Download
1 / 72
760 likes | 1.38k Views
Dane INFORMACYJNE (do uzupełnienia). Nazwa szkoły: Gimnazjum Samorządowe numer 2 w Iławie ID grupy: 96/102__mp_g1 Opiekun: Małgorzata Stępkowska Kompetencja: matematyczno-przyrodnicza Temat projektowy: Sól soli nie równa Semestr/rok szkolny:
E N D
Dane INFORMACYJNE (do uzupełnienia) • Nazwa szkoły: • Gimnazjum Samorządowe numer 2 w Iławie • ID grupy: 96/102__mp_g1 • Opiekun: Małgorzata Stępkowska • Kompetencja: • matematyczno-przyrodnicza • Temat projektowy: • Sól soli nie równa • Semestr/rok szkolny: • semestr szkolny III rok szkolny 2010/2011
Co to są sole? Sole – związki chemiczne powstałe w wyniku całkowitego lub częściowego zastąpienia w kwasach atomów wodoru innymi atomami, bądź grupami o właściwościach elektrolitowych, np. kationy metali, jony amonowe i itp. Sole znalazły liczne zastosowania jako nawozy sztuczne, w budownictwie, komunikacji, przemyśle spożywczym i wielu innych. Sole występują w przyrodzie, jako minerały lub w organizmach żywych w roztworach płynów ustrojowych.
Podział soli • Sole dzielimy na : • tlenowe • beztlenowe
Sole tlenoweprzykłady: • Sole tlenowe zawierają tlen np.: • CaCO3 -węglan wapnia • CuSO4 -siarczan(VI) miedzi(II) • KNO3-azotan(V) potasu • KNO2- azotan(III) potasu • (NH4)2SO4 - siarczan(VI) amonu
Sole beztlenoweprzykłady • Sole beztlenowe nie zawierają tlenu np.: • NaCl chlorek sodu • KBr chlorek potasu • CaF2 fluorek wapnia • Na2S siarczek sodu • NH4Cl chlorek amonu
Wzór ogólny • m - wartościowość metalu • r - wartościowość reszty kwasowej • np. siarczan (IV) glinu składa się z jonów Al3+ oraz SO42-; stosując metodę „na krzyż" uzyskujemy wzór: Al2(SO4)3.
Nazwy soli tworzy się od nazwy kwasów a później dodaje się pierwiastek : pierwiastek Fe SO4 reszta kwasowa Nazwy soli tworzy się od nazwy kwasów a później dodaje się pierwiastek HCl NaCl – chlorek sodu
Sole • Sole to szeroka grupa związków chemicznych, które można otrzymać w następujących reakcjach: • wodorotlenek + kwas → sól + woda, np.: Ca(OH)2 + 2HCl → CaCl2 + 2H2O • metal + kwas → sól + wodór, np.: Mg + 2HNO3 → Mg(NO3)2 + H2 • tlenek metalu + kwas → sól + woda, np.: CuO + H2SO4 → CuSO4 + H2O • zasada + tlenek kwasowy → sól + woda, np.: Ca(OH)2 + CO2 → CaCO3 + H2O • tlenek kwasowy + tlenek zasadowy → sól, np.: SO2 + MgO → MgSO3 • metal + niemetal → sól, np.: 2K + F2 → 2KF • Sole są prawie zawsze ciałami stałymi. Ich barwa, a także rozpuszczalność w wodzie są bardzo różne i nie ma co do tego żadnej ogólnej reguły.W tym artykule przedstawimy 3 najbardziej powszechne grupy soli: chlorki, siarczany i azotany.Chlorki to związki nieorganiczne o ogólnym wzorze MeCln, gdzie: Cl - atom chloru, Me - atom metalu. Wyjątkiem od tego zapisu jest chlorek rtęci I: Hg2Cl2.Chlorki są solami kwasu solnego.
