Download
1 / 54
560 likes | 853 Views
Tatrzański Park Narodowy- Co o nim wiemy ?. Opracowali: Karolina Curzytek Eliza Drozd Sylwia Sikora Maciej Kubka. Góry oczyszczają….
E N D
Tatrzański Park Narodowy- Co o nim wiemy? Opracowali: Karolina Curzytek Eliza Drozd Sylwia Sikora Maciej Kubka
Góry oczyszczają… Góry oczyszczają, wymagają oczyszczenia. Góry oczyszczają z egoizmu i samolubstwa z zarozumialstwa i pychy. Góry stanowią wspaniały teren zdobywania. Góry uczą szukania, uczą cierpliwości, wierności w szukaniu. Oczyszczają z egoizmu, gdy trzeba się dzielić kawałkiem chleba czy kostką cukru lub gdy trzeba rezygnować z własnych planów by ratować drugiego często nieznanego czlowieka. Człowiekiem gór nie jest ten, który umie i lubi chodzić po górach ale ten, który górami potrafi żyć w dolinach. Gdy człowiek czuje się jak karzeł wobec ogromu gór i gdy poznając samego siebie, swoje wnętrze, swoje możliwości, swoją niewystarczalność zdobywa krok za krokiem, jedną z najcenniejszych cech ludzkich -pokorę, która zdobyta w górach potem owocuje w dolinach. Właśnie wtedy kiedy na pytanie -po co chodzisz po górach- jesteś zakłopotany i nie wiesz, co masz odpowiedzieć to właśnie wtedy dajesz dowód, że szukasz nieznanego!
Co to jest Park Narodowy? Park Narodowy jest to obszar objęty ochroną prawną z uwagi na jego walory przyrodnicze, naukowe bądź kulturowe. Parki Narodowe mają powierzchnię nie mniejszą niż 1000 ha. Do 1996 r. w Polsce utworzono 22 parki narodowe, które zajmują ok. 0,9% powierzchni naszego kraju. Polskie Parki Narodowe zostały wpisane na listę parków Między Narodowej Unii Ochrony Przyrody i Zasobów Naturalnych. Decyzją UNESCO niektóre Parki Narodowe w Polsce ( w tym Tatrzański) zostały włączone do międzynarodowej sieci Rezerwatów Biosfery, ponieważ są to typowe ekosystemy świata.
Geneza i historia TPN. Podczas orogenezy alpejskiej (która rozpoczęła się w mezozoiku i trwa do chwili obecnej), wypiętrzyły się m.in. takie góry jak: Alpy, Himalaje, Andy jak i również Karpaty. Te ostatnie powstały w wyniku subdukcji czyli kolizji płyt litosfery podczas których osady ulegają sfałdowaniu i wypiętrzeniu. Taki rodzaj gór nazywamy: górami fałdowymi. Duży wpływ na krajobraz Tatr miały lodowce, czego świadectwem jest wiele widocznych form glacjalnych. Najczęściej spotykane są doliny U-kształtne, moreny , cyrki lodowcowe. W wyniku płynących tu wód zauważalne są zjawiska krasowe m.in. jaskinie, wywierzyska, lejki i żłobki krasowe. Pierwszą prawną formą ochrony Tatr był założony w 1939 r. Park Przyrody w Tatrach. W 1947 r. został utworzony Tatrzański Park Narodowy (TPN) o powierzchni 10 741 ha, a utworzenie parku w formie w jakiej go do dziś oglądamy powstał w 1954 r. TPN obejmuje północną część masywu Tatr, południową część zajmuje Tatrzański Park Narodowy na Słowacji. Logo tatrzańskiego Parku Narodowego
Fauna i Flora TPN W Tatrach wyraźnie zaznaczona jest piętrowość roślinna. Występują tu dolnoreglowe lasy bukowe i bukowo-jodłowo, przechodzące wyżej w górnoreglowe lasy świerkowe. W piętrze kosówki, ze względu na warunki klimatyczne, zanika las i pojawia się kosodrzewina oraz trawiaste hale wysokogórskie. Od 2 300 m n.p.m. zaczyna się piętro turniowe porośnięte mchami i porostami. W Tatrzańskim Parku Narodowym występują liczne gatunki endemiczne np. skalnica tatrzańska, ostróżka tatrzańska i relikty polodowcowe np. dębik ośmiopłatkowy. Spośród roślin chronionych należy także wymienić m.in. Szarotkę alpejską, goryczki, szafran spiski, limba. Świat zwierząt reprezentowany jest przez orła przedniego, orlika krzykliwego, puchacza, jelenia, rysia, wilka, gronostaja i niedźwiedzia brunatnego. Symbolami tatrzańskiej fauny pozostają jednak kozica i świstak, które niestety coraz trudniej spotkać. Kozice, Krokusy i Szarotka Alpejska
