340 likes | 905 Views
TANIM. “Akdeniz ve Ortadoğu kökenli etnik gruplarda görülen genetik bir hastalıktır”. Genellikle çocukluk veya erken adölesan dönem %80-90 oranında 20 yaşından önce 40 yaşından sonra başlagıçta tanı şüpheli? 2 9 adet mutasyon tanımlandı. Başlangıç İlk atak Genetik. SİNONİMLERİ.
E N D
TANIM “Akdeniz ve Ortadoğu kökenli etnik gruplarda görülen genetik bir hastalıktır” Genellikle çocukluk veya erken adölesan dönem %80-90 oranında 20 yaşından önce 40 yaşından sonra başlagıçta tanı şüpheli? 29 adet mutasyon tanımlandı Başlangıç İlk atak Genetik
SİNONİMLERİ • Benign paroksismal peritonit • Periyodik ateş • Periyodik hastalık • Periyodik peritonit • Ermeni Hastalığı • Tekrarlayan poliserozit • Tekrarlayan herediter poliserozit • Ailesel Akdeniz Ateşi
EPİDEMİYOLOJİ 1 AAA etnik olarak sınırlı bir hastalıktır • Erkek/Kadın: 1.5-2 • En sık; • Sepharadik Yahudilerinde, • Türklerde, • Ermenilerde ve • Araplarda • Hastalık geni en yüksek oranda; • İspanyol kökenli Yahudiler “Sepharadik (1/5) • Ermenilerde (1/5-6)
EPİDEMİYOLOJİ 2 PREVELANS • Sepharadik Yahudilerinde; 1/250-1/1.000 • Doğu Avrupa Kökenli Yahudilerde (Ashkenazi) 1/73.000 • Türkiye: 14-26/10.000 (GATA ve Hacettepe)
GENETİK • Otozomal resessif • Otozomal dominant geçiş gösteren aileler de bildirilmiştir
KLİNİK ÖZELLİKLER 1 AAA KLİNİĞİNİN BAĞIMSIZ 2 FENOTİPİK ÖZELLİĞİ VARDIR: 1. Peritonit, artrit veya plörit ile birlikte düzensiz aralıklarla ortaya çıkan kısa süreli ateş atakları Tedavisiz hastalarda klinik olarak nefropati ve genç yaşlarda renal yetmezlik ile sonuçlanan AA amiloidozu 2. Tek başına AA tipinde amiloid (Fenotip II ?)
KLİNİK ÖZELLİKLER 6 Atak Süresi • Genellikle 12-72 saat • Eklem tutulumu varsa daha uzun
ABDOMİNAL ATAKLAR 1 Abdominal ataklar en sık görülen klinik bulgudur • %90-95’de gözlenir, %68 ilk bulgu • Titremeyle birlikte 39-40 derece ateş • Şiddeti: hafif distansiyon... belirgin peritonit
ARTRİT ATAKLARI 1 Artrit atakları ikinci sıklıkta görülen klinik bulgudur • Kuzey Afrikalı Yahudi hastaların %75’de; diğer ırklarda daha azdır • M694V MEFV mutasyonu artritle ilişkili • Hastaların %16’da ilk bulgudur (çocuklarda) • Artrit atakları özellikle çocuklarda yıllarca tek bulgudur • Karakteristik olarak alt ekstr. tek büyük eklem tutulumu vardır • Diz, ayak bileği ve kalça en sık tutulan eklemlerdir • Spondilit ile birlikte veya tek başına sakroileit görülebilir
ARTRİT ATAKLARI 2 Artrit atakları iki formda görülür • AKUT veya SUBAKUT FORM • KRONİK FORM • AKSİYEL TUTULUM?