Otrzymywanie • Azotany(III) można otrzymać przez wprowadzenie mieszaniny tlenku azotanu (V) i tlenku azotu(IV) do roztworów wodorotlenków lub węglanów metali alkalicznych, np. • 2NaOH + NO + NO2 → 2NaNO2 + H2O Inną metodą jest redukcja stopionych azotanów(V) metalicznym ołowiem, np. • NaNO3 + Pb → NaNO2 + PbO Niektóre azotany(V) redukują się do azotanów(III) w wyniku podgrzania, np. • 2KNO3 → 2KNO2 + O2
Otrzymywanie cd. Azotan(V) Otrzymuje się go działając kwasem azotowym(V) na węglan sodu: Na2CO3 + 2HNO3 → 2NaNO3 + H2O + CO2↑ Azotan potasu Obecnie otrzymuje się ją głównie w reakcji podwójnej wymiany między azotanem(V) sodui chlorkiem potasu(strąca się najtrudniej rozpuszczalny spośród tych soli chlorek sodu, w roztworze pozostaje KNO3): NaNO3 + KCl ⇌ KNO3 + NaCl↓ Azotan (V) magnezuMg + 2 HNO3 = Mg(NO3)2 +H2MgO + 2 HNO3 = Mg(NO3)2 +H2OMg(OH)2 + 2 HNO3 = Mg(NO3)2 + 2H2O
Właściwości Azotany(V) są krystalicznymi substancjami, rozpuszczalnymi w wodzie, oprócz nielicznych azotanów zasadowych, mają silne właściwości utleniające w szczególności po stopieniu. Natomiast w roztworach nie posiadają takich właściwości. Azotany należą do V grupy analitycznej anionów, wykrywa się je za pomocą m.in. Próby obrączkowej.
Występowanie Występuje na obszarach suchych i gorących, gdyż jest łatwo rozpuszczalny w wodzie. Powstaje w procesie odparowania, którego wynikiem są złoża solne. Występuje zwykle w towarzystwie halitu, anhydrytu, gipsu. Największe złoża nitronatrytu występują na pustyni Atacama w Chile- stąd powstała pierwotna nazwa "saletra chilijska" (złoże ma ok. 600 km długości i kilkadziesiąt szerokości i do 2 m miąższości). Ważne złoża występują też w Boliwii, Peru, Egipcie, Indiach, Kazachstanie oraz w USA.
Zastosowanie • jako nawóz azotowy (zawiera 15,5% azotu) • przed wynalezieniem przemysłowych metod wiązania azotu z powietrza (metoda Mościckiego, metoda Habera i Boscha) azotan sodu był używany do uzyskiwania kwasu azotowego • wciąż jest ważnym surowcem do produkcji azotanu potasu (saletry potasowej) • w przemyśle spożywczym do konserwowania mięsa (przeciwdziała tworzeniu się jadu kiełbasianego; symbol UE - E251) • w przemyśle szklarskim • do produkcji materiałów wybuchowych odgrywając istotną rolę w produkcji nitrogliceryny • jest minerałem chętnie zbieranym przez kolekcjonerów • jest używany do produkcji farb, emalii i leków • stosuje się go jako utleniacz w pirotechnice
Fosforany Fosforany – związki chemiczne, pochodne kwasu fosforowego. Nazwa obejmuje zarówno sole, jaki i estry kwasu fosforowego. W ogólniejszym ujęciu nazwa "fosforany" może dotyczyć także pochodnych innych kwasów fosforowych, m.in. metafosforanów i pirofosforanów.
Otrzymywanie fosforanów Fosforany występują w przyrodzie jako fosforyty i apatyty. Rozpuszczalność fosforanów w wodzie spada wraz z ich rzędowością. Prawie wszystkie sole pierwszorzędowe są dobrze rozpuszczalne, z drugorzędowych i trzeciorzędowych rozpuszczalne są tylko sole metali alkaicznych (poza litem) i amonu.