JezioraTPN „Oczy ziemi”, jak czasami nazywane są jeziora, stanowią jedną z największych atrakcji turystycznych naszego kraju. W polskich Tatrach znajduje się 11 jezior powyżej 1 ha a w Karkonoszach-2. Są to najczęściej jeziora cyrkowe, np. Czarny Staw pod Rysami, Wielki i Mały Staw w Karkonoszach i morenowe np. Morskie Oko. Mapa z jeziorami Tatr
Morskie Oko Morskie Oko to najpopularniejsze jezioro w Tatrach, o czym może świadczyć fakt, że dziennie potrafi je odwiedzić nawet 20 000 turystów. Położone jest ono w Dolinie Rybiego Potoku na wysokości 1 395 m n.p.m. u stóp najwyższego szczytu Polski- Rysów. Jest to największe jezioro tatrzańskiego parku; jego powierzchnia wynosi 34,54 ha, głębokość 50,8 m, długość 862 m, a szerokość 566 m. Morskie Oko powstało w Dolinie Rybiego Potoku, zamkniętej przez 20-metrowy wał moreny czołowej. Podobnie jak w innych tatrzańskich dolinach, znajdował się tu lodowiec. Na wale moreny stoi 100-u letnie schronisko.
Dolina Pięciu Stawów Polskich Dolina Pięciu Stawów Polskich to przepiękna polodowcowa dolina górska, której obecny kształt nadały lata działalności lodu i wody. Wbrew nazwie znajduje się tutaj sześć polodowcowych jezior, które w Tatrach przyjęto nazywać stawami. Najwyżej leży Zadni Staw, następnie Wole Oko, Czarny Staw, Wielki Staw, Mały Staw i Przedni Staw. Największy z nich, Wielki Staw, jest jednocześnie najgłębszy. Wypływające z niego wody tworzą potok Roztoka, nad którym znajduje się największy w TPN i w całej Polsce wodospad Siklawa. Ten 70- metrowy wodospad już od XIX w. był celem wycieczek turystów. Przed Przednim Stawem znajduje się schronisko górskie.
Czarny Staw Czarny Staw pod Rysami, nazywany także Czarnym Stawem nad Morskim Okiem– tatrzańskie jezioro położone w kotle polodowcowym w Dolinie Rybiego Potoku. Cienie rzucane przez szczyty oraz występująca w wodzie sinica Pleurocapsa polonica nadają jezioru ciemny, nieomal czarny kolor, co ma swoje odzwierciedlenie w jego nazwie.
Staw Gąsienicowy Czarny Staw Gąsienicowy to czwarty co do wielkości staw Tatry Polskich (największym jest Morskie Oko, drugi co do wielkości to Wielki Staw Polski) i największy z licznych stawów Doliny Gąsienicowej. Ma owalny kształt, jest głęboki na 51 metrów, a na jego południowo-wschodnim krańcu znajduje się niewielka wysepka. Od południa do Czarnego Stawy wpada Czarny Potok, czerpiący wody z położonego wyżej Zmarzłego Stawu (1788 m n.p.m.), który pokonując skalny, zamykający jezioro próg wypływa na południe kierując swe wody w głąb doliny. Swą nazwę staw zawdzięcza obserwowanemu często ciemnemu zabarwieniu wody – kolor ten jest skutkiem zacienienia przez otaczające staw skalne szczyty Orlej Perci i masywu Kościelca. W rzeczywistości jednak woda stawu jest przejrzysta i ma szafirowe zabarwienie. Jezioro zalicza się do tzw. jezior oligotroficznych, to znaczy charakteryzuje się niską zawartością substancji odżywczych, jest jednak dobrze natlenione. Pierwotnie staw zamieszkiwały tylko drobne bezkręgowce, jednak pod koniec XIX wieku został on zarybiony pstrągami.
