400 likes | 838 Views
Mineral Biyokimyası. Gürbüz POLAT. Mineral ler. İhtiyaç 100 mg ya da daha fazla ise makromineral ya da majör mineral olarak adlandırılır. 100 mg’dan daha az ise mikromineral ya da eser mineral olarak adlandırılır. Mineraller diğer mineraller ve vitaminlerle etkileşir.
E N D
Mineral Biyokimyası Gürbüz POLAT
Mineraller • İhtiyaç 100 mg ya da daha fazla ise makromineral ya da majör mineral olarak adlandırılır. • 100 mg’dan daha az ise mikromineral ya da eser mineral olarak adlandırılır. • Mineraller diğer mineraller ve vitaminlerle etkileşir.
İnsan beslenmesinde mineraller • Kalsiyum • Fosfor • Magnezyum • Sulfur • Klor • Sodyum • Potasyum • Demir • Iyod • Çinko • Bakır • Selenyum • Flor • Krom • Molibden • Kobalt
İnsan beslenmesinde mineraller • Nikel • Vanadium • Arsenik • Boron • Olası: • Lityum • Silikon • Kadmium
Özgül minerallerin vücut ağırlığına yüzde oranları • Kalsiyum1.5-2.2 • Fosfor 0.8-1.2 • Potasyum 0.35 • Sulfur 0.25 • Sodyum 0.15 • Klor 0.05 • Magnezyum 0.05 • Demir 0.004 • Manganez 0.0003 • Bakır 0.00015 • Iyod 0.00004
Mineral İşlevleri • Mineraller asit-baz dengesinde yer alır AsitBaz KlorSodyum Sulfur Potasyum Fosfor Magnezyum Kalsiyum • Asit besinler BazbesinlerNötral besinler Etler Meyveler SütYağlar YumurtalarSebzeler ŞekerSıvı yağlar TahıllarÇerezler Nişasta
Mineraller vücut kısımlarının bileşenidir • Iyod • Demir • Klor • Bakır • Molibden • Çinko
Sinir iletilerinin aktarılmasında gerekli mineraller • Sodyum • Potasyum • Kalsiyum
Sıvı dengesinin sürdürülmesi • Sodyum • Potasyum
Kas kontraksiyonu için gerekli mineraller • Potasyum • Sodyum • Kalsiyum • Magnezyum
Büyüme için gerekli mineraller • Kalsiyum • Fosfor • Magnezyum • Demir
İşlevleri • Yapı (kemik, diş) • Enzim kofaktörü • Sinir ileti aktarımı • Kas kasılması • Sıvı dengesi (elektrolitler)
Elektrolitler • Solüsyonda elektriksel olarak yüklü • İyonlar: • sodyum (Na+), • potasyum (K+), • magnezyum (Mg++), • kalsium (Ca++) • klor (Cl-), • fosfat (PO4-)
Sıvı dengesi • Elektrolit konsantrasyonunun kontrol edilmesi “iyonlar nereye giderse, su kesin olarak onu izler” • Ozmoz • Suyun düşük konsantrasyonlu solüsyondan daha konsantre solüsyona göç etmesi • Ozmotik basınç • Dilüsyonu önleyici güç miktarı
Sodyum • Ekstrasellüler sıvının temel katyonu • Plazma hacmini düzenleme • Asit-baz dengesi • Sinir ve kas fonksiyonu • Na/K ATPaz • Aldosteron tarafından düzenlenir. • Fazlalığı hipertansiyona yol açabilir. • Kaynağı sofra tuzudur.
Potasyum • İntrasellüler sıvıdaki temel katyon • Sinir ve kas fonksiyonu • Na/K ATPaz • Aldosteron tarafından regüle edilir. • Hastalık, hasar ya da diüretik tedavisine ikincil olarak eksiklik olur. • Kas güçsüzlüğü, paralizi, mental konfüzyon görülür. • Fazlalığı kardiyak arrest (ani kalp durması), ince barsak ülserlerine neden olur. • Kaynağı sebze, meyve, kuruyemiş
Klor • İşlevleri; sıvı ve elektrolit dengesi, mide sıvısı, eritrositte HCO3 taşınmasında • Eksikliği bebeklerde tuzsuz beslenme nedeni ile • Kusma, diüretik tedavisi, böbrek hastalıklarına ikincil olarak oluşur. • Kaynağı tuz
Klor • Ekstrasellüler sıvının negatif iyonu • Hidroklorik asit (HCl), immun yanıt, sinir fonksiyonu • Aşırısı böbrekten atılır. • Minimum ihtiyaç 700 mg/gün • Çoğu tuz tüketimi ile elde edilir. • Yüksek kan basıncına neden olur.
