DANE INFORMACYJNE

2. DANE INFORMACYJNE Nazwa szkoły: Zespół Szkół w Słobódce ID grupy: 96/57_P_G1 Opiekun: Anna Guzewicz Kompetencja: PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Temat projektowy: „POSZŁO Z DYMEM” Semestr/rok szkolny: SEMESTR IV ROK SZKOLNY 2011/2012

3. Cele projektu Celem głównym jest poznanie składu dymu tytoniowego i jego szkodliwego działania na zdrowie człowieka. Rozwijanie wiedzy nt. skutków zdrowotnych i ekonomicznych czynnego i biernego palenia. Zapoznanie się z różnymi sposobami reagowania w sytuacjach trudnych. Kształcenie umiejętności konstruowania, przeprowadzania i opracowywania ankiet. Nabycie umiejętności obliczania kosztów związanych z nałogiem. Doskonalenie umiejętności asertywnej odmowy. Propagowanie mody na niepalenie. Kształtowanie nawyków zdrowego stylu życia

4. Historia palenia tytoniu Kiedy Krzysztof Kolumb wylądował ze swymi marynarzami na nieznanym lądzie, dnia 11 października Roku Pańskiego 1492, został zaproszony do domów Indian Arawaków i poczęstowany suszonymi liśćmi tytoniu. Niektórzy utrzymują jednak, iż to Chińczycy jako pierwsi znali i uprawiali tytoń i to jeszcze daleko przed odkryciem Ameryki przez Krzysztofa Kolumba. Brak jednak potwierdzających ten fakt dowodów.    Tytoniowi nadawano rozmaite nazwy, jak np. "nikotyna". Nazwę tę zaproponował książę de Giuse, a pochodziła ona od nazwiska francuskiego ambasadora w Lizbonie Jeana Nicot, który jako pierwszy rozwinął uprawę tytoniu w Portugaliii był w dużej mierze odpowiedzialny za wprowadzenie tej używki na dwór królewski w Paryżu.

5. Tytoń rosnący na plantacjach we Francji i Hiszpanii to Nicotiana tabacum, pochodząca z nasion z Brazylii i Meksyku. Pierwszą odmianą rosnącą na plantacjach w Portugalii i Anglii była natomiast Nicotiana rustica, wyhodowana z nasion przywiezionych z Florydy.    Pierwotnie tytoń był palony w fajkach. Później bardziej popularne stało się palenie go w papierosach i cygarach. Pierwszym rodzajem papierosów był tytoń nabijany do wydrążonych lasek z trzciny lub kawałki liści tytoniowych zwijane w kukurydziane łuski lub inne "opakowania" z warzyw. Palenie tytoniu pod postacią papierosów stało się bardzo rozpowszechnione w XVIII wieku, a pierwsza fabryka papierosów została założona w Hawanie na Kubie w 1853.

6. Dzisiejsze określenie "cygaro" (ang. cigar - cygaro, cigarette - papierosy) prawdopodobnie pochodzi z języka Majów od słowa "sik'ar", określającego właśnie palenie tytoniu. Pierwotną postacią cygara było długie, grube zawiniątko, składające się z liści tytoniu, zwiniętych w wysuszone palmowe lub kukurydziane duże liście. Taką to postać dzisiejszych cygar i papierosów zobaczył Krzysztof Kolumb u Indian Amerykańskich w 1492 roku. Obecnie tytoń jest palony przez miliony ludzi na całym świecie pod rozmaitymi postaciami. Najczęściej są to papierosy, cygara i fajki na tytoń.

7. Dlaczego ludzie palą? • Istnieją dwie zasadnicze grupy przyczyn: • Pierwsza grupa obejmuje przyczyny psychosocjologiczne • - palenie tytoniu jest postrzegane jako rodzaj czynności ułatwiającej nawiązywanie kontaktu z innymi osobami i pomagającej w przezwyciężeniu dystansu oraz uznawane jako wspólna towarzyska rozrywka.

8. Druga grupa to przyczyny farmakologiczne. Tytoń, w zależności od okoliczności i predyspozycji osobniczych może oddziaływać na nasz układ nerwowy w sposób stymulujący bądź sedatywny, tzn. uspokajający. Zdaniem wielu osób zapalenie np. papierosa pozwala im bardziej się skoncentrować, inni zaś uważają, że nałóg ten wyzwala u nich uczucie relaksu i odprężenia. Czy jednak jest to warte tego, abyśmy umarli przedwcześnie na raka płuc lub byli współodpowiedzialni za rozwinięcie się np. astmy oskrzelowej u dziecka? Na to pytanie musi odpowiedzieć już sobie każdy z nas oddzielnie.