Otrzymywanie fosforanów cd. Fosfor jest pierwiastkiem dość rozpowszechnionym. Występuje głównie w postaci apatytów (mineralna postać fosforanu wapnia, zawierająca fluor (apatyt fluorowy), chlor (apatyt chlorowy) itp.), z których zbudowane są skały osadowe zwane fosforytami.
Zastosowanie fosforanów • Nawozy sztuczne • Lutowanie i spawanie • Składniki artykułów spożywczych • Bufory • Zmiękczanie wody • Składnik proszków do mycia naczyń i zmiękczania wody
Przykłady siarczanów (VI) ; siarczanów (IV) oraz węglanów. • Siarczany (VI): • Amonu • Glinu • Magnezu • Miedzi • Potasu • Sodu • Wapnia • Żelaza (III) • Węglany : • Sodu • Wapnia • Potasu • Amonu • Miedzi • Magnezu • Siarczany (IV) : • Magnezu • Potasu • Miedzi • Wapnia • Sodu • Amonu
Zastosowanie siarczanów oraz węglanów. • Siarczany : • Produkcja szkła • Rolnictwo-nawozy sztuczne • Chirurgia(gips) • Produkcja H2SO4 • Budownictwo • Węglany: • Produkcja środków myjących, piorących, kosmetyków • Produkcja szkła i papieru • Rolnictwo-nawozy sztuczne • Budownictwo • Produkcja kredy szkolnej
Ogólna wiedza o chlorkach: Chlorek sodu jest surowcem do produkcji prawie wszystkich związków chemicznych sodu i chloru. Zimą chlorkiem sodu posypuje się oblodzone jezdnie i chodniki. Pod jego wpływem topnieje lód. W Polsce do tego celu stosuje się też chlorek wapnia. Jednak nadmiar chlorku sodu i chlorku wapnia przenika do gleby i niszczy krzewy i drzewa. Zastępuje się go więc chlorkiem potasu, który jest mniej toksyczny dla roślin. Wiele azotanów (V), twz. saletry, stosuje się jako nawozy sztuczne w rolnictwie
Otrzymywanie • W laboratorium chlor można otrzymać przez utlenianie kwasu solnego silnym utleniaczem, np. ditlenkiem manganu MnO2 lub nadmanganianem potasu: • MnO2 + 4HCl → MnCl2 + Cl2↑ + 2H2O • 2KMnO4 + 16HCl → 2KCl + 2MnCl2 + 5Cl2↑ + 8H2O • Na skalę przemysłową otrzymuje się go w wyniku elektrolizy wodnego roztworu chlorku sodu. Przy okazji otrzymuje się wodorotlenek sodu i wodór. • 2 NaCl + 2 H2O → Cl2↑ + H2↑ + 2 NaOH • Zamiast wodnego roztworu stosuje się również stopiony chlorek sodu.
