Plan zajęć

1. Plan zajęć • Budżet UE • Polityka regionalna • Fundusze strukturalne i Fundusz Spójności • Kwalifikowalność geograficzna • Inicjatywy wspólnotowe

2. Literatura • Jankowska A., Kierzkowski T., Knopik R.: „Fundusze strukturalne Unii Europejskiej”, CH Beck 2009. • Filipek A.: „Fundusze Unii Europejskiej”, Warszawa 2009.

3. BUDŻET UE - 12% - cła (tzw. tradycyjne zasoby własne Unii), pobierane od towarów sprowadzanych spoza UE - 11%z dochodów z VAT – jest określony procent, który dane państwo ma zapłacić Unii od środków pochodzących z podatku VAT - 76 % ze środków uzależnionych od dochodu narodowego każdego z państw członkowskich. Jest to obecnie największe źródło środków finansowych Unii Europejskiej - ok. 1% - podatki od wynagrodzeń pracowników instytucji Unii Europejskiej, składki wpłacane przez państwa spoza Unii Europejskiej do niektórych programów unijnych oraz kary finansowe nakładane na przedsiębiorstwa za łamanie prawa konkurencji i innych przepisów

4. ZASADA SOLIDARNOŚCI • Płatnicy netto: Niemcy, Szwecja, Austria, Holandia, Włochy, Francja, Finlandia i Wielka Brytania • Płatnicy brutto: reszta

5. POLSKA • 2007 rok – 7,8 mld euro, po odjęciu naszej składki – 5,1 mld euro • Lata 2007-2013 – Polska otrzyma 87 mld euro, a do budżetu UE odda 22 mld euro. 65 mld euro „na czysto”

6. WYDATKI UE

7. BUDŻET UE • Budżet roczny (przypomina budżety narodowe) • Budżet wieloletni - tzw. perspektywa finansowa (ustala jedynie limity)

8. POLITYKA REGIONALNA • PKB per capita w UE – ok 29 tyś. USD • PKB w 10% najbogatszych regionów UE był w 2004 roku 5 razy większy niż w 10% najbiedniejszych regionów • Inner London – PKB per capita 303% średniego PKB w UE • N-E Rumunia - PKB per capita 24% średniego PKB w UE

9. POLITYKA REGIONALNA? • Brak definicji legalnej! • Polityka regionalna UE jest tematycznie uporządkowanym, wytyczanym przez ośrodek decyzji, działaniem mającym na celu, przy pomocy zespołu instrumentów prawnych i finansowych, usunięcie dysproporcji w rozwoju gospodarczym i społecznym regionów w UE oraz zapewnienie zrównoważonego wzrostu wszystkich jej obszarów z zachowaniem jej wewnętrznej spójności ekonomicznej i społecznej (Maciej Rudnicki: Polityka regionalna UE)

10. POLITYKA REGIONALNA • Celem jest osiągnięcie spójności gospodarczej i społecznej poprzez: • Restrukturyzację • Modernizację • Wzrost konkurencyjności terenów najbiedniejszych

11. ROZWÓJ POLITYKI REGIONALNEJ • Traktat Rzymski (1957 r.) • tytuł XVII Traktatu; • Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (powstał w 1975 r.) • Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (powstał w 1964 r.) • Europejski Fundusz Społeczny • głównie koordynowanie polityk regionalnych państw członkowskich

12. ROZWÓJ POLITYKI REGIONALNEJ • 1973 – akcesja Danii, Wielkiej Brytanii, Irlandii Europejskiemu Funduszowi Orientacji i Gwarancji Rolnej oraz Europejskiemu Funduszowi Społecznemu nadano charakter regionalny

13. ROZWÓJ POLITYKI REGIONALNEJ • Jednolity Akt Europejski (1986 r.) • Dodano do Traktatu tytuł „Spójność gospodarcza i społeczna” • Zasada koncentracji – osiągnięcie spójności społecznej i gospodarczej poprzez koncentrację na 6. celach (z czasem dodano 7.)