Zielony Staw Zielony Staw -staw położony na wysokości 2017 m n.p.m. w górnych partiach Doliny Ważeckiej, w słowackich Tatrach Wysokich. Pomiary pracowników TANAP-u z lat 60. XX wieku wykazują, że ma on 5,161 ha powierzchni, wymiary 450 × 160 m i głębokość około 23,1 m. Jest największym stawem w Dolinie Ważeckiej, oprócz niego, nieco na południowy zachód od jego brzegów znajduje się dużo mniejszy stawek zwany Małym Stawem Ważeckim. Rejon doliny jest obszarem ochrony ścisłej i do stawu nie prowadzą żadne szlaki turystyczne. Jeszcze na początku lat 70. XX wieku od niebieskiego szlaku na Krywań odchodził żółty nad brzeg stawu, jednak został on zlikwidowany.
Jaskinia Mroźna Jaskinia Mroźna – jaskinia we wschodnim zboczu Doliny Kościeliskiej w Tatrach, w masywie Organów, 120 m ponad dnem doliny. Wejście do jaskini znajduje się na wysokości 1100 m n.p.m., a otwór wyjściowy na wysokości 1112 m n.p.m. Całkowita długość jaskini wynosi 560 m. Swoją nazwę zawdzięcza panującej wewnątrz stałej, niskiej temperaturze (6 stopni w skali Celsjusza), powiewom zimnego powietrza, a także białym naciekom na ścianach do złudzenia przypominających szron. Jej szata naciekowa, – choć uboga – jest najbogatsza wśród udostępnionych do masowego zwiedzania jaskiń Tatr Polskich. Jaskinia ta jest praktycznie pojedynczym korytarzem i w skali Tatr należy do jaskiń małych. Jest to typowa jaskinia o rozwinięciu poziomym powstała na skutek przepływu wód podziemnych Potoku Kościeliskiego. Początkowe 8 m to sztuczny korytarz, ale zaraz potem trasa biegnie obok Cmentarzyska Nacieków, a następnie Zwaliska i Białym Chodnikiem doprowadza do Wielkiej Komory długiej na 27 m, wysokiej na 10 m. Dopiero tutaj zaczynają się prawdziwe atrakcje w postaci rzeźby krasowej.
Jaskinia Mylna Jaskinia Mylna – jaskinia położona w Dolinie Kościeliskiej na wysokości około 1098 m n.p.m. Jest jedną z ciekawszych jaskiń tatrzańskich, którą można zwiedzać bez przewodnika. Łączna długość korytarzy wynosi 1630 m, jednak dla turystów została udostępniona tylko 300-metrowa trasa. Jaskinia została po raz pierwszy zbadana w roku 1885 przez Jana Gwalberta Pawlikowskiego. Jest to poziomy ciąg korytarzy i niedużych komór. Korytarze tworzą liczne rozgałęzienia. Brak nacieków, z wyjątkiem mleczka wapiennego. Jaskinia znajduje się w masywie Raptawickiej Turni, tuż ponad Polaną Pisaną. W jaskini nie ma sztucznego oświetlenia, należy więc zabrać ze sobą swoje źródło światła (latarkę lub lepiej czołówkę). W lecie temperatura w jaskini oscyluje w granicach +5°C. Zimą w części jaskini panują ujemne temperatury, co jest skutkiem wykonania sztucznego przekopu.
Rysy Rysy to najwyższy szczyt Polski (2499 m n.p.m.). Jego nazwa pochodzi od pożłobionych zboczy Niżnych Rysów, Wyżniego Żabiego Szczytu i żabiego Mnicha. Prowadzi na niego czerwony szlak od Morskiego Oka. Należy jednak pamiętać, że jest to szlak dla doświadczonych turystów. Wymaga on dobrej kondycji, gdyż od schroniska do szczytu trzeba pokonać trasę 1100m . Szczyt zbudowany jest ze skał krystalicznych. Na jego stokach występuje ponad 60 gatunków roślin kwitnących, m.in. pierwiosnek maleńki, dzwonek alpejski, kozłowiec. Po drodze na Rysy, na wysokości 1581 m n.p.m. leży Czarny Staw pod Rysami.