9. Skład dymu tytoniowego Dym tytoniowy składa się z prawie 4.000 związków chemicznych, z tego ponad 40 to substancje rakotwórcze. Ich działanie nie jest ograniczone jedynie do palaczy tytoniu, ale także dotyczy wszystkich tych osób (mężczyzn, kobiet i dzieci), które przebywają w pomieszczeniach, gdzie występuje dym tytoniowy (tzw. "palenie bierne").

10. Substancje występujące w tytoniu • Aceton - rozpuszczalnik, składnik farb i lakierów. • Amoniak - stosowany w chłodnictwie, składnik nawozów mineralnych. • Arsen - stosowany także jako popularna trutka na szczury i inne gryzonie. • Benzopiren - związek o właściwościach rakotwórczych, wykorzystywany w przemyśle chemicznym. • Butan - gaz pędny, używany do wyrobu benzyny. • Chlorek winylu - związek używany np. do produkcji plastiku. Posiada właściwości rakotwórcze. • Ciała smołowate - są odpowiedzialne za powstawanie nowotworów złośliwych u człowieka. • Cyjanowodór - kwas pruski, gaz używany przez hitlerowców w komorach gazowych do masowego ludobójstwa.

11. Substancje występujące w tytoniu c.d. DDT - insektycyd polichorowy. Dibenzoakrydyna - używana przy produkcji barwników. Posiada właściwości rakotwórcze. Dimetylonitrozoamina - związek wykorzystywany w przemyśle chemicznym. Fenole - niszczą rzęski nabłonka wyściełającego oskrzela. Rzęski te oczyszczają wdychane przez człowieka powietrze i chronią drogi oddechowe przed przenikaniem przez ich ściany substancji i związków chemicznych oraz mikroorganizmów, np. wirusów. Formaldehyd - związek stosowany m.in. do konserwacji preparatów biologicznych, np. żab. Kadm - silnie trujący metal o właściwościach rakotwórczych. Metanol - silne trujący związek chemiczny, używany do produkcji benzyn silnikowych.

12. Naftyloamina - wchodzi w skład barwników, używanych w przemyśle drukarskim. Posiada właściwości rakotwórcze. Nikotyna - działa obkurczająco na ściany naczyń krwionośnych (w tym także naczyń wieńcowych zaopatrujących serce), zwiększa ciśnienie krwi, jest odpowiedzialna za niefizjologiczne przyspieszenie akcji serca oraz zaburzenia rytmu serca, a także wpływa negatywnie na gen p53, który powstrzymuje niekontrolowany rozwój komórek, czyli powstawanie nowotworów. Piren - związek używany w syntezie organicznej. Polon - radioaktywny pierwiastek, odkryty przez naszą rodaczkę Marię Skłodowską-Curie. Posiada właściwości rakotwórcze. Tlenek węgla (czad, CO) - zmniejszając zawartość tlenu we krwi, w znaczny sposób utrudnia pracę serca i dotarcie tlenu do różnych części i narządów organizmu człowieka. Jest to związek będący bezpośrednią przyczyną śmierci wielu osób w czasie pożarów. Toluidyna - stosowana w syntezie chemicznej. Posiada właściwości rakotwórcze. Uretan - związek o właściwościach rakotwórczych

13. Bierne palenie tytoniu Dym tytoniowy szkodzi niepalącym Dym papierosowy zawiera ponad 4.000 substancji chemicznych, w tym aż 40 związków rakotwórczych. Wdychanie dymu tytoniowego, czyli bierne palenie, jest równie niebezpieczne jak samo palenie. Boczny strumień dymu tytoniowego zawiera 35 razy więcej dwutlenku węgla i 4 razy więcej nikotyny niż dym wdychany przez aktywnych palaczy. Specjaliści odnotowują wiele przypadków zachorowań na choroby odtytoniowe wśród osób, które nigdy nie paliły tytoniu. Wdychanie bocznego strumienia dymu tytoniowego (ulatniającego się z papierosa) lub dymu wydychanego przez palaczy, zwiększa ryzyko wystąpienia raka płuc i chorób serca (np. choroby niedokrwiennej serca) u osób niepalących.