Zastosowanie chlorków POPULARNE CHLORKI: 1.NaCl l - chlorek sodu (sól kuchenna) - stosowana w kuchni do solenia potraw2.KCl - chlorek potasu3.CaCl2 - chlorek wapnia - stosowany do pochłaniania wilgoci (silnie higroskopijny)4.AgCl - chlorek srebra - stosowany w dawnej fotografii (rozkłada się pod wpływem światła)5.Hg2Cl2 - chlorek rtęci I (kalomel) - stosowany do wyrobu elektrod i do ochrony roślin6.HgCl2- chlorek rtęci II (sublimat) - stosowany jako środek dezynfekujący7.NH4Cl- chlorek amonu (salmiak) - stosowany do produkcji baterii, jako konserwant i w kuchni jako środek spulchniający
Zastosowanie • 1. NaCl stosuje się do przyprawiania potraw i konswerwowania żywności • 2.Chlorek sodu NaCl roztwór wodny o stężeniu 0,9% to najprostszy roztwór fizjologiczny wykorzystywany m.in.: • w medycynie • w farmacji • w mikrobiologii 3. Roztwór wodny NaCl ma niższą temperaturę krzepnięcia niż czysta woda, dlatego chlorek sodu stosuje się do posypywania oblodzonych dróg; niestety, roztwór NaCl powoduje korozję pojazdów i żelaznych konstrukcji drogowych. 4. Chlorek srebra (I) AgCl ta biała substancja stała nie rozpuszcza się w wodzie, a pod wpływem światła ciemnieje - ulega rozkładowi według równania : 2AgCl ---światło--- 2AgCl + Cl2 Jest to przykład reakcji fotochemicznej , a chlorek srebra(I) jest twz. Substancją światłoczułą. Właściwości te wykorzystywano w procesach fotograficznych. 5.Budownictwo – jako domieszka do zaprawy murarskiej umożliwia wiązanie betonu w temperaturach minusowych6.Przemysł chemiczny7. Górnictwo węgla, nafty i gazu
Większość chlorków jest rozpuszczalna w wodzie, dlatego w większych ilościach w stanie stałym można je znaleźć tylko w suchym klimacie lub podziemnych złożach soli. Główne minerały zawierające chlor to halit (sól kamienna, NaCl), sylwin (chlorek potasu) i karnalit (uwodniony podwójny chlorek potasu i magnezu).
Związki • Wśród nieorganicznych związków chloru znajdują się chlorki i chlorany. Do organicznych związków chloru należą chloraminy, niektóre dioksyny, chlorowane węglowodory, a także czterochlorek węgla i chloroform. Z tlenem tworzy pięć różnych tlenków. Chlor tworzy kilka kwasów oraz odpowiednich soli: • kwas chlorowodorowy (solny) i chlorki • kwas chlorowy(I) (podchlorawy) i chlorany(I) (podchloryny) • kwas chlorowy(III) (chlorawy) i chlorany(III) (chloryny) • kwas chlorowy(V) (chlorowy) i chlorany(V) (chlorany) • kwas chlorowy(VII) (nadchlorowy) i chlorany(VII) (nadchlorany)
Chlorki • Chlorki, związki chloru ujemnie jednowartościowego. Chlorki litowców i berylowców mają charakter typowo jonowy, chlorki niemetali - typowo kowalencyjny, pozostałe mają charakter pośredni.Chlorki niemetali (oprócz CCl4) całkowicie hydrolizują pod wpływem wody.Chlorki metali są dobrze rozpuszczalne w wodzie (wyjątki: AgCl , CuCl , Hg2Cl2, TlCl, PbCl2). Do najważniejszych chlorków należą: NaCl, NH4Cl, Hg2Cl2 , AgCl , AlCl3, FeCl2, CCl4, S2Cl2 , SiCl4.
Chlorek - tworzenie • Chlorek – anion Cl− tworzącego się formalnie poprzez przyłączenie elektronu do atomu chloru. Nazwą tą określa się też każdą sól pochodzącą od kwasu solnego (chlorowodorowego). W chemii organicznej nazwą "chlorek" określa się niektóre związki organiczne zawierające chlor (nie będące solami) np. chlorek acetylu, chlorek winylu.Większość chlorków jest dobrze rozpuszczalna w wodzie.Kationy, których chlorki są słabo rozpuszczalne, zostały wyodrębnione w grupę kationów.Są to: AgCl, PbCl2 oraz Hg2Cl2.Anion chlorkowy pełni ważną funkcję w równowagach jonowych w komórkach organizmów żywych. Działanie toksyny przecinkowca cholery jest związane z zaburzeniem gospodarki jonu Cl−.Najbardziej znanym chlorkiem jest chlorek sodu, czyli sól kuchenna.Jest on również najbardziej powszechną solą rozpuszczoną w oceanach.
Wycieczka do Kopalni Soli w Kłodawie Celem wycieczki było poznanie wysadów solnych na Kujawach i obejrzenie naturalnego miejsca ich występowania. Zwiedziliśmy największą w Europie i jedyną w Polsce kopalnie soli