Giewont Giewont jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych szczytów w Polsce. Jego masyw ma 2,7 km i składa się z trzech części: Wielkiego Giewontu, Małego Giewontu, Długiego Giewontu. Zbudowany jest on ze skał osadowych, wapieni i dolomitów z triasu. Jego północna ściana ma ponad 600m wysokości i jako najwyższa w Polsce, przyciąga wielu pasjonatów wspinaczki.
Kasprowy Wierch Kasprowy Wierch, znany wszystkim głównie ze względu na kolejkę, sięga 1987 m n.p.m.. Jest zbudowany jest ze skał krystalicznych. Już od początku XIX w. zdobywany był przez turystów. Dzięki swojej popularności, także wśród narciarzy, w latach 1935 – 1936 wybudowano na niego kolejkę liniową z Kuźnic. Dwa lata później na szczycie powstało obserwatorium meteorologiczne, które stało się najwyżej położonym budynkiem w Polsce. Rozpościera się z niego wspaniały widok na Czerwone Wierchy, Orlą Perć i Tatry Słowackie.
Granaty Granaty - rozłożysty szczyt, wznoszący się na południowy - wschód od Czarnego Stawu Gąsienicowego, nad Doliną Gąsienicową, Pańszczycą i Dolinką Buczynową. Od Kozich Wierchów oddziela je Przełączka nad Dolinką Buczynową, a od Buczynowych Turni - Granacka Przełęcz. Ku północy ciągnie się od Granatów grań zakończona Żółtą Turnią.Granaty maja trzy wierzchołki, ustawione od północy ku południu: Skrajny Granat (2226 m n.p.m.), Pośredni Granat (2235 m n.p.m.) i najwyższy Zadni Granat (2239 m n.p.m.).Najeżona turniami, skalista południowa grań Granatów, ciągnąca się od Przełączki nad Doliną Buczynową, nazywa się Czarnymi Ścianami i wznosi się nieco wyżej od Zadniego Granata. W północnej części grani Granatów znajdują się dwie Pańszczyckie Czuby, oddzielone Pańszczycką Przełęczą od Wierchu pod Fajki. Mimo, że zwykłe drogi na Granaty są łatwe, na szczycie tym wielu turystów straciło życie wskutek zboczenia ze znakowanych szlaków i zabłądzenia w urwiska, jakimi Granaty opadają ku otaczającym dolinom. Miejscem wypadków był przede wszystkim Żleb Drege'a, ponad którego górną częścią przebiega Orla Perć.
Świnica Świnica to najwyższy szczyt położony w najbliższej okolicy Zakopanego, w głównym grzbiecie tatrzańskim, nad zachodnią gałęzią Doliny Gąsienicowej oraz nad Doliną Pięciu Stawów Polskich i Doliną Walentkową. Świnica ma dwa wierzchołki o wysokości 2301 i 2291 m n.p.m. Z głównego, południowo - wschodniego wierzchołka rozchodzą się trzy granie: jedna przez niższy, północno zachodni wierzchołek do Świnickiej Przełęczy, druga ku wschodzie w stronę Zawratu i trzecia na południe przez Walentkową Przełęcz do Walentkowego Wierchu. We wschodniej grani Świnicy wznoszą się Gąsienicowa Turnia i Niebieska Turnia.
Najpiękniejszy i zarazem najniebezpieczniejszy szlak w Polsce- Orla Perć Orla perć jest to szlak przeznaczony tylko dla doświadczonych turystów. Amatorzy bez odpowiedniego sprzętu i przygotowania powinni odłożyć wspinaczkę tym szlakiem. Bezpieczeństwu zagrażają tu nie tylko nagłe zmiany pogody, ale także ujawniające się lęki przestrzeni i wysokości. Szlak ten biegnie grzbietem szczytów między Zawratem i przełęczą Krzyżne. Pomysłodawcą na stworzenie tego szlaku był w 1900 roku Franciszek Nowicki. Głównym celem, jaki przyświecał twórcom, było umożliwienie turystom „podniebnej wędrówki” która pozwalała podziwiać piękne widoki. Prace nad wyznaczeniem ścieżki trwały trzy lata i zakończyły się w 1906r. Od lipca 2007 roku dyrekcja TPN, w celu poprawy bezpieczeństwa, wprowadziła na Orlej Perci ruch jedno kierunkowy na odcinku od Zawratu do Koziego Wierchu. Wybierając się na Orlą Perć należy pamiętać, że na trasie zginęło ponad 100 turystów.
