BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ

1. BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR BİLME; HEM BİLGİSİZLİĞİN FARKINDA OLMAYI HEMDE ONU YENME İSTEĞİNİN VARLIĞINI GEREKTİRİ

2. BİLİM -Nesnel sağlamlığı olan bilgiler bütünü -neden/sonuç ilişkilerinin ifade edildiği sistematik bilgiler birikimi - Biriktirilen kaydedilen sistematik bilgi

3. BİLİMSEL YÖNTEM -kanıtlanmış bilgi elde etmek için izlenen yol Problem çözmek için izlenecek düzenli yol açık seçik, denetlenebilir, yansız , eleştirici ve düzeltici, deneyici, seçici, akla uygun dur

4. BİLİMİN DAYANDIĞI TEMEL VARSAYIMLAR (ÖNKABULLER) • Olaylar arasında sistemli neden/sonuç ilişkisi vardır. Nedensiz olay yoktur. İlişkiler bilimsel yöntemle açıklanabilir • Olaylar “eşya” gibi incelenebilir. Gerekli yetişmişlik sağlandığında insan duyu organları ve onları genişleten araçlardan yararlanarak olayları ve ilişkileri doğruca gözlemleyebilir. • Tümevarım ve tümden gelim sentezi ile geçerli ve güvenilir bilgi toplanabilir. • Olaylar metafizik görüşlere dayalı olmaksızın açıklanabilir. (Nihai amaç ve ilk sebeplerini bilmeden)

5. Araştırmacıyı güdüleyen motifler • Merak • Problem • Eldeki veriler • Teknik olanaklar: ekipman, malzeme, sporcu • Ekonomik kaynak • Güncel yaklaşımlar

6. Bilimsel araştırmanın amaçları • Olayların tanımlanması,sınıflamsı… • Olaylar arasındaki ilişkileri bulmak • Olayları anlamak ve açıklamak • Olayların önceden tahmin edilmesi • Olayların kontrolü • İlişkilerin içindeki sebepleri incelemek

7. Başlıca iki araştırma metodolojisi vardır • niceliksel araştırma (quantitative research) niteliksel araştırma (qualitative research)

8. Nitel araştırma Niçin? Nasıl? Ne şekilde sorularına yanıt arar. • Nicel araştırma Ne kadar? Ne miktarda? Ne kadar sık, Ne kadar yaygın? sorularına yanıt arar.

9. Bilgi edinme yolları • Otoriteden bilgi almak • Kişisel deneyimler sonucu bilgi edinmek • Bilimsel yöntemle bilgi edinmek

10. Bilimsel yöntemin özellikleri • Düzenlilik göstermesi gerekir • Verilere dayalı olmalıdır • Nesneldir • Analitik olmalıdır

11. Bilimsel yöntemin aşamaları • Güçlüğün seçilmesi, • Problemin tanımlanması • Probleme ilişkin olası çözümlerin ortaya konulması (denenceler) • Verilerin toplanması • Verilerin çözümlenmesi • Sonuç,yargı ve raporlaştırma

12. ARAŞTIRMA • problemlere güvenilir çözümler aramak amacı ile planlı ve sistemli olarak verilerin toplanması çözümlenmesi, yorumlanarak değerlendirilmesi ve rapor edilmesi sürecidir.

13. Araştırmanın özellikleri • Araştırma problem çözmeyi amaçlar • Problemlere güvenilir çözümler bulmalıdır • Gözlenebilir, ölçülebilir verilere dayalı olmalıdır • Yapılan gözlem ve tanımlar doğru olmalıdır • Yapılan araştırmada kişisel yanlılık yok edilmelidir. • Araştırmalar kayıt altına alınmalıdır.

14. Araştırma Desenleri(modelleri) • Araştırmanın alt problemlerine yanıt aramak veya denenceleri test etmek için yapılan araştırma planı

15. Araştırma desenleriikiye ayrılır Araştırma Desenleri Tecrübi (empiric) Belgesel (documantary)

16. Belgesel araştırmalar, araştırma problemi hakkında var olan kütüphane, arşiv veya Internet kaynaklarından derlenen verilere (yazı, resim vs) dayalı araştırmalardır.

17. Tecrübi araştırmalar, araştırma problemi hakkında gözlem, mülakat, anket, test ve diğer ölçme araçlarıyla toplanan geçerli ve güvenilir verilere dayanır.

18. Tecrübi araştırma desenleri deikiye ayrılır Tecrübi Araştırma Desenleri Deneysel araştırma desenleri (experimental designs) Tarama çalışmaları

19. Tarama çalışmaları, araştırmacının bağımsız değişkenler üzerinde değişiklik yapmadığı, bağımsız değişkenler olan kişisel ve psikolojik özelliklerle görüş, tutum ve performans arasındaki ilişkiyi araştırır.

