egzotycznymi roślinami i zwierzętami jest szczególnie opłacalny. Kosztują one coraz więcej, ponieważ jest ich coraz mniej • Przynajmniej ¼ eksportu jest nielegalna, co tylko pogłębia proces dewastacji i wymierania gatunków

31. Ruch Zielonego Pasa • Afrykańska kobieta Wangari Maathai, stworzyła Ruch Zielonego Pasa, początkowo angażując małą grupę kobiet, które sadziły wszędzie gdzie się dało sadzonki • Wkrótce ruch ujawnił nieoczekiwanie swą siłę polityczną. Zyskał międzynarodowy rozgłos i poparcie na całym świecie, które wyrażało się w naśladowaniu tego typu akcji w innych krajach

32. Powody sadzenia drzew • dostarczają cień, który pomaga oszczędzać energię podczas gorących dni, • pozwalają na zaoszczędzenie energii także zimą, • przyczyniają się do oczyszczania powietrza, • przyciągają śpiewające ptaki, • otaczające dom podnoszą jego wartość o przynajmniej 15% • pozwalają utrzymać czyste rzeki i strumienie, • walczą skutecznie z globalnym przegrzaniem Ziemi, • czynią okolicę piękniejszą • sadzenie i pielęgnowanie drzew jest rzeczą przyjemną i łatwą

33. Globalny wzrost konsumpcji jako czynnik sprzyjający zagładzie planety

34. Zasoby, jakie ziemia tworzyła przez wiele milionów lat, człowiek potrafił zrujnować zaledwie w 200 lat. Te 200 lat to okres od pełnego ujawnienia się rewolucji przemysłowej. Główny problem matki Ziemi to nie rzesze biedaków (4/5 mieszkańców Trzeciego Świata), lecz garstka bogaczy (1/5 ludność zamieszkująca kraje bogate). Eksploatacja zasobów planety przez jedną piątą mieszkańców Zachodu

35. Zużycie zasobów: Przeciętne, dzienne zużycie wody w krajach zachodnich na osobę a przeznaczone na różne cele pozarolnicze (spożycie, mycie się, pranie) wynosi 400 litrów. Tymczasem w USA zużywa się jej ośmiokrotnie więcej, a w krajach słabo rozwiniętych obywatel ma do dyspozycji jedynie kilka litrów dziennie Podobną asymetrię wykazują: emisja dwutlenku węgla oraz zużycie energii elektrycznej. Konsumpcja towarów Amerykańskie społeczeństwo (czyli niecałe 5% populacji świata konsumuje 49% światowej produkcji towarów i zużycie to wzrosło o prawie 15 % w stosunku do ostatniej dekady. Można stwierdzić, iż w USA wciąż dominuje postawa niezbyt dużej dbałości o efektywniejsze technologię. A oto różne segmenty ludzkości uczestniczące w wyciągu po skarby Ziemi i konsekwencje ich działań

36. Konsumpcja w nowym Trzecim Świecie Obecnie w Chinach (Wielkim Smoku) wzrost gospodarczy postępuje według zachodniego modelu, charakteryzującego się nastawieniem na maksymalną konsumpcję, prowadzi to do pochłaniania zasobów Ziemi. W ciągu ostatnich 20 lat katastrofalnie wzrosło tam zużycie ropy naftowej, gazu, stali, miedzi i aluminium. Kraj ten, w którym żyje 21% ludności świata posiada tylko mały ułamek zasobów naturalnych. Posiłkuje się więc „smoczym importem” począwszy od żywności i węgla, na ropie kończąc. Chiny są drugim w skali światowej po USA importerem drewna. W związku z katastrofalnymi skutkami wprowadzono znaczne ograniczenia. Zakazy spowodowały iż eksport nabrał nielegalnego charakteru. Tak więc Chiny są dziś największym kupcem kradzionego i szmuglowanego z zagranicy drewna. Z tego źródła pochodzi aż 44 % importu tego surowca. Szalona konsumpcja wielbicieli motoryzacji Pod koniec 1999 roku sześciomiliardowa ludność Ziemi posiadała pół miliarda pojazdów. W 200- roku mieszkańcy Azji kupowali więcej aut, niż mieszkańcy Europy Zachodniej i Ameryki Północnej razem wzięci. Już dziś zanieczyszczenia powietrza w wielu chińskich miastach, spowodowane m.in. emisją spalin, jest tak drastyczna, że po spacerze tamtym ulicami płuca człowieka zostają obciążone tak, jak po wypaleniu 2 paczek papierosów dziennie. Konsumpcja papieru Stos papieru zużywanego rocznie w skali świata sięga ośmiokrotnej odległości Ziemi od Księżyca i z powrotem. Jest to w duże mierze „zasługa” krajów wysoko uprzemysłowionych. Stany Zjednoczone – 335 kg zużycia wszelkiego rodzaju papieru na osobę w ciągu roku. To zużycie najbardziej odczuwają lasy. Sadzi się i nawozi jednorodne drzewa tak, aby szybciej rosły. Zaburza to mikrobiologiczną równowagę środowiska.

37. Świat tonie w śmieciach!Nieuniknionym efektem ubocznym konsumpcji są „śmietniska świata” Mówiąc o odpadach, najczęściej mamy na myśli plastikowe butelki, czy resztki jedzenia. Duża część odpadów ma większe znaczenie, ale są tu jeszcze odpady medyczne, elektryczne (telefony, komputery, części). Lotniskowce – ich największy „cmentarz” znajduje się na plażach w Indiach i Bangladeszu. Podsumowanie Globalna produkcja wymusza konsumpcje. Indywidualizm prowadzi do ruiny zasobów, które są podstawą do przetrwania jednostki a co za tym idzie mieszkańców Ziemi. Musi zaistnieć poczucie wspólnoty, wtedy nie dojdzie do tragedii należy „myśleć lokalnie i działać globalnie”.