14. ROZWÓJ POLITYKI REGIONALNEJ • Traktat z Maastricht (1992 r.) • Spójność społeczna i gospodarcza to jeden z trzech filarów Unii Europejskiej • Powołano Fundusz Spójności (to nie fundusz strukturalny!) • Utworzono Finansowy Instrument Wspierania Rybołówstwa (fundusz strukturalny w latach 2000-2006) • Agenda 2000 – redukcja liczby celów z 7. do 3.

15. ŻRÓDŁA PRAWA • Artykuł 3 • (dawny artykuł 2 TUE) • 1. Celem Unii jest wspieranie pokoju, jej wartości i dobrobytu jej narodów. • 2. Unia zapewnia swoim obywatelom przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości bez granic wewnętrznych, w której zagwarantowana jest swoboda przepływu osób, w powiązaniu z właściwymi środkami w odniesieniu do kontroli granic zewnętrznych, azylu, imigracji, jak również zapobiegania i zwalczania przestępczości. • 3. Unia ustanawia rynek wewnętrzny. Działa na rzecz trwałego rozwoju Europy, którego podstawą jest zrównoważony wzrost gospodarczy oraz stabilność cen, społeczna gospodarka rynkowa o wysokiej konkurencyjności zmierzająca do pełnego zatrudnienia i postępu społecznego oraz wysoki poziom ochrony i poprawy jakości środowiska naturalnego. Wspiera postęp naukowotechniczny. Zwalcza wyłączenie społeczne i dyskryminację oraz wspiera sprawiedliwość i ochronę socjalną, równość kobiet i mężczyzn, solidarność między pokoleniami i ochronę praw dziecka. Wspiera spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną oraz solidarność między Państwami Członkowskimi. Szanuje swoją bogatą różnorodność kulturową i językową oraz czuwa nad ochroną i rozwojem dziedzictwa kulturowego Europy.

16. ŻRÓDŁA PRAWA • TYTUŁ XVIII • SPÓJNOŚĆ GOSPODARCZA, SPOŁECZNA I TERYTORIALNA • Artykuł 174 • (dawny artykuł 158 TWE) • W celu wspierania harmonijnego rozwoju całej Unii rozwija ona i prowadzi działania służące: • wzmocnieniu jej spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej. • W szczególności Unia zmierza do zmniejszenia dysproporcji w poziomach rozwoju różnych regionów oraz zacofania regionów najmniej uprzywilejowanych. • Wśród regionów, o których mowa, szczególną uwagę poświęca się obszarom wiejskim, obszarom podlegającym przemianom przemysłowym i regionom, które cierpią na skutek poważnych i trwałych niekorzystnych warunków przyrodniczych lub demograficznych, takim jak najbardziej na północ wysunięte regiony o bardzo niskiej gęstości zaludnienia oraz regiony wyspiarskie, trans graniczne i górskie.

17. ŻRÓDŁA PRAWA • Rozporządzenie 1080/2006 • Rozporządzenie 1081/2006 • Rozporządzenie 1082/2006 • Rozporządzenie 1083/2006 • Rozporządzenie 1084/2006

18. OBECNE CELE POLITYKI REGIONALNEJ • Konwergencja • Konkurencja regionalna i zatrudnienie • Europejska współpraca terytorialna

19. CEL: KONWERGENCJA • Przyspieszenie rozwoju najsłabiej rozwiniętych regionów • Podnoszenie ilości i jakości inwestycji w kapitał rzeczowy i ludzki, rozwój innowacyjności i społeczeństwa opartego na wiedzy, podnoszenie zdolności adaptacyjnych do zmian gospodarczych i społecznych, ochrona i poprawa jakości środowiska naturalnego oraz zwiększenie wydajności administracji

20. CEL: KONWERGENCJA • Regiony objęte otrzymują wsparcie z: • Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego • Europejskiego Funduszu Społecznego • Funduszu Spójności