20. Amaçlarına göre araştırmalar • Temel araştırmalar (kuramsal) • Uygulamalı araştırmalar (bilgiyi kullanma ARGE)

21. Kontrol kullanıp kullanmamaya bağlı araştırmalar • Geriye dönük araştırmalar ( Retrospektif) • İleriye dönük araştırmalar (Prospektif)

22. Yapıldığı yere göre araştırmalar • Kütüphane araştırmaları • Alan araştırmaları • Alan deneyleri • Laboratuar deneyleri

23. Metoduna göre araştırmalar • Betimsel araştırmalar • Deneysel çalışmalar

24. ARAŞTIRMANIN PLANLANMASI • NE YAPILACAK • NİÇİN YAPILACAK • NASIL YAPILACAK (plan başkalarınca da anlaşılır ve tekrar edilebilir olmalıdır)

25. Araştırmaya yönelik kavaramlar

26. Değişken Değişkenler Denek değişkenleri (yaş, boy, cinsiyet, meslek, gelir vs) Çevre değişkenleri (pekiştireç, deneme programı, ilaç vs)

27. Kontrol şekline göre değişkenler Değişkenler Bağımsız değişken Araştırma problemini ve kişi özellikleri etkileyen, değişmez çevre Bağımlı değişken Bağımsız değişkenin etkisinin araştırıldığı, ona göre değişen özellikler Ara değişken Gözlenebilir değişkenlerin gerisinde kalan değişkenler

28. Ara değişkenler • Evrene ilişkin ara değişkenler • Araştırma sürecine ilişkin ara değişkenler • Ölçüm aracına ilişkin ara değişkenler • Araştırma ortamına ilişkin ara değişkenler

29. Aldığı değere göre değişkenler • süreksiz değişken (limitlerden birini almak zorundadır erkek-bayan) • Sürekli değişken (limitler arasında yer alabilirlik)

30. Sayıltı • Doğruluğu peşinen kabul edilen, varsayılan, kanıtlanmaya gerek olmayan

31. Denence (hipotez) • Araştırma denencesi (araştırmacının denencesi=Ho) • İstatistiksel denence Araştırmanın denencesi H1

32. İyi bir denencenin özellikleri • 1- Kuramsal bir temele dayanmalıdır • Bilinenlerle ciddi çelişkisinin olmaması gerekir • Değişkenler arasındaki ilişkiyi tanımlamalıdır • Test edilebilir olmalıdır

33. Sınırlılık • Araştırma çerçevesi

34. Tarama çalışmaları, bağımlı ve bağımsız değişkenler arasındaki ilişkiyi ve ilişki derecesini araştırır; deneysel çalışmalar ise değişkenler arasındaki neden-sonuç bağlantısını arar.

35. Tarama çalışmalarında, bağımsız değişkenler üzerinde hiçbir değişiklik yapılmazken; deneysel çalışmalarda bağımsız değişkenler kontrollü olarak değiştirilip bunun bağımlı değişken üzerindeki etkisi ölçülür.

36. Araştırma önerisi hazırlanması Araştırma planının yazılı dökümüne araştırma önerisi denir. araştırmanın adı Problem ve alt problemleri Araştırmanın amacı Araştırmanın önemi Varsayımlar (ön kabuller) Sınırlılıklar Tanımlar Yöntem Süre ve olanaklar Ekler kaynakça

37. Deneysel araştırma desenleriüçe ayrılır Deneysel araştırma desenleri Deneme öncesi desenler Yarı deneysel desenler Gerçek deneysel desenler

38. Deneme Öncesi Desenler • Kontrol olasılığı oldukça zayıftır • Guruba ve ölçümün niteliğine ilişkin bilgiler edinmek için uygulanır • 1- Tek gurup sontest G1-D1-T1 • 2- Tek gurup öntest- sontest G1-T1-D-T2

39. Deney öncesi desenler • 3- karşılaştırmalı statik model G1-D1-T1 G2----- T1 Gurupların önceki durumları göz önüne alınmamıştır.

40. Gerçek Deney Desenleri • Birden fazla gurup kullanılır • Guruplar tek örneklemden seçilmiştir • Kontrol gurubu vardır • Deney ve kontrol gurubunda eşleşme vardır • Kontrol edilemeyen değişkenler ortaktır

41. Gerçek Deney Desenleri Araştırmacının yapması gerekenler 1-İstenmeyen karıştırıcı değişkenlerin kontrolü 2-bağımsız değişkenin deney gurubuna uygulanıp kontrol gurubuna uygulanmaması 3-guruplar arası değişme ve gurup içi değişim hesaplanmalıdır. 4-şanstan kaynaklanan fark olasılığını belirlemek için gurup içi ve guruplar arsı değişime bakılmalıdır

42. Gerçek Deney Desenleri T1 T3 T2 T4

43. Gerçek Deney Guruplarının Çeşitleri • Randomize G1 R- D – T1 G2 R- - T2 • Öntest-sontest Kontrol guruplu model G1 R- T1- D- T3 G2 R- T2-- --- T4 Handikap: öğrenmenin etkisi

44. Gerçek Deney Guruplarının Çeşitleri • Dörtlü gurup desenler G1 R- T1- D- T3 G2 R- T2- - T4 G3 R - - - T5 G4 R- - D T6 öğrenmenin etkisi kontrol altına alınmıştır

45. Yarı Deneysel desenler • Deneysel desenlerin uygulanamadığı durmlarda uygulanan modellerdir.

46. Deneysel çalışmaların bir diğer temel kavramı da varyanstır.

47. Varyans, bağımlı değişkende meydana gelen değişmelerdir.

48. Deneysel çalışmalarda, “bağımsız değişkendeki bir değişme bağımlı değişkende bir değişikliğe neden olur” fikri test edilir.

49. Deneysel araştırma desenleri, denek sayısı bakımından tek denekli (küçük grup) desenler ve çok denekli desenler olarak da ikiye ayrılır.

50. Deneysel araştırma desenleri, bağımlı değişken üzerinde etkili olan faktör sayısı bakımından tek faktörlü desenler ve çok faktörlü desenler olarak da ikiye ayrılır.