Download
1 / 31
320 likes | 773 Views
MUTASYON-MODİFİKASYON. Bu canlıların nesi var böyle??. Bu canlıların nesi var böyle??. Bu canlıların nesi var böyle??. Bu canlıların nesi var böyle??. Bu canlıların nesi var böyle??. Bu canlıların nesi var böyle??.
E N D
DNA dizilimindeki bu değişiklik, farklı genetik özelliklerin ortaya çıkmasına sebep olabilir. Bazen, hücre bölünmesi sırasında kromozomların sayısında artma ya da azalma seklinde değişiklikler de olabilir. DNA dizilimindeki ve kromozomlardaki değişiklikler mutasyon olarak adlandırılır. Radyasyon ve bazı kimyasal maddeler mutasyona sebep olabilir: Örneğin, gebelik döneminin ilk aylarında röntgen filmi çektirmek bebekte mutasyona, dolayısıyla gelişim bozukluklarına sebep olabilir.
Mutasyonlar, hem vücut hem de üreme hücrelerinde oluşabilir. Üreme hücrelerinde görülen mutasyonlar dölden döle geçme özelliğine sahiptir. • Vücut hücrelerinde görülen mutasyonlar ise ancak eşeysiz üreme gösteren canlılarda dölden döle geçebilir. • Mutasyonların etkileri olumlu veya olumsuz olabilir. • Örneğin bitki üreme hücrelerinde görülen mutasyon sonucu bitkilerin büyüklüğü ya da tohumlarının sayısında değişiklik oluşabilir.
Diğer taraftan zararlı mutasyonlar da vardır. • İnsanların genlerinde meydana gelen bazı mutasyonlar farklı hastalıkların ve genetik bozuklukların ortaya çıkmasına sebep olmuştur. • Örneğin; hemofili, orak hücreli anemi, albinoluk, altıparmaklılık, Down sendromu gibi rahatsızlıklar, mutasyon sonucu ortaya çıkmıştır. Ayni şekilde, bazı mutasyonların kansere sebep olduğu da bilinmektedir.
Vücut hücrelerindeki mutasyonlar kalıtsal olmadıkları halde üreme hücrelerindeki mutasyonlar kalıtsaldır. DNA hücre bölünmeden önce kendini eşlerken bir hata yaparsa üzerindeki genlerde hatalar oluşacağından canlının özellikleri değişebilir.
Mutasyonlar genellikle öldürücüdür. • Çok azı canlının daha iyi özellikler kazanmasına sebep olur. • Radyasyon veya çeşitli kimyasal maddeler alan bir kişinin kendiside bundan olumsuz etkileneceği gibi genleriyle bu olumsuzluk çocuklarına da geçebilir
Mutasyonlar gen yapısında meydana gelen değişmelerle oluşabileceği gibi kromozom sayısı ve yapısında meydana gelen değişmelerle de oluşabilir. Mutasyona neden olan etkenlere mutajen denir. • X ışınları, kimyasal maddeler, radyoaktif ışınlar, sigara katranı gibi etkenler mutajendir.
Peki,canlılarda mutasyon dışında başka değişiklikler de olabilir mi?
Modifikasyon • Canlılarda çevre etkisiyle meydana gelen kalıtsal olmayan değişikliklere Modifikasyondenir. • Kalıtsal değildir. • Genlerin yapısı değil, işleyişi değişir. • Isı, ışık, besin, nem, basınç, yer vb. etkilerle fenotipte değişiklikler olur.
Modifikasyona neden olan faktörler • ISI : • Himalaya tavşanlarında kürk rengi beyazdır. Eğer tüyler kesilip buraya buz parçası konursa çıkan tüyler siyah olur. • Çuha çiçeği 30-35ºC sıcaklıkta beyaz çiçek açar. 15-20ºC sıcaklıkta kırmızı renkli çiçekler oluşur.
Modifikasyona neden olan faktörler • BESİN : Dişi arılar arı sütü ile beslenirse kraliçe arı , çiçek tozu (polen) ile beslenirse işçi arılar oluşur. • IŞIK: Işık olmadığı zaman bitkilerde klorofil oluşmaz. Bitki beyaz renkli (Albino )olur. • SICAKLIK: İnsan derisinin yazın bronzlaşması. • TOPRAK: Ortanca çiçekleri asitli toprakta kırmızı. bazik toprakta mavi çiçek açar. • BASINÇ: Karahindiba bitkisi dağda yetişirse kısa boylu, ovada yetişirse uzun boylu olur.
