Professionals en vrijwilligers werken samen rond jeugd en gezin

1. Professionals en vrijwilligers werken samen rond jeugd en gezin Marian van der Klein, 10 oktober 2013, Rotterdam Verwey-Jonker Instituut professionele kracht- vrijwillige kracht - eigen kracht

2. Burgerkracht: Vrijwilligerswerk in Nederland • 4 tot 5 miljoen waarvan 1 a 2 miljoen actief rond jeugd en gezin • Gemiddeld 4 uur per week • Verschillende doelen: samen hobby, hulp/dienstenverleners, wereldverbeteraars • nieuwe vrijwilligers: • Maatjes, coaches, adviseurs – vaak 1 op 1; • Meer ad hoc vrijwilligers, incidenteel actief • nieuwe namen:Actief burgerschap – actieve burgers; Burgerbetrokkenheid – betrokken burgers; Vrijwillige inzet- wederkerigheid; Maatschappelijke of informele participatie; Civilsociety

3. Juridische en Klinische interventies Strafrecht JJI, Residentiële Jeugdinrichting Jeugdreclassering, Vrijwillige inzet Aanpak van Problemen AMK, Jeugdbescherming, GGZ, Geïndiceerde zorg, GGD, Bureau Jeugdzorg, CJG, Vrijwillige Inzet Preventie Schoolmaatschappelijk werk, Algemeen Maatschappelijk werk, Leerplicht, Welzijnswerk, Politie, Jeugdgezondheidszorg, Voor- en Vroegschoolse Educatie, CJG, BJZ, GGD, Opvoedondersteuning, Brede Scholen, Religieuze instellingen, Zelfhulporganisaties, Vrijwillige inzet Zorg voor een positief opvoed- en opgroeiklimaat Gezinsleven, Familie, Buurtleven, Vriendenkring, Onderwijsinstellingen, Kinderopvang, Wettelijke regelingen (o.a. kinderbijslag, ouderschapsverlof, etc.), Sportverenigingen, CJG, Sociaal culturele instellingen, Zelforganisaties, Religieuze instellingen, kind/gezinsvriendelijkheid openbare ruimte, Vrijwillige inzet Wat is er al bekend over samenwerking Professionals en vrijwilligers(organisaties) rond jeugd en gezin Samenwerken in de pedagogische civil society • 3. Casusonderzoek • Conclusie: Er zijn wel acht soorten actieve burgers/vrijwilligers en vier werkgebieden van professionals rond jeugd en gezin: jeugdzorg, welzijn, onderwijs en vrijwilligerscoördinatoren. • Waardering en vertrouwen zijn altijd belangrijk voor vrijwilligers. Coaching en deskundigheidsbevordering niet altijd. • Methode: 10 cases beschreven: zie foto’s. Per case een groepsinterview met professionals en een groepsinterview met vrijwilligers + gebruik van relevante documenten. • 1. Literatuurstudie • Conclusie: Denken over de pedagogische civil society doe je vanuit de basis van de piramide: de vierde laag. In alle lagen zijn burgers vrijwillig actief! • Samenwerking professionals - vrijwilligers • informeel, hybride • bottom-up • top-down • formeel opvoedingsondersteunend • Methode: Literatuur- en websiteanalyse.Veel aandacht voor bestaande praktijken in het kader van theorieën over betrokkenheid van burgers bij jeugdzorg en jeugdwelzijn. Meer informatie over dit onderzoek of contact met de onderzoekers? Zie www.verwey-jonker.nl of mail naar Mvanderklein@verwey-jonker.nl BOR - Humanitas Ouder-kind detentieproject - Exodus Vrijwilligers helpen pas gescheiden ouders bij omgangsregeling voor kinderen. Vrijwilligers vervoeren en begeleiden jeugdigen bij bezoek aan een ouder in de gevangenis. Interventiepiramide rond gezin, jeugd, ouder/opvoeder Voorbeelden actoren/instituties Foto: website EenVandaag Foto: Flickr CJG Den Bosch Sportzorgtraject – Voetbalvereniging HWD Bezoekers van het CJG kunnen meedoen aan debatten, cursussen en opvoedparty’s. Het CJG heeft ook contact met Go4it: mensen uit het bedrijfsleven coachen jongeren met problemen Sportvereniging (trainers en leden) neemt jongere onder de hoede die onder behandeling is bij jeugdzorg. Ouders in Actie - Stichting De Meeuw • 4. Expertmeetings • Conclusie: Professionele organisaties en vrijwilligersorganisaties zoeken elkaar te weinig op. Vrijwilligersorganisaties hebben ervaring met het enthousiasmeren, coördineren en begeleiden van vrijwilligers. Professionele organisaties hebben pedagogische know-how. • Methode: 6 groepsgesprekken met 6-10 professionals van vergelijkbare organisaties, onder andere twee CJG meetings, een meeting georganiseerd vrijwilligerswerk en een meeting ZonMw praktijkprojecten. • 2. Enquête • Conclusie: De band tussen CJG’s en vrijwilligers(organisaties) is nog niet zo sterk. Er valt nog een wereld te winnen in de samenwerking tussen professionele jeugdzorg en de pedagogische civil society! • Methode: Digitale enquête onder Consultatiebureaus, Kindertelefoon, CJG’s, Zelforganisaties van migranten, Vrijwilligersorganisaties, sportverenigingen, ZonMw praktijkprojecten. 30 van de 180 CJG’s reageerden; slechts 1 daarvan werkt vaak samen met vrijwilligers(organisaties). Moeders informeren Moeders - Careyn (Migranten)ouders organiseren kleinschalige bijeenkomsten over opvoedthema’s voor ouders in het eigen netwerk. De Meeuw stelt materiaal beschikbaar. Vrijwilligsters (ervaren moeders) gaan op bezoek bij moeders die onzeker zijn over de opvoeding van hun (eerste) kind. Foto: Microsoft office Vice Versa Sport op school – Stichting Move Ghanese vrouwen in Amsterdam Zuid-Oost wijzen Ghanese ouders desgewenst de weg naar opvoedingsondersteuning van Spirit en Altra (professionele jeugdzorg). Studentensportvereniging maakt met schoolkinderen de wijk mooi en laat kinderen kennis maken met nieuwe sporten. Thuis Op Straat Amsterdam Kindertelefoon Rotterdam Professionals en buurtbewoners werken samen aan een prettig sociaal klimaat op straat. Ook toezicht bij spel en activiteiten. Vrijwilligers praten en chatten met Kinderen die daar behoefte aan hebben. Er kan worden doorverbonden met jeugdzorg. 5. EindproductHandreiking: Pedagogische civil society voor beginners Gefinancierd door:

