Van eerste hapjes tot met de pot mee-eten

1. Van eerste hapjes tot met de pot mee-eten

3. Waarom vaste voeding introduceren • Behoefte aan voedingsstoffen neemt toe • Snelle groei • Relatief hoge behoefte aan energie en ijzerbehoefte neemt toe

4. Waarom vaste voeding introduceren • Smaakontwikkeling • Gevarieerd eten is de basis van een gezonde voeding • Eerste kennismaking met smaken verloopt via vruchtwater, daarna borstvoeding • Eerste hapjes is wennen aan nieuwe smaken en anders aanvoelen in de mond

5. Waarom vaste voeding introduceren • Smaakontwikkeling • Aangeboren voorkeur voor zoet • Voorkeur voor zout ontwikkelt zich rond leeftijd van 4 maanden • Ook voorkeur voor energiedichte voeding

6. Waarom vaste voeding introduceren • Smaakontwikkeling • Smaakzin ontwikkelen door veel proeven • Soms wel 10-15x proeven • Ouders kunnen stimulans of rem zijn

7. Waarom vaste voeding introduceren • Ontwikkeling mondmotoriek • Rond leeftijd 4 maanden: • willekeurige mondbewegingen • houdingsstabiliteit hoofd en romp nemen toe • Happen vereist andere techniek dan zuigen • 6 -12 maanden sensitieve periode voor leren kauwen

8. Wanneer & wat • Geen voedingsschema dat voor alle kinderen geldt • Uitgangspunten: • Opbouwen vezelgehalte • Opbouwen in consistentie

9. Wanneer & wat • ‘voedingsschema’: • Vanaf 6 maanden • Volledige melkvoeding en oefenhapjes • Fijngemaakt, zachte smaak • In Nederland vaak groente en fruit

10. Wanneer & wat • ‘voedingsschema’: • Vanaf 7 maanden • Volledige melkvoeding, oefenhapjes en een broodkorst • Leren kauwen

11. Wanneer & wat • ‘voedingsschema’: • Vanaf 8 tot 12 maanden • Minder melkvoeding, meer vaste voeding • Steeds meer ‘echte’ maaltijden • Drinken uit een gewone beker

12. Aandachtspunten (1) • Fruit • Vers en rijp; in begin schillen en fijnmaken • Groente • Kort gaar koken, zonder zout • Nitraatrijke groente < 2x per week en niet met vis • Vlees, vis & vleesvervangers • Bij voorkeur met weinig vet en zout • Bij vis kiezen voor filet • Goed gaar, in begin fijnmaken • Vegetarisch kan, maar wel letten op voldoende ijzer

13. Aandachtspunten (2) • Brood & broodbeleg • Geen gluten voor 6 maanden • Oplopend in vezelgehalte • Niet te vaak met smeerworst of smeerkaas  1-2 boterhammen per week • Eerste jaar geen honing

14. Aandachtspunten (3) • Drinken • Borstvoeding of opvolgmelk • Geen ‘gewone’ melk, evt. magere yoghurt • Water, lauwe (vruchten)thee zonder suiker, verdund vruchten- of groentesap • Vetten • Zachte margarine op brood en bij bereiding warme maaltijd of olie • Halfvolle of magere melkproducten (ivm verzadigde vetten) • Vitamine D

15. Acceptatie van nieuwe voedingsmiddelen • Herhaalde blootstelling • Variatie in aanbod • Genetische factoren • Omgeving: • Cultuur • Anderen zien eten • Rol ouders • Opdringen heeft een negatief effect!

16. Hoe (1) • Nieuwe voedingsmiddelen vaak aanbieden • Geen eten opdringen • De ouders bepalen wat en wanneer, het kind hoeveel • Aandacht voor de sociale context • Het goede voorbeeld geven

17. Hoe (2) • Handige tips: • Niet met iets nieuws beginnen als een kind honger heeft • Eten op vaste tijden en niet tussendoor • Voeding niet gebruiken als middel om te belonen of straffen

18. Uiteindelijk: met de pot mee-eten

19. Wat biedt het Voedingscentrum De eerste hapjes folder: (vervanging van folder ‘Bijvoeding’) Website: www.voedingscentrum.nl/eerstehapjes • Verdieping van folder • Dagmenu ideeën voor 8, 10 en 12 maanden

22. Implementatie • Als CB geef je folder mee • Ouders kunnen verder informatie opzoeken op website • Maar bij vragen: CB • Welke vragen kun je krijgen?

23. Veelgestelde vragen • Mag ik voor 6 maanden beginnen met hapjes? • Mag mijn kind vegetarisch eten? • Welk voedingsschema kan ik gebruiken? • Mijn kind wil geen groenten eten, wat nu? • Moet ik wel boter geven, veel vet is ongezond toch? • Welke potjes zijn het beste? • Heeft mijn kind extra vitamines nodig? • Kan ik de Rapley methode gebruiken? • Ik denk dat mijn kind voedselallergie heeft, en nu? • Wat & hoeveel moet mijn kind drinken? En waaruit? • Wat kan ik tussendoor geven?