14. Boczny strumień dymu tytoniowego zawiera także wiele substancji alergizujących, powodujących łzawienie oczu, podrażnienie błony śluzowej nosa, kaszel, nawracające zakażenia układu oddechowego, a także uczulenia i w konsekwencji astmę. • Bierne palenie niesie więc za sobą identyczne skutki zdrowotne, co aktywne palenie papierosów. Powoduje nieżyt oskrzeli, zapalenie płuc, zapalenie migdałków podniebiennych, zapalenie zatok obocznych nosa, wysiękowe zapalenie ucha, zapalenie oskrzeli i astmę oskrzelową.

15. Choroby mające związek z paleniem tytoniu • Nowotwory złośliwe: Rak płuc • Rak wargi, języka, jamy ustnej, przełyku i krtani • Rak pęcherza moczowego • Rak nerki • Rak trzustki • Układ sercowo-naczyniowy: Choroba niedokrwienna serca • Zawał serca • Miażdżyca naczyń krwionośnych • Nadciśnienie tętnicze • Układ oddechowy: Przewlekłe zapalenie oskrzeli • Gruźlica • Układ nerwowy: Udar mózgu • Układ pokarmowy: Wrzody żołądka oraz dwunastnicy • Przepukliny jelitowe

16. Wpływ palenia na narządy MÓZG • Wiele przypadków naczyniopochodnego udaru mózgu może być wiązanych z wcześniejszym paleniem tytoniu. • Przyczyną jest tutaj udowodniony wpływ palenia tytoniu na rozwój miażdżycy naczyń krwionośnych. • Wiele prac jednocześnie przedstawia dowody na to, iż u palaczy tytoniu rzadziej występuje choroba Parkinsona. • Może to jednak być spowodowane faktem, że palacze tytoniu nie dożywają zazwyczaj wieku, w którym pojawiają się pierwsze objawy choroby Parkinsona.

17. Serce i naczynia krwionośne • U mężczyzn, którzy zaczęli palić przed 15 rokiem życia i palili 15-24 papierosów dziennie, ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej jest 10-krotnie większe. • Palacze tytoniu dwukrotnie częściej niż niepalący umierają na zawał mięśnia sercowego. • Także u osób niepalących, ale wdychających dym ulatniający się z ognika papierosa (tzw. boczny strumień) w istotny sposób wzrasta ryzyko chorób serca i płuc (tzw. palacze bierni).

18. Płuca • Ryzyko wystąpienia raka płuc w znaczący sposób rośnie wraz z długością okresu palenia tytoniu dla wszystkich typów histologicznych raka płuc. • Istnieją dowody na to, iż palenie tytoniu poprzez wpływ na rozwój przewlekłego zapalenia oskrzeli, jest jednym z istotniejszych czynników usposabiających do wystąpienia gruźlicy układu oddechowego.

19. Nerki i pęcherz moczowy • Istnieje udowodniony związek pomiędzy paleniem tytoniu a zapadalnością na raka pęcherza moczowego i nerki. • Ryzyko wystąpienia raka pęcherza moczowego u palaczy jest przeciętnie 5 razy większe niż u osób niepalących i zależy od ilości wypalanych papierosów. • Podwyższone ryzyko w stosunku do palących kobiet jest relatywnie niż u mężczyzn, ale różnica ta może wynikać z mniejszej ilości palących kobiet w stosunku do palących mężczyzn.

20. Żołądek i dwunastnica • Palenie tytoniu pełni istotną rolę w powstawaniu zarówno wrzodu żołądka jak i dwunastnicy. • Prowadzone badania naukowe wykazały istotną dodatnią zależność pomiędzy czasem palenia tytoniu a pojawieniem się ww. chorób. • Ryzyko wystąpienia raka żołądka jest wyższe u palaczy tytoniu o około 1,5 razy.

21. Jelita • Nie można powiedzieć, iż bezpośrednią przyczyną powstawania przepukliny pachwinowej jest palenie tytoniu. Istnieje jednak związek pomiędzy występowaniem przepukliny a silnym kaszlem, towarzyszącym przewlekłemu zapaleniu oskrzeli. Przyczyną przewlekłego zapalenia oskrzeli jest natomiast w wielu przypadkach właśnie palenie tytoniu. • Trzustka • W wielu badaniach wykazano związek pomiędzy paleniem tytoniu a występowaniem raka trzustki. Jak dotychczas nie jest znana dokładnie przyczyna tej korelacji.