4. Professionals aan zet In jeugdzorg: CJG’s, GGD’s consultatiebureaus, Bureau Jeugdzorg, In pleegzorg, AMK’s, jeugdbescherming, jeugdinrichting of jeugdreclassering In Jeugd-GGZ In VGN-gehandicaptenzorg In Welzijnswerk en jongerenwerk Beroepskrachten, u kunt burgerbetrokkenheid stimuleren Betrek georganiseerde en ongeorganiseerde vrijwilligers bij uw werk Intern en in de keten

6. Do’s en don’ts Bij interne samenwerking Tip 1 Waardeer vrijwilligers in woord en daad Tip 2 Denk van tevoren na over match en selectie Vrijwilligers en actieve burgers in soorten en maten Tip 3 Onderschat vrijwilligers, ouders en buurtbewoners niet Tip 4 Zet alleen deskundigheidsbevordering in als dat echt nodig is

7. Do’s en don’ts • Bij ketensamenwerking: Tip 1 Zorg voor zicht op de informele partners in uw werkgebied Tip 2 Bepaal een gezamenlijk doel en voorkom concurrentie Tip 3 Betoon culturele sensitiviteit in de samenwerking met andere organisaties Tip 4 Houd korte lijnen en duidelijke contactpersonen Tip 5 Maak duidelijke afspraken over de omgang met vrijwilligers (van andere organisaties). Tip 6 Maak als professional terugkoppeling naar vrijwilligers en buurtbewoners

8. Tips voor jeugdzorg Tip 1 Heb aandacht voor informele initiatieven rond opgroeien en opvoeden, van ouders maar ook van buurtbewoners, studenten, vrijwilligers, sportverenigingen en dergelijke Tip 2 Maak meer contact met vrijwilligersorganisaties Tip 3 Bespreek met de gemeente de concrete invulling van uw opdracht om de pedagogische civil society te versterken Tip 4 Maak werk van preventie en dus van contact met gewone ouders en kinderen Tip 5 Stimuleer eigen kracht en eigen netwerk van cliënten Tip 6 Maak gebruik van knowhow vrijwilligerscoördinatoren en welzijnswerkers

9. Tips voor welzijnswerk Tip 1 Hebben de buurtbewoners, vrijwilligers last van pedagogische dilemma’s? Tip 2 Hebben de vrijwilligers behoefte aan pedagogische ondersteuning? Tip 3 Werk samen met professionals in jeugdzorg wanneer nodig Tip 4 Stel grenzen aan vrijwilligerswerk: VOGs? Multiprobleemgezinnen? Tip 5 Houd aandacht en tijd voor coördinatie en coaching van actieve burgers en vrijwilligers

10. Knelpunten … laat ze niet bepalen • De theoretische val • Wat is dat eigenlijk: een pedagogische civil society? • een positief opgroei-opvoedklimaat? • Onzekerheid door transitie jeugdzorg • Niet laten kisten door bezuinigingen; een goede band met de vierde laag versterkt uw positie in de transitie • Samen werken aan resultaat en lokale dynamiek • Overschatting/onderschatting vrijwilligers en actieve burgers • Dat kunnen we wel aan vrijwilligers overlaten? Is dat zo? • flirten met de individuele ouder/burger, niet benutten vrijwilligersorganisaties • Vrijwilligers/ouders /buurtbewoners pakken het anders aan dan u zou doen. Is dat erg?

11. Tot slot