De verwerving van het Nederlands meervoud

1. De verwerving van het Nederlands meervoud Judith van Wijk Judith.vanWijk@let.uu.nl

2. Regelmatig vs. onregelmatig walk-walked-walked vs. drink-drank-drunk cat-cats vs. mouse-mice

3. Theorieën • Alleen regels (Chomsky, 1968) • theorie werkt met onderliggende representaties maakt het moeilijk leerbaar • Connectionistisch model (Rumelhart & McClelland, 1986) • alles is opgeslagen  kan slecht met nieuwe woorden omgaan

4. Words-and-Rules theorie(Pinker, 1999) • Onregelmatig → opslag • Regelmatig → regel

5. Regels • Een affix wordt aan de stam toegevoegd als die stam niet in het mentale lexicon wordt gevonden  defaultaffix Engels meervoud: -s (boats, houses) Duits meervoud: -s (Autos, Parks)

6. Opslag van regelmatige vormen • frequente vormen die rijmen op een onregelmatige vorm (blink (Pinker, 1999)) • als zowel onregelmatige vorm als regelmatige vorm van een woord acceptabel is (dreamed/dreamt (Pinker, 1999), fish/fishes)

7. Criteria voor een defaultaffix Kan worden toegevoegd aan: • Nieuwe woorden • Leenwoorden • Acroniemen • Namen

8. Nederlandse default? • Nieuwe woorden → merkels, guiken • Leenwoorden → ciabatta’s, fezzen • Acroniemen → PABO’s, HATten • Namen → de van Dijks, de van Wijken

9. Nederlandse meervoudsvorming Klemtoon en finale klank

10. Klemtoon • Ritme-regel  streven naar trocheïsch patroon finale klemtoon  -en prefinale klemtoon  -s

11. Finale klank Obstruent  -en (takken) Sonorant  -s (lakens) Klinker  -s (foto’s) Diphthong  -en (uien)

12. Regels voor meervoudsvorming • -en • beklemtoonde laatste lettergreep met een finale medeklinker (bomen) • onbeklemtoonde laatste lettergreep met een finale obstruent (olifanten) • -s • onbeklemtoonde laatste lettergreep met finale sonorant (fakkels) • finale klinker (menu’s)

13. Het Nederlands meervoud

14. Onderzoeksvragen • Hebben kinderen die Nederlands verwerven een defaultaffix voor het meervoud? • As ze een defaultaffix hebben, kiezen ze dan een van de twee als default, of zijn ze ieder binnen hun eigen domein de default? • Doen alle kinderen hetzelfde? • Maken kinderen ook gebruik van de factoren klemtoon en finale klank bij de selectie van het meervoudsaffix?

15. Wug-test

17. Test-personen • Volwassenen • 11 volwassenen • Kinderen 4 en 5 jaar • 18 kinderen 4 jaar cross-sectioneel • 18 kinderen 5 jaar • Kinderen 3 jaar • 18 kinderen 3 jaar longitudinaal

18. Items • klemtoon op laatste, voorlaatste, of voor-voorlaatste lettergreep (3) • laatste klank obstruent, sonorant, klinker of diphthong (4) • 3 x 4 = 12 mogelijke combinaties  allemaal vertegenwoordigd

19. Items (2)

20. Data • 3 soorten antwoorden: • -en • -s •  • 3 manieren van analyse: • finale klank • klemtoonpatroon • klemtoonpatroon x finale klank

21. Resultaten volwassenen • redelijk consistent • latinate vormen: praditi, monitara • personen met voorkeur voor –en en personen met voorkeur voor –s • paar keer   meestal bij woorden met een enkelvoud op –s zoals pibos.

22. Resultaten 4-jarigen • meeste gebruikte affix: -en • veel individuele verschillen • wel vaak een voorkeur voor een bepaald affix.

23. Resultaten 5-jarigen • meest gebruikte affix:   vooral op plaatsen waar regels tegenstrijdige voorspellingen doen (bv. prefinale klemtoon met een finale obstruent) • -s is populairder dan bij 4-jarigen • ook kinderen met voorkeur voor bepaald affix

24. Finale klank • alle leeftijden: • finale klinker  -s • finale diphthong  -en • finale plosief  -en • in overeenstemming met de patronen in het volwassen Nederlands

25. Klemtoon • de Ritme-regel is terug te vinden in alle leeftijdsgroepen, maar niet iedereen volgt de regel even strict.

26. Klemtoon x finale klank • Het combineren van de prosodische factoren geeft betere voorspellingen • Wanneer de twee factoren dezelfde voorspelling doen  sterke voorkeur • Wanneer de twee factoren tegenstrijdige voorspellingen doen  verwarring, wat bij sommige kinderen tot gebruik nul-affix leidt

27. Algemeen resultaat • Meest opvallend: • -s wordt populairder naarmate kinderen ouder worden. Dit gaat ten koste van –en. • als –s en –en dichter bij elkaar komen qua populariteit komen er ook meer woorden met een nul-affix, mogelijk door verwarring bij het kind.

28. Conclusie • Kinderen lijken inderdaad gebruik te maken van een defaultaffix bij de verwerving van het Nederlands meervoud. • Zowel –en als –s worden gebruikt als meervoudsaffix  2 defaults? • Veel individuele verschillen, maar wel patronen zichtbaar. • Kinderen lijken zowel klemtoon als finale klank te gebruiken bij bepalen juist meervoudsaffix.

29. Longitudinaal onderzoek • 3-4 jaar oud • elke ca. 3 maanden getest gedurende 1 jaar • bij 1e test: 2;8,10 – 3;3,0 (24 kinderen)

30. Voorlopige resultaten • eerste resultaten: - sommige kinderen produceren nog geen meervouden • paar kinderen met alleen –en bij non-woorden • sommige kinderen produceren zowel meervouden met –s als met -en