Kalsiyum • Kemik ve dişlerin bileşeni • Sinir, kas fonksiyonlarını düzenler • Ca-bağlayıcı proteinle absorbe olur. • Vitamin D, paratiroid hormon, kalsitonin ile regüle edilir. • Eksikliği; çocuklukta rikets, yetişkinde osteomalazi, osteoporoz • Fazlalığı; aşırı vit D alımı, hiperparatiroidizm, idiopatik hiperkalsemi.
Fosfor • Vücut ağırlığının ~%1.5 • Kemik ve dişte %85 • Yumuşak dokuda %15; <hücre dışı %0.1 • Düşük alım kemik kaybıyla ilişkili • Vücut absorpsiyonu yüksektir (~%70) • Besinlerde yaygın olarak kullanılabilir • Absorpsiyon vitamin Dile artmaktadır • Aşırısı böbrek yoluyla atılır • ATP, hücre zarı ve kemiğin bileşeni
Magnezyum • Kemik, diş bileşeni • Enzim kofaktörü (kinazlar) 200’den fazla • Kalp ve sinir işlevleri için gerekli • Kan basıncını düşürür • Eksikliği; malabsorbsiyon veya diareye ikincil, alkolizm • Fazlalığı; depresse derin tendon refleksi, respirasyon • Kaynağı; yeşil yapraklı sebzeler
Bakır • Oksidaz enzimlerin (sitokrom c oksidaz), sitozolik süperoksit dismutaz bileşeni • Demir absorbsiyonunda rol oynar • Albuminle taşınır, seruloplazmine bağlanır • Eksikliği; anemi, malnütrisyona ikincil, Menke’s sendromu • Fazlalığı; nadir, Wilson hastalığına ikincil • Kaynağı; karaciğer
Çinko • Çoğu enzimin kofaktörü (laktat dehidrogenaz, alkalen fosfataz, karbonik anhidraz) • Steroid-tiroid, kalsitriol reseptörleri için nükleer reseptörlerde “zinc finger” oluşumu • Eksikliği; hipogonadizm, büyüme geriliği, gecikmiş yara iyileşmesi, azalmış tad ve koku alma, akrodermatitis enteropatika • Fazlalığı; gastrointestinal irritasyonu, kusma.
Çinko • Esansiyel besin • Enzim kofaktörü • DNA sentezi ve fonk. • Protein metabolizması • Immun fonk. • Seksüel organ gelişimi • Insulin fonk. • Hücre zarı fonk. • Hemoglobin fonk. • Superoksid dismutaz bileşeni
Demir • Hem enzimlerinin bileşeni (hemoglobin, sitokromlar vb) • Transferrin olarak taşınır. • Ferritin ya da hemosiderin olarak depolanır. • Hücre kaybı ya da kanama ile kaybedilir. • Eksikliği; anemi • Fazlalığı; siderosis, kalıtsal hemokromatosis • Kaynağı; kırmızı et, karaciğer, yumurta, demir pişirme kapları.
Manganez • Hidrolaz, dekarboksilaz ve transferaz enzimlerinin kofaktörü • Glikoprotein ve proteoglikan sentezi • Mitokondrial süperoksit dismutaz • Eksikliği; bilinmiyor. • Fazlalığı; inhalasyonu sonucu psikotik belirtiler, parkinsonizm
Kobalt • Vitamin B12 bileşeni • Eksikliği; vit B12 eksikliği • Kaynağı; hayvansal besinler
Selenyum • Glutatyon peroksidaz bileşeni • Vitamin E ile sinerjistik antioksidan • Eksiklği; parenteral beslenme, protein enerji malnütrisyonuna ikincil • Fazlalığı; topraktaki fazlalık, aşırı doz tedavi • Kaynağı; bitkiler, et.
İyot • Tiroksin, triiyodotronin bileşeni, • Tiroidde tiroglobulin olarak depolanma • Eksikliği; çocukta kretenizm, yetişkinde guatr, hipotiroidizm, miksödem • Fazlalığı; tirotoksikoz, guatr • Kaynağı; iyotlu tuz, deniz ürünleri.
Molibden • Oksidaz enzimlerin bileşeni (ksantin oksidaz) • Eksikliği; parenteral beslenme.
Krom • Esansiyel Mineral • Karbohidrat ve lipid metabolizması için önemli • Kan glukozunun sürdürülmesinde önemli • Glukoz tolerans faktörünün parçası olarak insülin etkisini artırır. • Kaynaklar: anrafine yiyecekler,karaciğer, çerezler, peynir
Sülfür • Her hücrede bulunur • Amino Asitler: sistein, methionin • işlev: metabolizma, kanpıhtılaşması, enerji transferi, vitaminlerin parçası, detoksifikasyon, kollajen sentezi