AKUT ARTRİT ATAĞI 3 • 39-40 derece ateş ile birlikte tek eklemde ani başlangıç vardır • Tutulan eklem hassas, şiş ve hareketle ağrılıdır • Hiperemi ve lokal ısı artışı akut durumda beklenenden daha azdır • Semptomlarda 1-2 günde pik yapar daha sonra sekel bırakmaksızın iyileşir Akut atak 3-5 gün içinde düzelir, tam iyileşme 1 hafta, bazen 1 ayı bulabilir
AKUT ARTRİT ATAĞI 4 • Sinoviyal efüzyon sıklıkla gösterilir • Sinoviyal sıvı steril ve sinovitin ciddiyetine bağlı olarak • hafif bulanık ile pürülan arasındadır • Sinoviyal sıvıda çok sayıda PMNL vardır • Viskozitesi düşük fakat musin pıhtı testi normaldir • Radyografide yumuşak doku şişmesi ve hafif osteoporoz • dışında bulgular normaldir
KRONİK ARTRİT ATAKLARI 5 • %5-6 1 aydan fazla süren uzamış artrit • Diz ve kalça eklemi, bazen AB, nadiren TME • Klinik kronik monoartrit, nadiren oligoartrit • Efüzyon sık, çok fazla ise içi su dolu torba (fluid bag) Kr. artrit atağı esnasında diğer ataklar da gözlenebilir
KRONİK ARTRİT ATAKLARI 6 KRONİK ARTRİT ATAKLARINDA RADYOLOJİ KRONİK ARTRİT ATAKLARINDA RADYOLOJİ • Ciddi periartiküler osteoporoz • Litik erozyonlar • Osteonekroz • Bazen periartiküler skleroz • Eklem aralığında daralma
KRONİK ARTRİT ATAKLARI 7 KRONİK ARTRİT ATAKLARININ PROGNOZU • Genellikle fonksiyon bozukluğu olmaz, %65-70’nde tam • fonksiyonel iyileşme gerçekleşir • Prognoz kalça ekleminde kötüdür • Olguların %80’de OA ve ON’a bağlı fonksiyon kaybı gelişir • Kr. artrit atakları sonucu özellikle kalça ekleminde TKP’i • gerektiren deformiteler gelişebilir
Normal toplumdan daha fazla % 0,04 (11/3000) İnflamatuvar bel ağrısı Sakroileit ve oligoartrit Sindezmofit gelişimi olmaz Genellikle HLA B27 negatif Kolşisin etkisiz Bağımsız bir hastalık ? Langevitz ve ark. Semin Arthritis Rheum 1997 AAA ve SPONDİLİT 8
PLEVRAL ATAK 1 Vakaların %5’de ilk bulgudur • Yahudi,Türk ve Arap hastaların %25-50 ‘inde gözlenir • Ermenilerde biraz daha sıktır • Peritonite benzer: • * Ani başlar • * Çabuk iyileşir • * Akut febril plörit şeklindedir
ERİZİPEL BENZERİ ERİTEM 1 AAA’ nın en karakteristik bulgularındandır • Bazı otörlerce patognomonik olarak değerlendirilmektedir • Görülme sıklığı %3-46 • Çocukların %20 ’nde görülür • Ateş ile beraber ya da tek başına gözlenebilir • Bazen de artrit atağı ile birliktedir
ERİZİPEL BENZERİ ERİTEM 2 • Lezyonlar sıcak, hassas, şiş, keskin kenarlı plak şeklindedir • Genellikle diz altında, bacağın ön yüzünde ve ayağın dorsalindedir • Lezyonlar tek taraflı veya simetrik ve 10-15 cm çapındadır • Sıklıkla ateş ile birliktedir ve 24-48 saatte kaybolur Histopatoloji; dermiste ödem ve hücre infiltrasyonu (başlıca PMNL)
DİĞER BULGULAR • Perikardit • Akut orşit atağı • Tek başına ateş yüksekliği • Ciddi kas ağrıları (febril myalji) • Vaskülit • Glomerulonefrit
AMİLOİDOZ 4 En önemli klinik sonuç amiloid nefropatisidir • PREKLİNİK EVRE: • Proteinüri yok, amiloid rektal veya renal bx ile belirlenir • KLİNİK EVRE: • Proteinürinin ortaya çıkması • Proteinüri başlangıçta hafif ve intemitenttir • Daha sonra sürekli hale gelir ve nefrotik düzeylere ulaşır • SONUÇ: • Renal yetmezlik Adrenal bezde birikmesi sonucu Adisson hastalığı Barsaklarda birikimi sonucu malabsorbsiyon