22. Układ hormonalny • Niektóre badania wykazały, iż palenie tytoniu zwiększa częstotliwość występowania części chorób hormono - zależnych (np. osteoporozy i związanego z tym podwyższonego ryzyka złamania szyjki kości udowej), a także poprzez przyspieszenie okresu wystąpienia menopauzy u kobiet wpływa poprzez układ hormonalny na zwiększenie ryzyka raka endometrium.

23. Szkodliwość palenia tytoniu Impotencja a palenie tytoniu Impotencja to schorzenie, które dotyka w przybliżeniu 1 na 10 mężczyzn w wieku 21-75 lat, czyli ok. 1,25 mln mężczyzn w samej tylko Polsce. Palenie zwiększa ryzyko impotencji o ponad 50%. Palenie papierosów sprzyja występowaniu impotencji, zwiększając ryzyko tej przypadłości o ok. 54% u mężczyzn w przedziale wieku 30-49 lat. Spośród innych czynników ryzyka należy wymienić cukrzycę, wysokie stężenie cholesterolu we krwi i przyjmowanie leków przeciw nadciśnieniowych.

24. Palenie u kobiet • Palenie zabija. Pod koniec lat 90-tych w Polsce paliło 30% kobiet w wieku 20-40 lat i 20% kobiet w ciąży. • Badania epidemiologiczne wskazują, że co 10-ta kobieta w średnim wieku (35-64 lata) umrze przedwcześnie z powodu palenia tytoniu. Palenie tytoniu jest jedną z głównych przyczyn tego, że długość życia kobiet nie wydłużała się w ostatnich dziesięcioleciach. Jako palaczka papierosów jesteś bardziej narażona na ryzyko zachorowania na raka płuca. • Nie zapominaj, że paląc zwiększasz także ryzyko wystąpienia raka jamy ustnej, gardła, krtani, przełyku, trzustki, pęcherza moczowego i nerki.

25. Palenie u kobiet c.d. • Paląc papierosy szybciej się zestarzejesz. • Zwiększasz prawdopodobieństwo wystąpienia wcześniejszej menopauzy i osteoporozy. • Twoja skóra szybciej się zestarzeje i pokryje zmarszczkami. Proces ten może się zacząć już w wieku 30 lat. • Palenie papierosów będzie zawsze przeszkodą w osiągnięciu ładnego wyglądu. • Twoje zęby pokryją się kamieniem, palce będą żółte, a oddech nieświeży. Najlepsze perfumy nie zabiją zapachu tytoniu.

26. Palenie u kobiet w ciąży

27. Kobieta paląca tytoń w ciążypowoduje, że: • jej dziecko nie otrzymuje wystarczającej ilości tlenu, który jest potrzebny do prawidłowego wzrostu i rozwoju, • dziecko rodzi się znacznie mniejsze i podatniejsze na choroby wieku niemowlęcego i wczesnodziecięcego w porównaniu z dziećmi, których mamy nie palą, • zwiększa się ryzyko komplikacji w czasie ciąży: samoistnego poronienia, porodu przedwczesnego, krwawień z dróg rodnych, łożyska przodującego, przedwczesnego odklejenia łożyska lub pęknięcia błon płodowych, a także ciąży pozamacicznej. • palenie przez matkę w ciąży znacznie zwiększa ryzyko urodzenia martwego dziecka, wczesnej śmierci noworodka lub zespołu nagłej śmierci niemowlęcia (tzw. śmierci łóżeczkowej).

28. „Tytoniowa twarz” Palenie tytoniu nie tylko naraża nas na utratę zdrowia, ale i pogarsza wygląd skóry. Wcześniej występują zmarszczki, opóźnia się gojenie ran, zaostrza stan wielu schorzeń skóry (np. trądzika oraz łuszczycy). Takie są fakty. Pierwsze zmiany na skórze palaczek opisane zostały już w 1856 roku. Dzisiaj dermatolodzy mówią o "tytoniowej twarzy" - łatwej do rozpoznania już na pierwszy rzut oka.

