Gelijke onderwijskansen dankzij zorg? Jean Pierre Verhaeghe 18 november 2003

1. Gelijke onderwijskansendankzij zorg?Jean Pierre Verhaeghe 18 november 2003

2. Overzicht • Een middenkader voor zorgbeleid • Zorgbeleid vanuit kwaliteitszorg • analyse van zorgbehoeften op schoolniveau • analyse van zorgaanbod • evaluatie van zorgaanbod • exploratie van nieuwe mogelijkheden • uitwerken en voorleggen van voorstellen • ondersteuning van leerkrachten • Criteria voor slagen van zorgbeleid • Bereikt iedereen de eindtermen? • Zijn de verschillen verdwenen? • Heeft iedereen zijn leerpotentieel gerealiseerd?

3. Een middenkader voor zorgbeleid • “Het is belangrijk om te zien dat nu ook in het basisonderwijs stilaan de condities gecreëerd worden voor het uitbouwen van een ondersteunend middenkader.” • “Een goed doordachte combinatie van mensen en middelen biedt immers kansen om de draagkracht van basisscholen effectief te versterken.” Omzendbrief BaO/2003/2 “Hertekening van het onderwijslandschap”

4. Doelstellingen uren zorgbeleid • Coördinatie van zorg op schoolniveau • Ondersteunen van leerkrachten • Begeleiding van leerlingen

5. Zorgbeleid bekeken als interne kwaliteitzorg • analyse van zorgbehoeften op schoolniveau • analyse van zorgaanbod • evaluatie van zorgaanbod • exploratie van nieuwe mogelijkheden • uitwerken en voorleggen van voorstellen • ondersteuning van leerkrachten

6. Zorgbeleid bekeken als interne kwaliteitzorg • analyse van zorgbehoeften op schoolniveau • analyse van zorgaanbod • evaluatie van zorgaanbod • exploratie van nieuwe mogelijkheden • uitwerken en voorleggen van voorstellen • ondersteuning van leerkrachten

7. Zorgbeleid bekeken als interne kwaliteitzorg • analyse van zorgbehoeften op schoolniveau • leer- / ontwikkelingsachterstand: wie, hoeveel? • gerelateerd aan • leerstoornissen: welke? • sociale / culturele achtergrond: welke categorieën? • sociaal-emotionele problemen: gerelateerd aan…? • hoe gespreid over leerjaren? • welke evoluties tekenen zich af?

8. Zorgbeleid bekeken als interne kwaliteitzorg • analyse van zorgbehoeften op schoolniveau = in kaart brengen van schoolbevolking • vertrekken van GOK-indicatoren • clusteren • verfijnen (b.v. naar thuistaal) • uitbreiden (b.v. naar gezinssamenstelling) • genuanceerd benaderen • effectieve leerachterstand in kaart brengen met leerlingvolgsysteem

9. Zorgbeleid bekeken als interne kwaliteitzorg • analyse van zorgbehoeften op schoolniveau = in kaart brengen van schoolbevolking tijd

10. Zorgbeleid bekeken als interne kwaliteitzorg • analyse van zorgbehoeften op schoolniveau = in kaart brengen van schoolbevolking

11. Zorgbeleid bekeken als interne kwaliteitzorg • analyse van zorgbehoeften op schoolniveau • analyse van zorgaanbod • evaluatie van zorgaanbod • exploratie van nieuwe mogelijkheden • uitwerken en voorleggen van voorstellen • ondersteuning van leerkrachten

12. Zorgbeleid bekeken als interne kwaliteitzorg • analyse van zorgaanbod • specifieke activiteiten vr. spec. categorieën • maar ook: • punctuele maatregelen bij “gewone” activiteiten • algemene onderwijskwaliteit • soepele groeperingsvormen • positieve attitudes • vereiste competenties Wat in de klas gebeurt, staat centraal Relatie met externe HV

13. Zorgbeleid bekeken als interne kwaliteitzorg • analyse van zorgbehoeften op schoolniveau • analyse van zorgaanbod • evaluatie van zorgaanbod • exploratie van nieuwe mogelijkheden • uitwerken en voorleggen van voorstellen • ondersteuning van leerkrachten

14. Zorgbeleid bekeken als interne kwaliteitzorg • analyse van zorgbehoeften op schoolniveau • analyse van zorgaanbod • evaluatie van zorgaanbod • afgestemd op zorgbehoeften? • voldoend aan kwaliteitscriteria? • brengt het baat bij? leerwinst?