24. Vóór 6 maanden beginnen? • Voorkeur 6 maanden: optimaal profiteren borstvoeding • Vanaf 4 maanden kun je beginnen als het kind: • Rechtop kan zitten en hoofd rechtop kan houden • Interesse in eten laat zien: smakkende geluidjes, kauwbewegingen • Zelf dingen op kan pakken en in mond stopt • Afnemende kokhalsreflex heeft • Bij 4 maanden nog geen • Gluten (NB onderzoek naar gaande) • Nitraatrijke groente

25. Vegetarisch eten? Kan prima, wel letten op voldoende ijzer • Vleesvervanger met ijzer: ei, tofu, peulvruchten, kant- en klare vleesvervanger • Tempé en seitan vanaf 1 jaar • Groente, fruit of sinaasappelsap om opname te vergroten Helemaal geen dierlijke producten (ook geen melk, kaas, e.d.): advies diëtist

26. Welk voedingsschema? Geen schema dat voor elk kind geldt • geen hoeveelheden • wel leidraad hoe • 6 maanden: oefenhapjes en melkvoeding • 7 maanden: oefenhapjes, broodkorst, melkvoeding • 8 maanden: meer vast, minder melkvoeding • borstvoeding: elke week 1 voeding minder • flesvoeding: afhankelijk van hoeveelheid

27. Geen groenten, wat nu? Is het niet lusten, of iets anders? • Mondmotoriek happen anders dan zuigen • Terugkomen voedsel of kokhalsreflex ≠ niet lusten • Smaakontwikkeling: 10-15 keer iets proeven • Geef het goede voorbeeld

28. Boter? Vet is toch ongezond? • Kinderen hebben vetten nodig: leveranciers vitaminen (A, D en E) en essentiële vetzuren • Belangrijk: goede vet kiezen Onverzadigd = Oké Verzadigd = Verkeerd • Hoe zachter, hoe beter (kuipje, vloeibaar) • Altijd beetje margarine op brood en beetje margarine of olie door warme hap • Laatste niet meer als kind met pot mee-eet

29. Rapley methode gebruiken? • Rapley: hele stukken aanbieden • Hierdoor opbouwen langzamer (bijv. nog geen vlees op 6 maanden) • Beperkt aanbod: kans op voedingsstoftekorten • Meer onderzoek nodig naar voor- en nadelen • Aanleren happen van lepel belangrijk voor ontwikkeling mondspieren

30. Welke potjes zijn het beste? • Alle kant-en-klare voeding in potje bevat de voedingsstoffen die een kind nodig heeft • Maar smaken gemengd • Beter: wennen aan ‘losse’ smaken • En wennen aan eigen keuken -> met de pot mee-eten

31. Extra vitamines? • Ja: 1 vitamine extra nodig, onvoldoende in voeding: Vitamine D • Borstvoeding: 10 mcg extra per dag • Flesvoeding/opvolgmelk: • 500 ml of meer: geen vitamine D • < 500 ml: 10 mcg extra per dag • Andere vitamines in principe niet nodig

32. Voedselallergie, en nu? • Heeft kind klachten na het eten? • Overgeven, diarree, eczeem, … • Geen andere oorzaken? • Tandjes, inenting, verkoudheid, … • Landelijke standaard voedselallergie bij zuigelingen • Stroomdiagram eliminatie, belasting en re-eliminatie • NB: revisie standaard op termijn

33. Drinken: wat, hoeveel en waaruit? • Borstvoeding of opvolgmelk • Geen gewone melk tot 1 jaar: weinig ijzer en goede vetten • Werk toe naar 300 ml melk(producten) per dag bij 1 jaar • Ander drinken: • water, lauwe thee zonder suiker, verdund vruchtensap of groentesap • Drinkt kind het niet op: geen dorst • Vanaf 8 maanden gewone beker (mondmotoriek) • Tuitbeker: niet hele dag door drinken (gebit)

34. Wat kan ik tussendoor geven? • Zodra hapjes maaltijden worden -> tussendoor • Iets kleins: fruit, broodkorst, soepstengel, rijstwafel • Werk toe naar vaste eet- en drinkmomenten: • ontbijt • tussendoor • lunch • tussendoor • avondmaaltijd • Beter voor gebit en behoud gezond gewicht

35. Eigen vragen over eerste hapjes?

36. Hoe nu verder? • Opnemen folder in vaste pakket van materialen? • Folders gratis beschikbaar op webshop Voedingscentrum

37. Meer info? Trainermap beschikbaar met: • Deze presentatie • Presentatie over achtergronden bij De eerste hapjes • Onderzoeksrapport voor achtergrondinfo • USB stick met alle info • 50 folders ‘De eerste hapjes’ • Alle informatie ook online op site Voedingscentrum onder kopje ‘professionals’

38. Nog vragen?

39. Bedankt voor uw aandacht! Nog nabranders? gudden@voedingscentrum.nl 070-3068859

40. Bronnen • Nicklaus, S. Development of food variety in children. Appetite 52 (2009) 253-255 • Wardle J, Cooke L. Genetic and environmental determinants of children’s food preferences. British Journal of Nutrition 99 (2008) S15-S21 • Harris, G. Development of taste and food preferences in children. Curr Opin Clin Nutr Metab Care 11 (2008) 315-319 • Bulletin ‘Uitgangspunten voor de voeding van 0-4 jarigen’, 2006 • Boek ‘Voedingsadvisering bij jonge kinderen’