Dolina Chochołowska Dolina Chochołowska to największa dolina w TPN, znana jest przed wszystkim z pięknych hal, wędrówek Jana Pawła II i kwitnących wczesną wiosną krokusów. Zbudowana jest ona ze skał krystalicznych i osadowych. Wody działające tutaj przez setki tysięcy lat utworzyły w wapiennych skałach jaskinie, w tym Szczelinę Chochołowską, a także spowodowały powstanie innych form krasowych, takich jak lejki czy wywierzyska. Z wapieni zbudowane są turnie zwane Mnichami Chochołowskimi. Znajdują się one pod ochroną. Występują tu także bramy skalne ( Niżnia Brama Chochołowska i Wyżnia Brama Chochołowska ). Dolina Chochołowska była jednym z ulubionych miejsc pieszych wycieczek Karola Wojtyły. W 1983r. W schronisku na Polanie Chochołowskiej spotkał się on już jako papież z Lechem Wałęsą. Na pamiątkę tego spotkania postawiono specjalną tablicę. Szlak którym wówczas spacerował Jan Paweł II ( do Jarząbczej Doliny ), nazwano Szlakiem Papieskim.
Dolina Kościeliska Dolina Kościeliska, przez wielu uznawana za jedną z najpiękniejszych, znajduje się w zachodniej części TPN i jest drugą co do długości doliną w Tatrach (ok. 9 km ). Tworzą ją skały osadowe oraz krystaliczne. Na skutek procesów krasowych w dolinie występuje wiele jaskiń, wywierzysk i ponorów. Powstały tutaj wspaniałe wapienne formy skalne o interesujących nazwach, takich jak Zbójnicki Stół, Zbójnickie Okna czy Zbójnickie Turnie. Dolina Kościeliska tworzy głęboki wąwóz, który zwęża się w kilku miejscach, tworząc tzw. Bramy (Brama Kantaka, Kraszewskiego, Raptawicka ).
Skocznia Narciarska- Wielka Krokiew Wielka Krokiew im. Stanisława Marusarza – skocznia narciarska w Zakopanem nazwana imieniem narciarza Stanisława Marusarza, usytuowana na północnym stoku góry Krokiew w Tatrach. Zbudowana została według projektu Karola Stryjeńskiego, uroczyście otwarta 22 marca 1925. Jest największą skocznią narciarską w Polsce. Jej obecny punkt konstrukcyjny jest usytuowany na 120. metrze. Skocznia wyposażona jest w sztuczne oświetlenie, które jest potrzebne w rozgrywaniu konkursów wieczornych.
Skocznia narciarska Wielka Krokiew – zdjęcia z własnego zbioru.
Wodospad Siklawa Siklawa, Wielka Siklawa – wodospad w Tatrach Wysokich na potoku Roztoka. Największy wodospad w Polsce. Wodospad spada z progu ściany stawiarskiej oddzielającej doliny: Pięciu Stawów Polskich i Roztoki dwoma lub trzema strugami (w zależności od wysokości poziomu wody w Wielkim Stawie). Nachylenie ściany wynosi ok. 35°, wysokość progu ok. 64-70 m. Jest to największy, (chociaż nie najwyższy) wodospad w Tatrach. Wielka Siklawa najpiękniej wygląda w słoneczne dni, po obfitych opadach deszczu. Wokół niej, w rozpylonych kroplach wody, tworzą się wielobarwne tęcze. Siklawa była celem wycieczek górskich już na początku XIX wieku. Opisywana przez poetów, uwieczniana przez malarzy. W 1832 Seweryn Goszczyński pisał: "O sto kroków od nas przewalał się spadek Siklawej Wody, i rosił nas mgłami swoimi. Przekrojony od sterczącej na wierzchu opoki, rzuca się po skale prostopadłej." Szlak turystyczny prowadzi po orograficznie prawej stronie wodospadu przez długi pas wygładzeń polodowcowych (tzw. Danielki). Są to miejsca niebezpieczne, gdy są zlodzone. W 1924 pośliznął się tutaj i poniósł śmierć przewodnik tatrzański Jan Gąsienica Daniel (i stąd właśnie pochodzi nazwa tego miejsca).
