Opieka farmaceutyczna nad pacjentem ze szpiczakiem mnogim

1. Opieka farmaceutyczna nad pacjentem ze szpiczakiem mnogim mgr farm. Joanna Wiszniewska

2. Rola farmaceuty • Apteka zaczyna pełnić funkcję placówki ochrony zdrowia pierwszego kontaktu • Porada farmaceutyczna • Pomoc w kontroli parametrów chorobowych • Promowanie zdrowej diety i stylu życia • Pomoc w doborze tańszego zamiennika leku • Przyjmowanie zgłoszeń od pacjentów o nowym, zaistniałym działaniu niepożądanym leku • Opieka farmaceutyczna

3. Opieka farmaceutyczna • Podstawa prawna od 2007 r. • Opieka farmaceutyczna todokumentowany proces, w którym farmaceuta, współpracując z pacjentem i lekarzem, a w razie potrzeby z przedstawicielami innych zawodów medycznych, czuwa nad prawidłowym przebiegiem farmakoterapii w celu uzyskania określonych jej efektów poprawiających jakośćżycia pacjenta -Ustawa o Izbach Aptekarskich z 2008.

4. Cechy i cele opieki farmaceutycznej • Dokumentowany, długotrwały proces opieki nad pacjentem • Zapewniona poufność gromadzonych danych pacjenta • Cele: • poprawa efektywności farmakoterapii ordynowanej przez lekarza • zwiększenie świadomości pacjenta w zakresie choroby • racjonalizacja farmakoterapii • obniżenie kosztów leczenia

5. przydatność opieki farmaceutycznej • w chorobach przewlekłych (m. in. astma, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, schorzenia układu wieńcowego, choroby onkologiczne) • u osób starszych • u pacjentów cierpiących na wiele schorzeń • SZPICZAK: najczęściej u osób starszych, polifarmakoterapia

6. problem polifarmakoterapii • Pacjenci przyjmują wiele leków ordynowanych przez różnych lekarzy • Ryzyko interakcji !!! • Przed wizytą u każdego lekarza należy sporządzić listę przyjmowanych leków – także tych sprzedawanych bez recepty oraz suplementów diety • Farmaceuta może pomóc ustalić właściwy schemat przyjmowania leków • Uwaga na te same leki o różnych nazwach handlowych

7. ogólne zalecenia dot. przyjmowania leków • Popijać leki tylko wodą niegazowaną • Nie popijać leków alkoholem, piwem, sokiem, herbatą – możliwość interakcji • Sprawdzać datę ważności leku, nie przyjmować leków przeterminowanych • Przechowywać leki w chłodnym i suchym miejscu, w odpowiedniej, zalecanej temperaturze (nie w łazience)

8. interakcje Na skutek podawania dwóch leków (lub więcej) w tym samym czasie może nastąpić: • Nasilenie działania jednego leku przez drugi • Hamowanie działania jednego leku przez drugi • Pojawienie się nowego działania leku

9. interakcje w chemioterapii • „koktajl osłonowy” • antybiotyk (np. Klacid) + lek p/grzybiczy (np. Itrakonazol) + lek p/wirusowy (np. Heviran) • wysokie ryzyko interakcji, nie należy przyjmować tych leków razem, odstęp co najmniej 2 godziny!!!

10. Leki przeciwgrzybicze • fluconazol (Flukonazol) • griseofulvina (Gricin) Interakcje • Żywność: unikać zażywania tych leków z nabiałem, mlekiem, serami, jogurtami, lodami lub lekami przeciw nadkwaśności. • Alkohol: w czasie stosowania i przez trzy dni po zaprzestaniu przyjmowania leku unikaj picia alkoholu lub jedzenia przygotowanego na bazie alkoholu. Alkohol może wywołać nudności, wymioty, skurcze brzucha, ból głowy, wypieki.

