SZCZEGÓLNE POSTĘPOWANIA SĄDOWE

1. SZCZEGÓLNE POSTĘPOWANIA SĄDOWE Dr Anna Konert

2. Projekt : „Odpowiedź na wyzwania gospodarki opartej na wiedzy: nowy program nauczania na WSHiP”. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

3. RODZAJE POSTĘPOWAŃ SZCZEGÓLNYCH • Postępowanie polubowne przed sądem arbitrażowym • Postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym • Postępowanie przed Trybunałem Stanu • Postępowanie dyscyplinarne przed sądami dyscyplinarnymi samorządów zawodowych (adwokaci, architekci, sędziowie, notariusze, doradcy podatkowi, lekarze etc.)

4. Postępowanie polubowne przed sądem arbitrażowym • Postępowanie przed sądem polubownym  • Postępowanie przed stałymi polubownymi sądami konsumenckimi  • Bankowy Arbitraż Konsumencki  • Postępowanie polubowne przed sądami lekarskimi, sądami lekarsko – weterynaryjnymi, sądami aptekarskimi • Mediacja i arbitraż w sporach zbiorowych i zakładowych • Postępowanie mediacyjne w sprawach karnych • Postępowanie mediacyjne przed Sądem Arbitrażowym przy Krajowej Izbie Gospodarczej (KIG) w Warszawie  Etc.

5. Postępowanie przed sądem polubownym  • Art. 695 - 729 Kpc • spory z zakresu wszystkich spraw majątkowych, za wyjątkiem sporów o alimenty i ze stosunku pracy • Zapis na sąd polubowny • Odpłatność • Reprezentacja lub osobiście • Ugoda lub wyrok

6. Trybunał Konstytucyjny • 15 sędziów wybieranych na 9 lat • teoretycznie wewnątrz trójpodziału (organ władzy sądowniczej), ale niezależny od żadnej z władz; niektórzy proponują więc wyjęcie go z trójpodziału. • głównym zadaniem TK jest kontrola hierarchicznej zgodności norm prawnych – pionowe konflikty

7. Hierarchia norm prawnych

8. Formy zainicjowania postępowania kontrolnego • Wniosek o wszczęcie postępowania kontrolnego • Pytanie prawne – może wystąpić każdy sąd • Skarga konstytucyjna

9. Wniosek • Legitymacja procesowa ogólna: Prezydent, marszałkowie, premier, Minister Sprawiedliwości, Prokurator Generalny, I Prezes SN, Prezes NSA, Prezes NIK, RPO, 50 posłów, 30 senatorów 2) Legitymacja procesowa szczególna: Tylko akty regulujące materie związane z zakresem działania tych podmiotów, np. KRS, gminy, Kościoły etc.

10. Skarga konstytucyjna • Jednostka, która przegrała we wszystkich możliwych instancjach (postępowanie sądowe lub przed organem adm. publicznej), a w podjętych rozstrzygnięciach naruszono jej konstytucyjne prawa i wolności może w ciągu 3 miesięcy od doręczenia jej ostatecznego rozstrzygnięcia wnieść (poprzez adwokata lub radcę prawnego) skargę do TK. • Jest to węższe ujęcie skargi (tylko przeciwko normie, na podstawie której podjęto decyzję, nie przeciwko decyzji). • Jeśli skargę można wnieść tylko przeciwko niekonstytucyjności aktu normatywnego, to nie można tego zrobić wobec aktu nienormatywnego, ani wobec luki prawnej.

11. Postępowanie • wstępnie kontroluje się dopuszczalność skargi (robi to TK w składzie 1 sędziego; zażalenie rozpoznaje 3 sędziów); • TK może postanowić o wstrzymaniu lub zawieszeniu wykonania orzeczenia, którego skarga dotyczy, jeśli jego wykonanie mogłoby spowodować nieodwracalny uszczerbek dla skarżącego, lub gdy przemawia za tym interes pub. lub inny ważny interes skarżącego, • o nadaniu biegu skardze informuje się RPO, który może zgłosić swój udział w postępowaniu, • skargę rozpatruje 3/5 sędziów/ cały skład – w zależności od zawiłości sprawy. Orzeczenie o niekonstytucyjności aktu rodzi po stronie skarżącego uprawnienie do żądania uchylenia decyzji – postępowanie może zostać wznowione.

