Integracja sensoryczna

1. Integracja sensoryczna Alicja Stokłosa

2. Wprowadzenie do teorii • Termin integracja pochodzi od łacińskiego słowa integratioi oznacza składanie całości. • Wg dr Jean Ayres „integracja sensoryczna jest procesem, w którym następuje organizacja dostarczanych do naszego organizmu wrażeń, tak by mogły być wykorzystane w celowym, zakończonym sukcesem działaniu” ( Violet F. Maas „Uczenie się przez zmysły” Warszawa 1998).

3. Uczenie się przez zmysły: • Poznawanie otoczenia, własnego ciała i wiedza o świecie w którym żyjemy, tworzy się z informacji dostarczanych przez zmysły. • Łącząc wrażenia zmysłowe dzięki receptorom stopniowo i coraz lepiej poznajemy otaczający nas świat. • Informacje te są odbierane systematycznie, wpływają na nasz rozwój i dojrzewanie układu nerwowego. • Drogi nerwowe stają się coraz bardziej złożone i coraz lepiej współpracują ze sobą w łączeniu poszczególnych wrażeń zmysłowych. • Z łączących się wrażeń tworzymy pojęcia, określamy je słowami (nazywamy), tworzymy gesty, zapisujemy wyrazami, zdaniami lub przedstawiamy w innej formie.

4. Zmysły • Zmysły odbierające bodźce z otoczenia - dotyk, wzrok, słuch, smak, powonienie. • Zmysły odbierające bodźce z głębi naszego ciała – zmysł równowagi, czucia ułożenia i ruchów ciała. • Budowa zupełnie odmienna, a receptory każdego ze zmysłów są wrażliwe tylko na pewien rodzaj bodźców. • Właściwe połączenie doznań odbieranych przez różne zmysły, czyli ich integracja,gwarantujezgodnośćotaczającego nas świata. • Dla tworzącego się obrazu świata największe znaczenie ma okres wczesnego dzieciństwa. W nim następuje uaktywnianie, integrowanie i dojrzewanie układów zmysłów.

5. Nieprawidłowa integracja sensoryczna: • Nieprawidłowa integracja sensoryczna przejawia się tzw. dysfunkcjami, czyli zaburzeniami, pojawiają się one, gdy układ nerwowy niewłaściwie organizuje bodźce zmysłowe. • Dysfunkcje nie są związane z uszkodzeniem narządów zmysłów, np. z niedosłuchem czy krótkowzrocznością. • Dysfunkcje integracji sensorycznej dotyczą nieprawidłowości w zakresie przetwarzania bodźców sensorycznych w obrębie następujących systemów: czuciowego, przedsionkowego, słuchowego, wzrokowego, węchowego i smakowego.

6. Nieprawidłowa integracja sensoryczna • Dysfunkcje integracji sensorycznej dotyczą nieprawidłowości w zakresie przetwarzania bodźców sensorycznych w obrębie następujących systemów: czuciowego, słuchowego, wzrokowego, węchowego i smakowego. • Dysfunkcje te mogą być rozpoznawane u dzieci w normie intelektualnej z trudnościami w uczeniu się, z niepełnosprawnością intelektualną, ruchową, autyzmem, nadpobudliwością psychoruchową, mózgowym porażeniem. • Ich nasilenie jest różne, od lekkiego do znacznego.

7. Objawy dysfunkcji integracji sensorycznej: • Wzmożona lub obniżona wrażliwość na bodźce. • Niewłaściwy poziom uwagi. • Obniżony poziom koordynacji ruchowej. • Opóźniony rozwój mowy. • Nieprawidłowy poziom aktywności ruchowej.

8. Proces diagnostyczny w terapii integracji sensorycznej: • Jest kilkuetapowy i polega na przeprowadzeniu: • Wywiadu z rodzicami, którego częściami składowymi są między innymi: okres rozwój prenatalny (płodowy), perinatalny (okołoporodowy) i postnatalnego (po urodzeniowy), czas osiągania „kamieni milowych” w obszarze rozwoju ruchowego, poznawczego i mowy, stan zdrowia. • Testów Południowokalifornijskich (SCSIT), które oceniają między innymi: planowanie ruchu, praksje oralne, różnicowanie wrażeń dotykowych, naśladownictwo ruchowe, równowagę, koordynację wzrokowo-ruchową.

9. Diagnoza: • Prób z obserwacji klinicznej oceniających między innymi lateralizację, odruchy, napięcie mięśni, pracę gałek ocznych, poziom pobudzenia systemu przedsionkowego. • Kluczowym elementem diagnozy jest obserwacja dziecka w czasie jego swobodnej i zaplanowanej aktywności. Dla diagnosty szczególnie ważna jest reakcja dziecka na proponowane zadania ruchowe z wykorzystaniem specjalistycznego sprzętu.  • Rodzice lub opiekunowie są najlepszymi obserwatorami dziecka. Zwykle oni pierwsi zauważają pojawiające się problemy rozwojowe, gdyż obserwują dziecko w różnych sytuacjach życia codziennego.

10. Bibliografia: • „ Integracja sensoryczna na co dzień” dr n. med. M. Borkowska, mgr Kinga Wagh, Warszawa, PZWL; • „Uczenie się przez zmysły” Violet F. Maas, Warszawa; • „ Integracja Sensoryczna” Z. Przyrowski • www.pstis.pl – strona internetowa Polskiego Stowarzyszenia Terapeutów Integracji Sensorycznej