38. EWANGELIZACYJNA MISJA KOŚCIOŁÓW • Człowiek musi uszanować dar natury, a nie go niszczyć. Ten nowy sposób myślenia musi się przebić przez tradycyjną protestancką ideologię podboju natury przez człowieka. Wiara w to uczyniłą Amerykę krajem, w którym rzeki PŁYNĄĆ MIAŁY mlekiem i miodem, a tymczasme dziś płyną cuchnącymi zanieczyszczeniami. • Niektóre akcje chroniące przyrodę są bardzo proste i trywialne. Na przykład, w USA co roku na obchody Niedzieli Palmowej sprowadza się z tropików Ameryki Centralnej więcej niż 300 gałęzi palmowych. W roku 2006 po raz pierwszy kościoły zdecydowało się na import tzw. ekopalm. • Właśnie o takie akcje chodzi, gdyż są one małymi kroczkami w kierunku zachowania zdrowia planety. 

39. ZASOBY KORZYSTANIA ZE ŹRÓDEŁ ENERGII W KONCEPCJI ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU

40. "Święta ropa" • Od zarania dziejów ludzkość była uzależniona od różnych zasobów energetycznych, poczynając od energii wiatru, wody, słońca, drewna, zwierzęcych odchodów, węgla, gazu i ropy, na energii nuklearnej kończąc. We współczesnym świecie wciąż większość zasobów energetycznych pochodzi ze złóż ropy. • Liderem zużycie ropy w skali świata są Stany Zjednoczone.Gdyby konsumpcja ropy w skali świata osiągnęła poziom amerykański - jej zasobów globalnych starczyłoby zaledwie na 15 lat. 

41. "Węgiel jako źródło energii" • Największe zasoby węgla na świecie mają dziś USA i Rosja. Globalne zużycie węgla wynosi obecnie około 5 miliardów ton rocznie. Prognozy mówią, że do 2025r podwoi się zużycie węgla. • "Antywęglowo-zielona" zamierza być głównie Europa.  

42. "Alternatywa w postaci energii nuklearnej" • Powodem sprzeciwów wobec budowy elektrowni atomowych jest nadal szkodliwość odpadów radioaktywnych, których sposób składowania i neutralizowania wciąż budzi kontrowersje. Światowa opinia publiczna buntuje się przeciwko budowie nowych reaktorów również w obawie przed produkcją broni atomowej. • Użycie energii nuklearnej w celach pokojowych coraz częściej jest omawiana na międzynarodowych forach. Energię tę spostrzega się zarówno jako tańszy rodzaj energii, lecz również jako sposób na powstrzymanie katastrofy klimatycznej. 

43. "Zielona energia" • Wykorzystywanie sił natury, takich jak wiatr czy słońce, do produkowania energii ma wciąż jeszcze marginalny zasięg, lecz każdego roku zwiększa się liczba turbin wiatrowych czy zainstalowanych na dachach budynków płytek, które akumulują ciepło słoneczne. • Na przykład w Londynie zbudowano 41-piętrowy szklany budynek o kształcie kolby kukurydzy. Jego wnętrze pozwala na przenikanie światła do biurka każdego pracownika, co znacznie obniża koszty zużycia energii świetlnej. Stopniowo zwężający się czub daje naturalną wentylację. Innym przykładem może być przetwarzanie psich i kocich odchodów w metan. Ma to być paliwo stosowane do ogrzewania mieszkań lub napędzania turbin generujących energię elektryczną. • Innym przykładem zielonej energii jest biopaliwo.Np. Francuzi nie mogąc przed kilku laty sprostać konkurencji win kalifornijskich byli zmuszeni wylać swoje zapasy win. Zamienili je wówczas w biopaliwo. • Również w Polsce nastała moda na biopaliwo, gdzie produkuje się je z rzepaku. Dzięki temu pojawiło się nie tylko nowe źródło biznesu, lecz także szansa na uczynienie kroku w kierunku "zieloności". 

44. "Polityka międzynarodowych instytucji administracyjnych w kwestii ochrony środowiska." • Tradycyjne urzędy globalnej administracji nie były zbytnio zainteresowane ochroną środowiska. Pilnując spłaty zaciągniętych przez kraje Trzeciego Świata pożyczek, MFW przede wszystkim obcinał fundusze na ochronę środowiska. Z roku na rok coraz częściej wykluczano z umów finansowych klauzule dotyczące ochrony środowiska. Ta tendencja zaczęła się jednak powoli zmieniać. Pierwszym krokiem była światowa konferencja na temat środowiska. Jej owocem było podpisanie setek międzynarodowych umów, traktatów, deklaracji i planów ochrony środowiska. Kolejnym krokiem na przód  było powstanie w 1992r Programu ds. Ochrony Środodwiska. Systematycznie rośnie liczba członków międzynarodowych stowarzyszeń o bardzo szczegółowych celach oraz międzynarodowe fora zrzeszające kobiety. Również Wielka Ósemka zaczęła traktować sprawę ochrony środowiska priorytetowo. 

45. Zmieniająca się świadomość przywódców świata oraz doświadczenia przeciętnego obywatela związane z alarmującym stanem środowiska naturalnego sprawiają, że trudno dostrzegalny niegdyś błysk nadziei na uzdrowienie naszej planety staje się wyraźniejszy i przybiera coraz bardziej zieloną barwę!