29. Skutki palenia

30. Wiemy, że szkodzi…

31. Palenie w Polsce • Palenie tytoniu jest olbrzymim problemem społecznym w Polsce. Jest to najważniejsza przyczyna przedwczesnej umieralności w naszym kraju. • 47% mężczyzn i 23% kobiet w Polsce w wieku 16 i więcej lat jest palaczami tytoniu. • Około 10 mln Polaków pali regularnie 15-20 sztuk papierosów dziennie. Prawie 5 mln tych osób pali dłużej niż 20 lat. Każdego roku 100 tys. zgonów w Polsce ma bezpośredni związek z negatywnymi skutkami palenia tytoniu, przy czym ponad połowa z nich (60%) dotyczy osób w wieku 35-69 lat. • W Polsce codziennie zaczyna palić około 500 nieletnich chłopców i dziewcząt, a rocznie próbuje palenia około 180 tys. dzieci. Szacuje się, iż dzieci w Polsce wypalają rocznie 3-4 mld sztuk papierosów. • Papierosy są jedynym legalnie sprzedawanym środkiem rakotwórczym w Polsce i na świecie.

32. Jak rzucić palenie? • Jeśli palisz, przestań. Zaprzestanie palenia, zanim rozwinie się nowotwór złośliwy lub inna poważna choroba, znacznie zmniejsza ryzyko zgonu z powodu palenia tytoniu, nawet jeśli palenie rzuci osoba w średnim wieku. • Jeśli nie potrafisz przestać palić, nie pal przy niepalących. Skutki zdrowotne Twojego palenia mogą też ponosić osoby z Twojego otoczenia. np. niepalące żony, których mężowie palą, dwukrotnie częściej zapadają na nowotwory niż partnerki niepalących mężczyzn.

33. Jak rzucić palenie? c.d. • Zaprzestanie palenia jest procesem, w którym ważna jest wola zaprzestania palenia, podjęcie decyzji i motywowanie się do utrzymania zmiany, by zapobiec nowotworom. • W początkowym okresie ważne jest poszukiwanie argumentów do zaprzestania palenia, wyszukiwanie informacji na temat palenia, proszenie innych o wsparcie czy zasięgnięcie porady lekarza, psychologa czy terapeuty uzależnień.

34. Jak rzucić palenie? c.d. • Po podjęciu decyzji o zaprzestaniu palenia, przydatne jest opracowanie planu. Warto zdecydować, czy wyznacza się dzień, kiedy już się nie pali, czy wyznacza się czas na stopniową redukcję ilości wypalanych papierosów lub zastępowanie palenia innymi czynnościami. • Bycie osobą wolną od palenia daje poczucie większego wpływu na zdrowie, życie własne i innych, a ta zmiana jest źródłem satysfakcji.

35. Jak rzucić palenie? c.d. Motywująca jest obserwacja zmian, drobnych sukcesów, takich jak poprawa stanu zdrowia (włosy, skóra, głębszy oddech), więcej czasu i pieniędzy na inne przyjemności. • Przy trudnościach w abstynencji pomocna może być rozmowa z osobą niepalącą, która wspiera nas w tym procesie, a sama kiedyś też podjęła taką decyzję i nie pali, więc ma podobne doświadczenia.

36. Jak rzucić palenie? c.d. • Przy pojawieniu się objawów po odstawieniu tytoniu (np. głód, wzmożona drażliwość, gniew, bezsenność, niepokój stany lękowe, wzmożony apetyt), należy poradzić się specjalisty, który może zaproponować pomoc farmakologiczną i/lub psychologiczną, by złagodzić objawy. • Dobór skutecznej metody jest wspólną decyzją lekarza i pacjenta. Objawy po kilki dniach stają się mniej dokuczliwe, lecz niektóre mogą trwać dłużej, np. chęć sięgnięcia po papierosa, szczególnie w trudnych sytuacjach. Na te trudności warto sobie przygotować alternatywne zachowania.

37. Ciekawostki • Na podstawie badań prowadzonych na Uniwersytecie Gdańskim stwierdzono, że osoba wypalająca półtorej paczki papierosów dziennie otrzymuje w ciągu 1 roku taką dawkę promieniowania jonizującego, jakby przeszła około 300 badań rentgenowskich. • Wiadomo przecież, że tego typu badania nie powinny być robione częściej niż 1-2 razy w roku bez negatywnych skutków dla zdrowia.

