Download
1 / 17
180 likes | 348 Views
فصل 9 جایگاه ترویج در فرهنگ جامعه. یکی از مهمترین وظایف ترویج انتشار نوآوریها در جوامع کشاورزی است بدیهی است ارایه روشهای نو در روستا ساده نیست و انجام رسالت حقیقی ترویج به آن بستگی دارد.
E N D
فصل 9 جایگاه ترویج در فرهنگ جامعه
یکی از مهمترین وظایف ترویج انتشار نوآوریها در جوامع کشاورزی است بدیهی است ارایه روشهای نو در روستا ساده نیست و انجام رسالت حقیقی ترویج به آن بستگی دارد. • یکی از مشکلات عمده ترویج ایران در گذشته ، ناآگاهی اصولی و فنی افراد مسئول و بخصوص آموزشگران و مروجان کشاورزی به چگونگی انتشار نوآوریها بوده است. • در اینجا لازم است رابطه نوآوری با فرهنگ جامعه دقیقا بررسی شود تا از آن نقش مروجان کشاورزی آگاهی بیشتری حاصل گردد و مشخص شود که مروج با چه افراد و چه فرهنگی در تماس است.
جنبه های فرهنگ: • هر فرهنگی دو جنبه دارد. • 1- یک جنبه تغییرناپذیر و قوام یافته که کوچکترین تغییری در آن با مقاومت شدید مردم روبرو می شود مانند : اعتقادات ، باورها، لباس ، مذهب ، زبان و رسوم دیرینه. • 2-فرهنگ تغییر پذیر به این معنی که در سایه فرهنگ ثابت ، و بر اساس آن ، اعتقادات گوناگونی وجود دارند که چندان اساسی نیستند و به محض بروز پدیده ای بهتر یا جالب توجه تر کهنه و منسوخ می شوند این بخش از فرهنگ را فرهنگ تقلیدی یا فرهنگ روبنایی می نامند.
نقش فرهنگی مروج: • اگر اعتقاد داشته باشیم که در هر زمینه ای نوعی فرهنگ با باور خاص وجود دارد و هیچ باوری بیهوده پدید نیامده است آنوقت به فرهنگ تولید کشاورزی پی خواهیم برد. • گستردگی موضوع کشاورزی، تنوع شدید فعالیتهای کشاورزی ، حجم عظیم تکنولوژی مورد نیاز کشاورزان و رقیق بودن سیاستهای حمایتی از مجموعه بخش کشاورزی کشور مشکلات عدیده ای را برای مجریان برنامه های توسعه کشاورزی پدید آورده است.
منابع تکنولوژی: • تکنولوژی حتی اگر خاص فعالیتهای ترویج کشاورزی هم باشد ماهیتا از سه منبع نشئت می گیرد. • 1- تکنولوژی وارداتی : صرفا از خارج مرزها با مواضع فنی ویژه وارد کشور می شود که به دلیل تولید انبوه بر مبنای ویژگیهای عام جوامع مختلف درست شده است و نمی تواند برای مدتی طولانی و در سطح گسترده مورد استفاده قرار گیرد. • 2-تکنولوژی مشارکتی: نوعی است که بیشتر بر مبنای شرایط خاص یک کشور یا حتی منطقه ای از جهان طراحی و تولید شده باشد بدیهی است که این نوع تکنولوژی نیز از جهت تطبیق با شرایط داخلی محدودیتهای خاص خود را دارد. • 3- تکنولوژی داخلی : نوعی از تکنولوژی است که الزاما بر مبنای ویژگیهای منطقه ( داخل مرزها) استوار است و برای افزایش کارایی در همان محدوده مورد استفاده قرار گیرد این نوع تکنولوژی پس از آزمونهای لازم می تواند در توسعه کشاورزی یک کشور نقش ارزنده ای داشته باشد.
نقش پیوندهای موردی در تنظیم الگوی ترویج: • صرفنظر از اینکه اساسا“ این پیوند از کدام سو پدید آمده است در حقیقت ، بین دو قطب انتقال دهنده و انتقال گیرنده تکنولوژی برقرار می گردد این ارتباطات که زیر ساخت الگوهای داخلی ترویج کشاورزی هستند. • این پیوندهای درون زای ممکن است فقط نظام ساخت یا فقط مردم ساخت باشند یعنی یا صرفا با توجه به سیاستهای ویژه تشکیلاتی بدون رای کشاورزان و فقط با نظر کارشناسان و کارگزاران ترویج کشاورزی پدید آمده باشد ( که در این صورت ترجیح کادر ترویج در تسهیل انجام وظایف محوله نقش موثری در تکوین آن دارد) یا اینکه به دلایلی از جمله دور ماندن از روند فنی ترویج به وسیله خود کشاورزان محل پدید آمده باشد. • واضح است که تلفیقی از این دو پیوند نیز امکان پذیر است و آن پیوندهای واقع گرایانه ای خواهد بود که در آن به تکنولوژی ترویج و همچنین به واقعیتهای اجتماعی از جمله ارزشهای مردم به حد کافی توجه شده است.