12. Procedura pozakontrolna - Spory kompetencyjne • rozbieżność stanowisk co do zakresu kompetencji centralnych konstytucyjnych organów państwa; • Art. 53. 1. Trybunał rozstrzyga spory kompetencyjne, gdy dwa lub więcej centralne konstytucyjne organy państwa uznały się za właściwe do rozstrzygnięcia tej samej sprawy lub wydały w niej rozstrzygnięcie (spór kompetencyjny pozytywny) albo gdy organy te uznały się za niewłaściwe do rozstrzygnięcia określonej sprawy (spór kompetencyjny negatywny). • Inicjatywa – podmioty, kt. mają legitymację ogólną

13. Orzeczenia • powszechnie obowiązują, • są ostateczne, • muszą być niezwłocznie ogłoszone w organie urzędowym, w którym ogłoszono kwestionowany akt. • wchodzą w życie ex nunc (w przeciwieństwie do orzeczeń ETPCz, które wchodzą w życie ex tunc).

14. Skutki prospektywne: • niemożność powtórnego zakwestionowania aktu w oparciu o ten sam zarzut, jeśli TK uznał jego zgodność z aktami wyższego rzędu, • utrata mocy prawnej przez akt, który wg TK okazał się być niezgodny z konstytucją (akt traci moc z dniem ogłoszenia orzeczenia TK w odpowiednim organie urzędowym, chyba że sam TK ustali inny termin – do 18 miesięcy dla ustawy, i 12 – dla innych aktów; np. żeby zdążyć zapełnić lukę, lub przygotować budżet na dodatkowe wydatki).

15. Skutki retroaktywne: możliwość wznowienia postępowania sądowego (wg kpc, kpa, kpk) w celu przywrócenia stany zgodnego z konstytucją. Kpc i kpa pozwalają na wznowienie postępowania (czas na wniesienie skargi to 1 miesiąc od dnia wejścia w życie orzeczenia TK); kpk też, jeżeli działałoby to na korzyść skazanego.

16. Trybunał Stanu • organ władzy sądowniczej • składa się z przewodniczącego (I prezes SN), 2 zastępców i 16 członków (obie kategorie sędziów wybierane przez Sejm spoza parlamentu, na czas jego kadencji, z możliwością reelekcji – zastępcy i min. połowa członków muszą mieć kwalifikacje wymagane do sprawowania urzędu sędziego), • wybór jest polityczny, • członkowie mogą wykonywać inną pracę zawodową równolegle, więc nie przysługują im bezpośrednie gwarancje niezawisłości, • pracują za darmo i honorowo • Odpowiedzialność konstytucyjna

17. Postępowanie przed Trybunałem Stanu Odpowiedzialność konstytucyjna (za delikt konstytucyjny oraz za przestępstwa) ponoszą: • Prezydent • Członkowie Rady Ministrów • Prezes NBP • Prezes NIK • Członkowie KRRiTV • Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych • Posłowie, senatorowie w szczególnym zakresie

18. Delikt konstytucyjny • naruszenie konstytucji lub ustawy (nie innego aktu), związane z wykonywaniem urzędu (działanie w ramach kompetencji ale z naruszeniem prawa albo działanie w związku z zajmowanym stanowiskiem, przekraczające granice kompetencji), • popełniony w okresie piastowania danego stanowiska państwowego (odpowiedzialność można egzekwować później). • deliktem będzie zarówno działanie jak i zaniechanie, zarówno czyn umyślny jak i nieumyślny.

19. Kary • za przestępstwo: takie, jakie przewidują ustawy karne. • sankcje za delikt konstytucyjny: • utrata biernego i czynnego prawa wyborczego (na 2-10 lat), • zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk lub pełnienia funkcji związanych ze szczególną odpowiedzialnością w organach państwowych lub organizacjach społ. (2-10 lat), utrata wszystkich lub niektórych orderów i odznaczeń oraz (na 2-10 lat) utrata zdolności do ich uzyskania. TS może też odstąpić od wymierzenia kary i poprzestać na stwierdzeniu winy, przy szczególnych okolicznościach.

20. Projekt : „Odpowiedź na wyzwania gospodarki opartej na wiedzy: nowy program nauczania na WSHiP”. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.