LABORATUVAR BULGULARI 1 ATAK SIRASINDA ATAKLAR ARASI DÖNEMDE • Akut faz yanıtında artış • ESR, • CRP, • Alfa-2 globulin, • Fibrinojen, • SAA, • Haptogloblobulin, • C3, C4 • Lökositoz • Geçici albuminüri, mikroskopik • hematüri • Hafif anemi • İnatçı fibrinojen yüksekliği • Serum Ig’lerinde orta derecede artış
TANI 3 MEFV mutasyonlarının bulunmasından sonra genetik önemli ancak tanıda hala yetersiz • Klasik olarak tipik klinik bulguları olan hastalarda genetik şart değil • Genetik testler • İki mutasyon taşıyanlarda belirsizlik yok • Tek mutasyon taşıyanlarda • Etnik köken, klinik bulgular, hastalık öyküsü ve kolşisine yanıt • MEFV taşıyıcılığı yüksek olan bir etnik köken veya yöreye ait ve • öyküsü açık olmayan hastalarda tanıda sorun var
AYIRICI TANI • Akut apandisit • Akut intermitent porfirya (Ht, idrarda porfirin) • Herediter anjioödem (Ateş yok) • Jüvenil kronik artrit (Sistemik form) (Ateş seyri, poliartrit) • Kristale bağlı artropatiler • Septik artrit • Bayanlarda jinekolojik problemler
TEDAVİ 1 KOLŞİSİN • Kolşisin dozu kiloya bağımlı değildir • Yaş ve atakların ciddiyetine bakmaksızın kolşisin 1mg/gün başlanır • Eğer gerekiyorsa doz 1.5mg/gün ve daha sonra 2mg/gün’e çıkılır • 1mg ’dan daha yüksek dozların günde iki doz olarak verilmesi önerilir • 2mg/gün dozunda kolşisine cevap alınmazsa doz daha fazla arttırılmaz
TEDAVİ 4 TAM REMİSYON; (% 65 ) • Ataklar tamamen düzelir. PARSİYEL REMİSYON; (% 30) • Tüm atakların sıklığında ve şiddetinde azalma • Veya atakların bir formunda (genellikle abdominal) azalma • Fakat diğer formunda (genellikle artrit) değişiklik olmaması (PR sağlanmış ise genellikle uzamış artrit atakları izlenmez) TEDAVİYE CEVAPSIZ; (% 5) • Maksimun doz kolşisine karşın ataklar devam eder
TEDAVİ 5 Profilaktik kolşisin tedavisi böbrek amiloidozisini önler • 17 yıllık takipte kolşisin alan hiçbir hastada amiloidoz gelişmemiş • Kontrol grubunda ise %30 amiloidoz Önlenebilen tek amiloidoz tipidir Zemer ve ark. New Engl J 1986
TEDAVİ 6 TEDAVİYE CEVAPSIZ GRUPTA AMİLOİDOZU ÖNLEMEK İÇİN!!! Kolşisin tb DIB 2 mg/gün
TEDAVİ 7 KOLŞİSİN • Kreatinin <1.5mg/dl, ve kolşisin dozu >1.5mg/gün ise proteinürinin stabilleşmesi veya ortadan kalkması olasılığı • Kolşisin mezangial proliferatif GN de etkilidir • Rapidli progresif GN te etkili değildir • Livneh ve ark. Nephron 1992
TEDAVİ 8 KOLŞİSİN • Diyare • Myopati, nöropati • Gebelik süresince kullanılan kolşisinin trizomi 21’e yol açabileceği bildirilmiştir (2/91) • Amniosentez ile takip önerilmiş • Daha sonraki 1000 gebeliğin incelendiği çalışmalarda (-) • Azospermi: BH’da (+) • AAA’da (-)
KOLŞİSİNE DİRENÇLİ VAKALARDA TEDAVİ 9 SÜLFASALAZİN • Kronik artrit atakları • Aksiyel tutulumu olan vakalarda İNTERFERON • Başka nedenle INF alfa alan hastalarda AAA ataklarının • sıklığı ve şiddeti azalmış • Dirençli olgularda atak şiddetini azaltmış • Tunca ve ark. Br J Rheumatol 1997