Wodogrzmoty Mickiewicza Wodogrzmoty Mickiewicza – wodospady w Tatrach Wysokich utworzone z trzech większych i kilku mniejszych kaskad (od 3 do 10 m) na potoku Roztoka (w Dolinie Roztoki) wypływającym z Pięciu Stawów Polskich, ok. 1 km od jego ujścia do Białki. Wodospady te nazwane zostały Wodogrzmotami z racji huku, jaki powoduje spadająca nimi woda, zwłaszcza po dużych opadach. Trzy większe noszą nazwy: Wyżni Wodogrzmot, Pośredni Wodogrzmot i Niżny Wodogrzmot. Powstały one w miejscu, w którym woda pokonuje próg.
Krzyż na szczycie Giewontu Krzyż na Giewoncie – metalowy krzyż na szczycie Wielkiego Giewontu (1894 m n.p.m.) w masywie Giewontu. Zamontowany tam został przez parafian z Zakopanego 19 sierpnia 1901 roku na pamiątkę 1900 rocznicy urodzin Jezusa Chrystusa. Inicjatywa wyszła od ówczesnego proboszcza zakopiańskiego, Kazimierza Kaszelewskiego. Aby się przekonać, jakiej wysokości będzie potrzebny krzyż, by był widoczny z Zakopanego, zrobiono próbę: z dwóch długich żerdzi zabranych z szałasu zbito krzyż o wysokości 10,5 m – był on widoczny. Metalowy krzyż w elementach wykonała fabryka Góreckiego w Krakowie, przywieziono go koleją. Krzyż ma wysokość 17,5 m, z czego 2,5 m jest wkopane w skały, ramię poprzeczne ma długość 5,5 m. Składa się z 400 żelaznych elementów o łącznej wadze 1819 kilogramów ("Tatry" 3/2009 podają 1978 kg), które zostały podwiezione wozami konnymi na Halę Kondratową, a stąd wyniesione na szczyt na plecach. Oprócz metalowych elementów wyniesiono jeszcze 400 kg cementu i 200 płóciennych konewek wody (ze źródła pod Kondracką Przełęczą). Montaż trwał 6 dni. Dokonało go 6 górali i pracownicy Góreckiego pod jego osobistym nadzorem. Na skrzyżowaniu ramion krzyża znajduje się napis: "Jesu Christo Deo, restitutæ per ipsum salutis MCM”. Poświęcenia krzyża dokonał 19 sierpnia 1901 r. ks. kanonik kanclerz Bandurski z Krakowa podczas mszy na Giewoncie, w której uczestniczyło ok. 300 osób. W 1975 r. dokonano renowacji krzyża. Młodzież pod nadzorem ks. proboszcza Władysława Curzydły wyniosła z Hali Kondratowej na szczyt Wielkiego Giewontu 1200 kg piasku, 200 kg cementu oraz wodę do betonu. Betonem wypełniono wyrwę pod krzyżem i wzmocniono skały szczytu, sklejając je. Alpinista Krzysztof Szafrański pomalował konstrukcję krzyża na seledynowo, zabezpieczając ją przed korozją. W 2000 roku zamontowano na krzyżu witraż z Chrystusem miłosiernym i napisem „Jezu ufam Tobie”. W czerwcu 2009 przeprowadzono kolejny remont krzyża. Giewont jest najpopularniejszą wśród turystów górą Polski. Sam krzyż na Giewoncie stanowi też obiekt pielgrzymek religijnych. 19 sierpnia (w rocznicę postawienia krzyża) i 14 września (w Święto Podwyższenia Krzyża Świętego) odbywa się z Kościoła Św. Krzyża w Zakopanem pielgrzymka do krzyża na Giewoncie. Krzyż stojący na górującym nad Zakopanem Giewontem stanowi charakterystyczny i dobrze rozpoznawalny element. Można go przez lunetę obserwować ze szczytu Gubałówki. Jest też bardzo niebezpieczny w czasie burzy – ściąga, bowiem pioruny. Największy wypadek zdarzył się 19 sierpnia 1937r., kiedy to podczas pielgrzymki w wyniku uderzenia piorunem zginęły 4 osoby, a 13 zostało porażonych. W czasie zbliżającej się burzy należy bezwzględnie zejść ze szczytu. Od maja 2006 roku replika tego krzyża stoi w miejscowości Pustkowo nad Bałtykiem, Kozienicach oraz na polach lednickich. 6 września 2007 krzyż został wpisany do rejestru zabytków województwa małopolskiego.