مسیر ضد توسعه: • بسیار اتفاق افتاده است که بسیاری از تکنولوژیهای ترویجی که به دلیل موجه پا گرفته اند ولی به علت بی توجهی ضعیف شدن انگیزه های اولیه از پای مانده و انبوهی از مقاومت اجتماعی را در ذهن مردم یا بهره وران تکنولوژی پدید آورده اند تا آزموده را باز نیازمایند و لذا خود در این مسیر ضد توسعه شده اند .
نظریه بلکنبرگ: • بلکنبرگ معتقد است که یکی از مشکلات ترویج این است که در جایی که جمعیت کشاورزان غیرمتجانس اند و یک نگرش ترویجی مناسب هم وجود ندارد چگونه بامنابع محدود به بیشترین کشاورزان رسیدگی کند وی می گوید انگیزه مشارکت کشاورزان در برنامه های ترویجی به این بستگی دارد که تا چه حد برخورد ترویجی می تواند نیازهای اقتصادی – اجتماعی و وضعیت کشاورزی و نتیجتا“ مشکلات آنها را برطرف کند. • واقع شدن در چنین تنگنایی از یک طرف و لزوم حرکت به سوی رشد و توسعه از طرف دیگر،کل سیستم تریج را در شرایطی اضطراری قرار داده آن را وادار می سازد به روشها و مدلهایی رو کند که به منظور تحقق اهدافی که پیش رو دارد همگام باشند. این شرایط ، برای مروجان و مردم در محل تلاشهای ترویجی نیز ظاهر می شود و نهایتا کار به جایی می رسد که در فعال ساختن جامعه کشاورزان ابتکارها و تحرکات نوینی صورت گیرد.
حلقه اتصال ترویج و جامعه کشاورزی: • از نظر دو صاحب نظر ترویج کشاورزی یعنی سیمون ناپ و کینون باترفیلد اعتقاد دارند که ایجاد مزارع نمایشی تحت سرپرستی و مدیریت وزارت کشاورزی زیر پوشش دانشکده های کشاورزی مناسبترین حلق اتصال خواهد بود.
مدیریت انتقال تکنولوژی: • درباره مدیریت انتقال تکنولوژی لوئیس مالاسیس می گوید که “ اگر بنا باشد کشاورزان واقعا روشهای جدید را بپذیرند باید مشکلات آنان را نیز درک کرد. مسئولان می توانند پیشنهادهایی را که از دیدگاه خودشان کاملا عاقلانه است ، بدهند ولی اگر پیشنهاد با منطق کشاورز سازگاری نداشته باشد کشاورز آنها را نخواهد پذیرفت “ • مالاسیس معتقد است که دستاوردها را می توان از روی پذیرش واقعی سیستمهای جدید سنجید، بدین معنی که پس از قطع امتیازات موقتی معینی که ظاهرا مشوق پذیرفتن تکنیکهای جدید می گردند اگر استفاده از تکنولوژی جدید در سطح وسیع ادامه یا گسترش یافت فرایند ایجاد ، انتشار و اشاعه نتیجه مطلوبی داشته است .
نظریه آدامز: آنچه آدامز در این زمینه مطرح کرده است و به عنوان نگرشها یا برخوردهای توسعه روستایی مدنظر داشته است می تواند در شناخت ماهیت و تقسیم بندی پیوندهای مورد مطالعه موثر باشد این نگرشها عبارتند از:
نگرش یا برخورد مستقل: • در این نگرش، دیدگاه محوری تفکرات توسعه بر رفع موانع یا کمبود اطلاعات فنی برای رشد تولیدات کشاورزی متمرکز است و فاصله بین تولیدکنندگان تکنولوژی و بهره وران آن می تواند با خدمات اطلاعاتی کشاورزی پرشود. • ترویج آمریکا و انگلیس از این نوع است.
نگرش یا دیدگاه جامع: • در این نگرش ، توفیق زراعت وابسته به اثر متقابل عملیات و نهادهای متعدد است . ترکیب آنها می تواند رشد قابل توجهی در میزان محصول پدید آورد اما، کارکرد هر کدام به تنهایی ارزش چندانی ندارد. • در این خصوص می توان به مطالعه انجام شده در هند در ارتباط با نحوه بذرکاری برنج اشاره نمود.
نگرش قراردادی: • در این روش به وسیله حکومتهای مستمره ایجاد شد که هدف آن افزایش کمی کالاهای صادراتی تولید شده به وسیله کشاورزان خرده پا بود این برخورد هنوز هم در حد وسیعی کاربرد دارد. • طرح زراعی انجام شده در کنیا برای تولید چای و طرح تولید و انتقال شیر در مصر را می توان از این نوع نام برد.
برخورد تلفیقی توسعه منطقه ای: • این نگرش اواخر سالهای 1960 و اوایل سالهای 1970 مطرح شد و هدف آن تسهیل مشکلات کشاورزان سنتی در یک منطقه مشخص است . • طرح توسعه منطقه ای معمولا بر رشد کشاورزی سنتی ، به ویژه خدمات ترویجی ، عرضه ، اعتبار، و بازاریابی متکی است پیوندهای ترویجی مورد مطالعه در فریمان مشهد را می توان از این نوع تلقی کرد.
منبع: • ترویج و آموزش کشاورزی (جلد دوم)، ایرج ملک محمدی،مرکز نشردانشگاهی