38. Ciekawostki c.d. • Palenie tytoniu jest szkodliwe w różnym stopniu w zależności od wieku, płci i rasy. • Najbardziej szkodzi kobietom rasy białej poniżej 20 roku życia, najmniej - mężczyznom po pięćdziesiątce (bez względu na rasę). • Już w czasie wojny Adolf Hitler opowiadał że kiedy Rzesza Niemiecka zwycięży w Europie każe na paczkach papierosów umieszczać napisany czerwonymi literami komunikat: Palenie powoduje raka i może cię zabić. • Miał to być wstęp do całkowitej delegalizacji tytoniu. Hitler znany był z tego iż palaczy nie znosił, a przed bunkrem w którym się ukrywał w 1945 roku wisiała tabliczka z napisem "zakaz palenia".

39. Co zyskujemy nie paląc? CZAS Każdy papieros - zabiera około 10 minut, jest to czas stracony na kupowanie papierosów i samo palenie. Dziennie - wypalenie jednej paczki papierosów zajmuje 3 godziny i 30 minut. Rocznie - prawie 1.160 godzin. W ciągu 10 lat - to aż 12.000 godzin. 500 dni swojego życia przeznaczamy na trucie siebie i innych dymem tytoniowym.

40. PIENIĄDZE Jedna paczka papierosów w Polsce kosztuje około 9 zł. Jeżeli pali tylko jedna osoba w rodzinie to za pieniądze zaoszczędzone na papierosach można kupić: 1 dzień 9,00 PLN - czasopismo 4 dni 36,00 PLN - bilet do kina 1 tydzień 63,00 PLN - książka 1 miesiąc 279,00 PLN- ubranie 4 miesiące 1116,00 PLN- rower górski 6 miesięcy 1674,00 PLN - telewizor 1 rok 3.348,00 PLN- 2-tygodniowe wczasy za granicą10 lat 33.480,00 PLN – samochód używany40 lat 133.920,00 PLN – mieszkanie w małym mieście

41. Konkurs na plakat • W październiku w szkole podstawowej zorganizowaliśmy konkurs na plakat dotyczący negatywnych skutków palenia. • Komisja stwierdziła, że wszystkie prace były jednakowo ładne . Bardzo spodobało nam się hasło klasy I „Papierosów nie palimy i wesoło się bawimy”, które odzwierciedlało ich kolorowe prace. • Wszyscy uczestnicy otrzymali słodkie upominki. • Pięknie podziękowaliśmy za udział w konkursie uczniom i wychowawcom klas.

42. Klasa I z hasłem

43. Inni uczniowie z pracami

44. Wnioski z naszych ankiet • Po przeprowadzonych ankietach wynika, że 20% osób próbowało palenia, w większości za namową kolegów oraz dla szpanu. Gimnazjaliści wiedzą również, że palenie jest złym nawykiem oraz są świadomi, że dym nikotynowy szkodzi wszystkim również tym niepalącym. • Nasza młodzież wie jak odmawiać i jakie konsekwencje ponosi za sobą palenie. Ankietowaliśmy dorosłych, czyli naszych rodziców i nauczycieli, którzy piszą, że dym im również przeszkadza, ale mimo to palą wśród niepalących. Deklarują, że rzucą palenie.

45. Już wiemy, że … • Trującą substancją w dymie nikotynowym jest tlenek węgla. • Dym tytoniowy zwęża naczynia krwionośne i jest przyczyną nowotworów oraz powoduje obniżenie sprawności fizycznej. • Akcyza jest podatkiem pośrednim nakładanym na niektóre wyroby konsumpcyjne. Jej celem jest ograniczenie niektórych dóbr za względu na ich szkodliwość zdrowotną bądź też wyczerpanie ich rezerw. • Wiemy jak asertywnie odmawiać. • Znamy bilans ekonomiczny palaczy.

46. Nasz projekt „Poszło z dymem” : • Był ciekawy, bardzo angażował nas do pracy. • Poznaliśmy szkodliwy wpływ nałogu na organizm. Pomogła nam pani od biologii która racjonalnie wytłumaczyła szkodliwość substancji nikotyny na organy człowieka. • Najbardziej przeraził nas skutek ekonomiczny palenia, bo wiemy już ile ludzie tracą i co mogliby kupić za te pieniądze. • Wiemy dużo i będziemy wiedzę przekazywać dalej dla naszych koleżanek, kolegów, znajomych. • Nasza praca dała nam ogromną satysfakcję.

47. Korzystaliśmy z: Materiałów pochodzących ze strony: http://palenie.esculap.pl/ http://wikipedia.pl http://parpamedia.pl http://www.biomedical.pl/