15. Zorgbeleid bekeken als interne kwaliteitzorg

16. Zorgbeleid bekeken als interne kwaliteitzorg • analyse van zorgbehoeften op schoolniveau • analyse van zorgaanbod • evaluatie van zorgaanbod • exploratie van nieuwe mogelijkheden • uitwerken en voorleggen van voorstellen • ondersteuning van leerkrachten

17. Zorgbeleid bekeken als interne kwaliteitzorg • analyse van zorgbehoeften op schoolniveau • analyse van zorgaanbod • evaluatie van zorgaanbod • exploratie van nieuwe mogelijkheden • uitwerken en voorleggen van voorstellen • ondersteuning van leerkrachten

18. Zorgbeleid bekeken als interne kwaliteitzorg • analyse van zorgbehoeften op schoolniveau • analyse van zorgaanbod • evaluatie van zorgaanbod • exploratie van nieuwe mogelijkheden • uitwerken en voorleggen van voorstellen • ondersteuning van leerkrachten

19. Zorgbeleid bekeken als interne kwaliteitzorg • ondersteuning van leerkrachten • niet als “hulp bij overlast” • wel: ondersteunen in ontwikkeling van competentie • informeren • samen uitwerken en uitproberen • feedback geven • leerlingen begeleiden?

20. Zorgbeleid bekeken als interne kwaliteitzorg • analyse van zorgbehoeften op schoolniveau • analyse van zorgaanbod • evaluatie van zorgaanbod • exploratie van nieuwe mogelijkheden • uitwerken en voorleggen van voorstellen • ondersteuning van leerkrachten

21. Zorgbeleid bekeken als interne kwaliteitzorg • analyse van zorgbehoeften • analyse van zorgaanbod • evaluatie van zorgaanbod • exploratie van nieuwe mogelijkheden • uitwerken en voorleggen van voorstellen • ondersteuning van leerkrachten Monitor-functie

22. Waaraan kan het slagen van een zorgbeleid afgemeten worden?

23. Gelijke onderwijskansen voor iedereen, ongeacht herkomst, sekse, … Elke leerling kan zich ten volle ontplooien = realiseren wat hij/zich in zich heeft Effect van belemmerende factoren wordt geneutraliseerd / gecompenseerd

24. Bereiken we de gewenste effecten? • Bereikt iedereen de eindtermen?

25. Toetsresultaten in functie van leerpotentieel Leerpotentieel

26. Toetsresultaten in functie van leerpotentieel Leerpotentieel

27. Toetsresultaten in functie van leerpotentieel Leerpotentieel

28. Bereiken we de gewenste effecten? • Bereikt iedereen de eindtermen? • Zijn de verschillen tussen sociale groepen verdwenen? • Verschillen in leerresultaten

29. Hoe achtergesteld zijn Vlaamse / Belgische jongeren met een lage SES? De Meyer, De Vos & Van de Poele (2002), Wereldwijd leren op 15. De eerste resultaten van PISA 2000. Vakgroep Onderwijskunde - UGent

30. Hoe achtergesteld zijn Vlaamse / Belgische jongeren met een lage SES? De Meyer, De Vos & Van de Poele (2002), Wereldwijd leren op 15. De eerste resultaten van PISA 2000. Vakgroep Onderwijskunde - UGent

31. Bereiken we de gewenste effecten? • Bereikt iedereen de eindtermen? • Zijn de verschillen tussen sociale groepen verdwenen? • Verschillen in leerresultaten • Verschillen in leerwinst • Verschillen in realisatie van leerpotentieel

32. Toetsresultaten in functie van leerpotentieel Leerpotentieel

33. Toetsresultaten in functie van leerpotentieel Leerpotentieel

34. Moet het verkleinen van verschillen in leerresultaten op zich een doel zijn? Neen, omdat: • er verschillen in leerpotentieel (kunnen) zijn, • verschillen in cultureel kapitaal en beginniveau groei ook kunnen beïnvloeden • beste aanpak van achterstand goed onderwijs is, • daarvan profiteert iedereen • en de sterksten nog het meest

35. Hoe de balans opmaken? • Kinderen komen de school binnen • met verschillend leerpotentieel • met verschillend cultureel / sociaal kapitaal met verschillend beginnniveau met verschillende groeikansen • Het onderwijs • compenseert meer/minder voor sociale ongelijkheid • voegt daar evt. nog ongelijkheid aan toe

36. Hoe de balans opmaken? • Door zicht proberen te krijgen op de effecten van wat we doen • door de juiste vergelijkingen te maken • vertrekkend vanuit een kritische maar positieve ingesteldheid

37. Gelijke onderwijskansendankzij zorg?Jean Pierre Verhaeghe 18 november 2003