Flexibilisering: de tools zijn het probleem niet

1. Flexibilisering: de tools zijn het probleem niet Judith Schoonenboom Universiteit van Amsterdam SCO-Kohnstamm Instituut judith.schoonenboom@uva.nl

2. Waarom flexibilisering?

3. Deelname aan het hoger onderwijs dient te stijgen • Nederlandse overheid streeft naar een toename van het aantal studenten in de leeftijd van 25 tot 64 jaar in 2010 met 20 tot 30 procent t.o.v. 2004. • Nederlandse overheid streeft naar een toename van de participatie van niet-traditionele groepen zoals herintreders, etnische minderheden, oudere studenten en studenten die in het kader van levenslang leren geen volledige studie willen volgen, maar een losse cursus. • Het realiseren van ‘een Europese ruimte voor levenslang leren’.

4. Flexibilisering krijgt impuls door: • verwachte explosieve groei van het aantal individuele verzoeken van levenslange leerders om onderwijs-op-maat. • systeem van leerrechten. Iedere student krijgt acht of tien leerrechten van een half jaar studie, naar eigen inzicht te besteden bij universiteiten van eigen keuze.

5. Het grotere geheel: de kenniseconomie • Het hoger onderwijs dient beter in te spelen op de heterogener wordende studentenpopulatie en zich meer te richten op levenslange leerders door: • individualisering en flexibilisering van het hoger onderwijs • betere aansluiting op de arbeidsmarkt • aansluiting op eerdere opleidingen te verbeteren • hun studenten beter voor te bereiden op het werken in een internationale wereld.

6. Behoeften van leerders en moge-lijkheden van ICT

7. De levenslange leerder • Veelal mensen die niet bereid of in staat zijn om reguliere (deeltijd-)opleidingen te volgen • Afstand tot instelling is te groot • Fysieke beperkingen • Beperkte tijdsinvestering mogelijk • Hebben heel specifieke wensen voor bijscholing

8. Rollen van ICT bij flexibilisering • Virtuele samenwerking op afstand • Interactieve studiematerialen op maat • Ondersteuning van flexibele leerroutes

9. Stand van zaken

10. De realisatie van doelen (2003) • …………… is in sterke tot zeer sterke mate gerealiseerd met behulp van ICT

11. Gebruik van diverse functionaliteiten van ICT (2003) • ……….. wordt in de opleiding in sterke tot zeer sterke mate gebruikt (% opleidingsdirecteuren)

12. SURF-projecten en flexibilisering (2005) • % SURF-projecten dat impact heeft op…..

13. Voorbeelden

14. Voorbeelden van flexibilisering met ICT • DigiPabo (INHOLLAND; afstandsleren) • Flexibele leerroute Verpleegkunde (HRO; lezing hierna..) • Virtueel Milieuadviesbureau (OU; virtueel bedrijf) • Webklassen (UvA; proefcolleges voor scholieren) • Schakelprogramma Bewegingswetenschappen (VU; schakelprogramma) • HEO-ICT (landelijk; digitaal materiaal) • TenCompetence (OU; netwerk voor levenslang leren) • Zwitserse Virtual Campus en Zweedse Net University (consortia gericht op afstandsleren) • European Virtual seminar (OU; internationalisering at home)

15. Conclusies • Flexibilisering Nederlandse hoger onderwijs loopt achter • Tools zijn het probleem niet (zie voorbeelden) • Oorzaken? (zeer speculatief) • Levenslange leerder traditioneel het domein van de Open Universiteit • Open Universiteit traditioneel gericht op tweedekansers • Consortia gericht op bestaande studentengroepen • Dus: op volle kracht vooruit! Maar: • Grote vraag: flexibilisering voor iedereen?

16. Bronnen • Actieplan Leven Lang Leren (2004). Beschikbaar: http://www.minocw.nl/brief2k/2004/doc/45415.pdf. • Beerkens, E., Kaiser, F., Boezerooij, P. et al. (2005). Issues in higher education policy; An update on higher education policy issues in 2004 in 11 Western countries. Den Haag: Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Beleidsgerichte studies Hoger onderwijs en Wetenschappelijk onderzoek, 115. Beschikbaar: http://www.minocw.nl/bhw/115/bhw115.pdf • Beschikking nr. 2318/2003/EG van het Europees Parlement en de Raad van 5 december 2003 tot goedkeuring van een meerjarenprogramma (2004-2006) voor de doeltreffende integratie van informatie- en communicatietechnologie (ICT) in de onderwijs- en beroepsopleidingsstelsels in Europa (eLearning-programma). • Kop, R.-P., Berg, M. van den, & Klein, T. (2004). Survey naar de toepassing van ICT voor Onderwijsdoeleinden in het hoger onderwijs. ICT-onderwijsmonitor studiejaar 2002/2003. Leiden: Research voor Beleid. Beschikbaar: http://www.rvbh.nl/ICT/rapportage.htm. • Kruizinga, E., & Bergh, D. van den (2005). Veel bereikt, nog veel te doen; Impactanalyse SURF onderwijsvernieuwingsprojecten. Utrecht: Stichting SURF. Beschikbaar: http://www.surf.nl/download/SURFOVP_Impactanalyse_najaar2005.pdf • Notitie e-learning in het hoger onderwijs (2005). Notitie van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Mark Rutte aan de bekostigde universiteiten en hogescholen in Nederland. 28 februari 2005. Kenmerk HO/BL/05/7219. Beschikbaar: http://www.minocw.nl/brief2k/2005/doc/7219b.pdf. • Schoonenboom, J. (2006). ‘De inzet van ICT in het Nederlandse hoger onderwijs’. Handboek onderwijskunde hoger onderwijs. Verschijnt mei 2006. • Schoonenboom, J. (2006). De bruikbaarheid van leerobjecten voor instellingen voor hoger onderwijs. Publicatie binnen project Leerobjecten in de praktijk, Digitale Universiteit. Verschijnt juni 2006. • Schoonenboom, J., Roozen, F. & Sligte, H. (2004). ICT-onderwijsmonitor studiejaar 2002/2003: Strategische keuzen bij ICT-innovatie van het Hoger onderwijs: Enige handreikingen vanuit internationale praktijkvoorbeelden. Amsterdam: Universiteit van Amsterdam, SCO-Kohnstamm Instituut. Beschikbaar: http://www.rvbh.nl/ict/downloads/Internationalisatie.pdf • Schoonenboom, J., Sligte, H., Elshof, D., Emans, B. & Roozen, F. (2004). ICT-onderwijsmonitor studiejaar 2002/2003: Praktijkvoorbeelden Hoger Onderwijs (2e, ongewijzigde, druk). Amsterdam: Universiteit van Amsterdam, SCO-Kohnstamm Instituut. Beschikbaar: http://www.rvbh.nl/ict/downloads/Nederlandse%20praktijkvoorbeelden%20definitief.pdf.

17. Einde