11. antybiotyki • Nie łączyć z: • Ranigastem, preparatami witaminowymi, wapnem, żelazem • Nigdy nie popijać sokiem grejpfrutowym (hamuje aktywność izoenzymu CYP 3A4) • Zalecenia: • Doprowadzić terapię do końca • Stosować o ściśle określonej porze (co 12h) • Podczas antybiotykoterapii stosować uzupełnienie flory bakteryjnej (2h przed/ po antybiotyku)

12. Kortykosteroidy np. deksametazon, prednison • + Digoksyna = nasilenie działania digoksyny • + leki p/zakrzepowe, p/cukrzycowe = osłabienie działania tych leków • + Aspiryna = krwawienia z przewodu pokarmowego • + Fenobarbital, Fenytoina, Efedryna = osłabienie działania steroidów • duże dawki zakłócają metabolizm cukru w organizmie – ryzyko cukrzycy polekowej

13. cukrzyca i leki p/cukrzycowe • Regularne pomiary poziomu cukru we krwi • Odpowiedni wysiłek fizyczny • Ograniczyć cukry proste w diecie • Dieta cukrzycowa • Spożywanie dużych ilości błonnika (25 g dziennie)

14. Euclamin, Diaprel MR, Amaryl, Glibetic, Symglic, Diaril, Glibenese, Diabetol, Glurenorm • Nie łączyć z: NLPZ, lekami moczopędnymi, Ranigastem • Zalecenia: • Podawać rano, przed lub w trakcie posiłku • Nie stosować u osób uczulonych na sulfonamidy (Biseptol)

15. Metformax, Siofor, Metformin • Nie łączyć z: NLPZ, lekami moczopędnymi, Ranigastem • Zalecenia: • Podawać rano, przed lub w trakcie posiłku • Kontrolować poziomuwitaminy B12 i funkcji nerek • Unikać spożywania alkoholu

16. insulinoterapia • samokontrola • technika pobierania próbek krwi kapilarnej - należy umyć ręce pod bieżącą wodą z dodatkiem mydła, delikatnie masując i uciskając miejsce nakłucia aż do jego zaróżowienia. Nie należy stosować alkoholu etylowego lub innych środków dezynfekujących, które obniżają stężenie glukozy we krwi • technika podawania insuliny • dostosowanie dawek

17. zaburzenia gospodarki cukrowej nasilają działanie leków p/cukrzycowych objawy hipoglikemii • NLPZ • Sulfonamidy (Biseptol) • Fibraty • Sympatykolityki (B-blokery maskują objawy hipoglikemii) • IKA • Inhibitory MAO • Ranitydyna • Alkohol • Pocenie się • Uczucie słabości • Uczucie głodu • Kołatanie serca • Zaburzenia widzenia • Bóle głowy

18. zaburzenia gospodarki cukrowej osłabiają działanie leków p/cukrzycowych objawy hiperglikemii • Glikokortykosteroidy doustne • Leki moczopędne • Hormony tarczycy • B-blokery nieselektywne (propranolol, sotalol) • Sympatykomimetyki • Fenobarbital • Nasilone pragnienie • Częste oddawanie moczu • Utrata apetytu • Nudności, wymioty • Senność • Zaczerwieniona, sucha skóra • Suchość w ustach • Zapach acetonu w wydychanym powietrzu

19. zaburzenia trawienia podczas chemioterapii • wywołane przyjmowanymi lekami • wywołane niewłaściwą dietą

20. biegunka • postępowanie: • nawadnianie organizmu • unikanie produktów mlecznych, surowych warzyw, dużych ilości błonnika, potraw pikantnych, tłustych, smażonych, kofeiny, soków owocowych, słodyczy, alkoholu • leczenie objawowe: węgiel drzewny, loperamid

21. zaparcia • postępowanie • profilaktyka: modyfikacja diety – zwiększenie aktywności fizycznej, unikanie leków zapierających, stosowanie rano na czczo naturalnych środków (suszone śliwki, rodzynki, figi, daktyle, czarne porzeczki) • ewentualnie czopki glicerynowe

22. nudności i wymioty • profilaktyka: • postępowanie zapobiegawcze: min. 1,5 l płynów na dobę, wolne jedzenie i dokładne przeżuwanie pokarmów, spożywanie kilku lekkich posiłków dziennie, unikanie potraw gorących