Tek ve ayrı yumurta ikizleri de insanda modifikasyona örnek olarak verilebilir. • Modifikasyonlar dölden döle geçmez. Çünkü meydana gelen değişiklikler yalnızca vücut hücrelerinde olur. Halbuki, değişikliğin kalıtsal olabilmesi için, üreme hücrelerinde olması gerekir. • Modifikasyonlar, sıcaklık, ışık, nem ve besin gibi faktörlerin etkisiyle ortaya çıkar.
Genetik Mühendisliği ve Biyoteknoloji Gelecekte, canlıların genetik yapılarının değiştirilmesiyle raf ömrü uzun, zararlı böceklere dayanıklı bitkilerin üretilebileceğini düşündünüzmü? Çizgi filmlerde veya bilim kurgu filmlerinde gördüğümüz karakterlerdir gün gerçek olabilir mi? Genetik mühendislerinin ne tür çalışmalar yaptığını biliyor musunuz? Siz genetik mühendisi olmak ister miydiniz? Bu konudaki fikirlerimizi birbirimizle paylaşalım.
Genetik mühendisliğinin uygulamaları, insanlığın basta sağlık ve gıda olmak üzere birçok problemini çözmek ümidiyle günümüzde hızlı bir şekilde ilerlemektedir. Birçok genetik mühendisi, genlerle ilgili anormallikleri düzeltmek üzere çalışmalar yapmaktadır. Bunlarla öncelikle üreme hücrelerindeki zararlı genlerin gelecek kuşağa aktarılmasını önlemek amaçlanmaktadır. ilk genetik mühendisliği uygulamaları bitkilerin direncini artırmak amacıyla yapılmıştır. ilerleyen yıllarda DNA parmak izi, klonlama, gen tedavisi gibi çalışmalarla bu alandaki araştırmalar devam etmiştir.
DNA'larımızda yaralan bazların dizilimi hepimizde farklılık gösterir. Belirli tekniklerle bu dizlimin, tıpkı mürekkebe bastırılmış parmak izi gibi bir izinin çıkarılması işlemine DNA parmak iziadi verilir.
Klonlama ise DNA'nın belirli bir bölümünün, genellikle de bir genin kopyasını oluşturmak için kullanılan bir yöntemdir.
Gen tedavisi; Hastalara tedavi edici genleri aktararak ya da zararlı olan genleri etkisiz hale getirerek kronik sağlık problemlerini çözmektir. Ayrıca tarım ve hayvancılıkta daha fazla ve kaliteli ürün elde etmek için, türlerin ıslahı konusunda çeşitli çalışmalar yapılmaktadır.
Genetik uygulamalar, yediğimiz bitkilerde birçok değişime yol açmıştır. Su anda antibiyotikler,hormonlar gibi kimyasal maddelerin üretiminde kullanılmak üzere bazı bitkilerin genetik yapısıdeğiştirilmektedir. Mikroplara ve böceklere karsı dirençli olacak şekilde geliştirilmiş bitki çeşitleri,genetik mühendisliği uygulaması sonucu oluşan ürünlerdendir. Genetik mühendisliğindekigelişmelerin olumlu sonuçları tüm dünyada takdirle karşılanmakta ve bu konudaki geleceğeyönelik beklentileri artırmaktadır.
Genetik mühendislerinin uygulamaları bazı problemleri de beraberinde getirmektedir.Örneğin genetik mühendisliği çalışmaları sonucunda zararlı bir böceğe karsı direnç kazanmış bir bitki üretildiğini düşünelim. Bu bitkinin polenleri zararlı böceğe karsı direnç oluşturan genleri taşır. Bu genleri taşıyan polenler de yakında büyüyen yabani bitkilere ulaşabilir. Genin bu şekilde yayılımı böceklerin yabani bitkilerle beslenmesini engelleyeceğinden ekosistem içindeki besinağını bozabilir. Genetik mühendisliği uygulamalarının sosyal, sağlık ve ahlaki açıdan beraberindegetirdiği olumsuz etkiler neler olabilir? Arkadaşlarımızla birlikte sınıfta tartısalım..
Biyoteknolojik yöntemlerle, canlı hücreleri kullanarak endüstri ve tip alanında kullanılmak üzere çeşitli maddeler üretilir. Kanser, AIDS gibi birçok hastalığın tedavisi ve önlenmesinde kullanılacak genetikürünlerin elde edilmesi, büyüme geriliği gibi sorunlara çare olacakya da bulaşıcı hastalıklara karsı koyacak proteinlerin üretimi, hasargörmüş beyin hücrelerinin ve omuriliğin onarımı, vitamin tabletleri,meyveli yoğurt üretimi biyoteknoloji uygulamalarına verilebilecek örneklerdendir.