Krzyż koło Czarnego Stawu W 1836 r. z inicjatywy proboszcza Poronina nad północno-zachodnim brzegiem Czarnego Stawu ustawiono krzyż odlany z tatrzańskiego żelaza.
Kaplica Zbójnicka Kapliczka ta znajduję się w Dolinie Kościeliskiej w Tatrach Zachodnich. Według legendy została ufundowana przez zbójników. Faktycznie jednak pieniądze na nią podarowali górnicy i hutnicy, którzy niegdyś pracowali w Tatrach przy wydobywaniu i przetapianiu rud żelaza. Kapliczka jest murowana, posiada kopułę pokrytą gontami. Poniżej dachu znajduję się napis „Ave Marya”. Jest ona ogrodzona drewnianym płotkiem. W wejściu ogrodzenia jest rzeźbiona sylwetka zbójnika i górnika. Kapliczka znajduję się pomiędzy dwoma modrzewiami.
Klasztor Albertynek Jest to zespół klasztorno-pustelniczy żeńskiego zakonu albertynek na Kalatówkach w Zakopanem. Klasztor zaczęli budować albertyni w 1898 r. pomagali im w tym górale. Projektantem budowli był Stanisław Witkiewicz. Teren pod budowę obiektu ofiarował hrabia Władysław Zamoyski. Pieniądze na budowę pochodziły ze składek ludności. Klasztor został zbudowany w stylu zakopiańskim z drewnianych bali na wysokiej kamiennej podmurówce. Budowla nie posiada ozdobników ze względu na obowiązująca regułę braci albertynów. Budowę zakończono w 1902 r. jednak bracia przenieśli się do Śpiącej Góry, ofiarując klasztor siostrom albertynkom. W tym właśnie obiekcie Stefan Żeromski umieścił scenę powieści „Nawracanie Judasza”. W 2001 r. klasztor wpisano do rejestru zabytków.
Pustelnia Brata Alberta Pustelnia brata Alberta – niewielki drewniany budynek w klasztorze Albertynek na Kalatówkach w Zakopanem. Wybudowany został w 1901. Jest to skromny w formie dwuizbowy budynek z poddaszem, niewielkim gankiem i wąskim przedsionkiem. Jeden pokoik przeznaczony był na pomocnicze pomieszczenie dla księży, którzy odprawiali msze święte w kaplicy albertynek, drugi na celę dla brata Alberta, czyli Adama Chmielowskiego, założyciela tego klasztoru. Przebywał w niej, gdy przyjeżdżał z Krakowa. Celę tę niemal w całości zajmuje drewniana, wąska prycza. W swojej celi brat Albert przyjmował także przedstawicieli ówczesnej polskiej inteligencji przyjeżdżającej do Zakopanego na odpoczynek. M.in. gościli tutaj: Stefan Żeromski, Stanisław Witkiewicz, Karol Hubert Roztworowski, Stanisław Przybyszewski, Józef Conrad Korzeniowski. Stefan Żeromski w kaplicy klasztoru albertynek umieścił akcję swojej powieści „Nawracanie Judasza”. Pustelnię tę odwiedził również papież Jan Paweł II podczas swojej pielgrzymki do Polski w czerwcu 1977. W 2001 pustelnia brata Alberta została wciągnięta do rejestru zabytków. W drugim pokoiku obok celi brata Alberta znajduje się obecnie izba jego pamięci. Są w niej książki, pocztówki i obrazki. Pustelnię często odwiedzają turyści bardzo licznie wędrujący tędy w Tatry. Początkowy odcinek z Kuźnic to brukowana granitowymi kamieniami droga nazwana Drogą Brata Alberta.