23. nadkwaśność • 1. grupa: Ranigast, Ranimax, Famidyna • Nie łączyć z: Lekami p/grzybiczymi, lekami p/cukrzycowymi, Theospirexem • Zalecenia: Samodzielnie stosować tylko do 14 dni Podawać przed posiłkiem, popijając ½ szklanki wody

24. nadkwaśność • 2. grupa: Helicid, Gasec, Bioprazol, Polprazol, Prazol, Ortanol, Losec, Controloc, Contix, Nolpaza, Bioprazol-Bio, Controloc-Control • Nie łączyć z: Antybiotykami (Klacid), lekami p/grzybiczymi, lekami p/zakrzepowymi, żelazem, wit. B12, Digoxinem • Zalecenia: Samodzielnie stosować tylko do 14 dni Podawać przed posiłkiem, popijając szklanką wody

25. leki przeciwbólowe • Zalecenia: • Nie łączyć kilku leków z grupy NLPZ! (ryzyko choroby wrzodowej, krwawień z przewodu pokarmowego, uszkodzenia nerek) • Należy przyjmować podczas posiłku • Nie łączyć z dietą wysokobłonnikową • Nie popijać sokami • metamizol sodu (Pyralgina) jest przeciwwskazana w chorobach szpiku • NLPZ = NSAIDs = leki p/bólowe

26. Polopiryna, Aspirin, Upsarin, Alka-Seltzer, AspirinProtect, Acard, Polocard Nie łączyć z: Innymi NLPZ, lekami p/zakrzepowymi, moczopędnymi, p/cukrzycowymi, Digoxinem, Captoprylem Zalecenia: Podawać po posiłku, popijając szklanką wody Nie podawać dzieciom poniżej 12 lat, chorym na astmę oraz z wrzodami żołądka W przypadku krwawień z nosa odstawić

27. Ibuprom, Ibum, Nurofen, Ketonal, Profenid, Febrofen, Ketoprofen, Naproxen, Acatar Nie łączyć z: Innymi NLPZ, moczopędnymi, p/zakrzepowymi, Digoxinem Zalecenia: Podawać podczas posiłku, popijając szklanką wody

28. Dicloratio, Diclac, Diclofenac, Olfen, Majamil, Naklofen Nie łączyć z: Innymi NLPZ, lekami moczopędnymi, p/zakrzepowymi, p/depresyjnymi, p/cukrzycowymi, Digoxinem, Captoprylem Zalecenia: Podawać podczas posiłku, popijając szklanką wody

29. Apap, Panadol, Codipar, EfferalganColdrex, Gripex, Febrisan, Fervex, Solpadeine Nie łączyć z: Lekami p/zakrzepowymi Zalecenia: Podawać przed posiłkiem Nie zażywać po spożyciu alkoholu Ostrzeżenia: Zażywanie w dużych dawkach grozi uszkodzeniem wątroby Zażywanie z innymi NLPZ grozi uszkodzeniem nerek.

30. Jak samodzielnie sprawdzić interakcje między stosowanymi lekami • www.bil.aptek.pl • Strona Ministerstwa Zdrowia • Dział interakcje • Wpisać nazwę handlową jednego i drugiego leku • Kliknąć „Rozpocznij analizę interakcji” • Kliknąć na komórkę tabeli: opis interakcji

31. wydalanie leków przeciwnowotworowych • w wydalinach pacjenta do środowiska przedostaje się więcej leków niż z odpadami szpitalnymi • czas wydalania leków jest różny, szczególną ostrożność należy zachować w ciągu 48 h od podania leku ale np. winkrystyna (m.in. w VAD) obecna w moczu do 4 dni, a w kale do 7 dni od podania

32. wydalanie leków przeciwnowotworowych • postępowanie z chorymi przebywającymi w domu • do mycia przedmiotów i urządzeń sanitarnych mających kontakt z wydzielinami i wydalinami chorego stosować detergenty bez chloru (np. na bazie tlenu) • w razie wymiotów płóciennych podkładów, pościeli i ubrań chorego nie prać razem z ubraniami innych domowników

33. Dziękuję za uwagę.