21. CEL: KONWERGENCJA • 2 poziom w Nomenklaturze Jednostek Terytorialnych dla Celów Statystycznych (NUTS) • PKB per capita mierzony wg. siły nabywczej poniżej 75% średniego PKB 25 państw członkowskich • 84 regiony • 282,8 mld euro – 81,5% środków

22. CEL: KONKURENCYJNOŚĆ REGIONALNA I ZATRUDNIENIE • Wspieranie zatrudnienia oraz przemian zmierzających do zwiększenia konkurencyjności gospodarek objętych nim regionów • Przewidywanie zmian społecznych i gospodarczych, rozwój społeczeństwa informacyjnego, inwestycja w innowacje i przedsiębiorczość, ochrona środowiska, orazpromocja zatrudnienia poprzez wsparcie tworzenia miejsc pracy, poprawę jakości pracy i inwestycje w kapitał ludzki

23. CEL: KONKURENCYJNOŚĆ REGIONALNA I ZATRUDNIENIE • Regiony objęte otrzymują wsparcie z: • Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego • Europejskiego Funduszu Społecznego

24. CEL: KONKURENCYJNOŚĆ REGIONALNA I ZATRUDNIENIE • Wszystkie regiony, które nie są: • Objęte celem Konwergencja • Objęte wsparciem przejściowym w ramach celu Konwergencja • Korzystają ze wsparcia przejściowego dla regionów finansowanych z funduszy strukturalnych w ramach celu Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie

25. CEL: EUROPEJSKA WSPÓŁPRACA TERYTORIALNA • Efekt wzrostu liczby granic wewnętrznych i zewnętrznych Unii • Wsparcie projektów o charakterze międzynarodowym • Promocja wspólnych rozwiązań i strategii lokalnych i regionalnych wspierających najważniejsze unijne polityki, wspieranie integracji pomiędzy regionami oraz wymiana doświadczeń w zakresie rozwoju obszarów miejskich, wiejskich i nadmorskich

26. CEL: EUROPEJSKA WSPÓŁPRACA TERYTORIALNA • 3 obszary wsparcia: • Umacnianie współpracy transgranicznej • Umacnianie współpracy transnarodowej • Umacnianie współpracy międzyregionalnej • Regiony objęte tym celem otrzymują wsparcie tylko z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego • Cel realizowany na całym terenie Unii

27. CEL: EUROPEJSKA WSPÓŁPRACA TERYTORIALNA • Programy realizowane w ramach tego celu muszą obejmować co najmniej 2 państwa członkowskie

29. FUNDUSZE STRUKTURALNEI FUNDUSZ SPÓJNOŚCI • Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego • Europejski Fundusz Społeczny • Fundusz Spójności • 308 mld euro w latach 2007-2013 • 209 mld euro w latach 2000-2006

30. FUNDUSZE STRUKTURALNE • Wyrównanie dysproporcji i dążenie do osiągnięcia spójności społecznej i gospodarczej całej Unii Europejskiej • Wspierają regiony • Wsparcie zwykle w postaci bezzwrotnej pomocy finansowej stanowiącej refundację wcześniej poniesionych wydatków

31. EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO • Powstał w 1975 r. • Finansuje wszystkie programy unijne, które mają na celu pomoc opóźnionym w rozwoju regionom • Koryguje podstawowe dysproporcje regionalne w Unii • Rozporządzenie 1080/2006

32. EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO • Środki są wydatkowane na: • Tworzenie i ochrona miejsc pracy • Inwestycje infrastrukturalne • Rozwój regionalny i lokalny • Pomoc techniczna • Projekty z wszystkich 3 celów!

33. EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO • W ramach celu 1: • Badania i rozwój technologiczny, innowacyjność • Rozwój lokalny • Ochrona środowiska • Zapobieganie zagrożeniom • Rozwój turystyki, inwestycje w kulturę • Infrastruktura transportowa, energetyczna, ochrony zdrowia • edukacja

34. EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO • W ramach celu 2: • Innowacja, gospodarka oparta na wiedzy • Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom • Usługi transportowe i telekomunikacyjne • W ramach celu 3: • Tworzenie sieci naukowych, rozwój przedsiębiorczości, współpraca prawna i administracyjna, wspólna polityka zatrudnienia regionów, innowacyjna gospodarka

35. EUROPEJSKI FUNDUSZ SPOŁECZNY • Powstał w 1957 r. • Ma poprawić jakość i dostępność miejsc pracy i możliwości zatrudnienia w UE • Promuje zatrudnianie z całej Unii, zwiększa mobilność geograficzną pracowników • Rozporządzenie 1081/2006

36. EUROPEJSKI FUNDUSZ SPOŁECZNY • Inwestycje w kapitał ludzki • Wspieranie reform edukacji • Poprawa dostępu do edukacji, szkoleń • Realizacja Europejskiej Strategii Zatrudnienia • W Polsce – współfinansuje program Kapitał Ludzki

37. FUNDUSZ SPÓJNOŚCI • Powstał w 1992 r. • Wspiera dwa sektory: Środowisko Transport (infrastruktura) • To instrument polityki strukturalnej UE, ale nie zalicza się do funduszy strukturalnych • Pomoc otrzymują KRAJE, a nie regiony! • Kraje w których DNB per capita jest niższy niż 90% średniego DNB w 25. krajach UE • Rozporządzenie 1084/2006

38. FUNDUSZ SPÓJNOŚCI • Bułgaria, Republika Czeska, Estonia, Grecja, Cypr, Łotwa, Litwa, Węgry, Malta, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowenia i Słowacja • System przejściowy: Hiszpania • Straciła prawo do wsparcia Irlandia

39. FUNDUSZ SPÓJNOŚCI • Wzmacnianie spójności gospodarczej i społecznej Unii w celu promowania trwałego i zrównoważonego rozwoju • Niezbędne jest wdrożenie programu spełniającego kryteria konwergencji

40. KWALIFIKOWALNOŚĆ GEOGRAFICZNA • Europa jest podzielona na grupy regionów NUTS (Nomenclature of Units for TerritorialStatistics - Nomenklatura Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych) • 5 poziomów NUTS

41. NUTS • 1 – regiony – grupujące województwa (6) • 2 – województwa (makroregiony), (16) • 3 – podregiony – zgrupowanie kilku powiatów (45) • 4 – powiaty i miasta na prawach powiatu (379) • 5 – gminy (2489)

42. INICJATYWY WSPÓLNOTOWE • JASPERS • JESSICA • JEREMIE

43. JASPERS • wsparcie udzielane potencjalnym beneficjentom projektów indywidualnych o charakterze infrastrukturalnym. Do wsparcia kwalifikują się projekty duże, czyli takie których całkowita szacunkowa wartość wynosi co najmniej 25 mln euro w sektorze środowiska oraz 50 mln w pozostałych sektorach

44. JASPERS • Pomoc doradcza przy przygotowaniu projektów do realizacji • Weryfikacja dokumentacji • Analiza wybranych problemów

45. JASPERS • Centrala – Luksemburg • 3 oddziały regionalne: • Warszawa • Wiedeń • Bukareszt

46. JESSICA • Przedsięwzięcie: • Komisji Europejskiej • Europejskiego Banku Inwestycyjnego • Banku Rozwoju Rady Europy • Wspieranie inwestycji służących zapewnieniu zrównoważonego rozwoju w miastach

47. JESSICA • Wspiera partnerstwo publiczno-prawne • Pomoc finansowa przy realizacji inwestycji infrastrukturalnych, sieciowych, energetycznych, czy też przy rewitalizacji

48. JEREMIE • Zwiększenie wykorzystania i efektywności środków przeznaczonych na wsparcie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w ramach funduszy strukturalnych • 98% przedsiębiorstw w Unii to MŚP

49. JEREMIE • Zwiększa możliwości finansowania sektora MŚP • Środki dostępne w postaci funduszy pożyczkowych, poręczeniowych i w szczególności fundusze kapitałowe wysokiego ryzyka • Głównie innowacyjne projekty

50. Dziękuję bardzo!