Pretpristupna podrška EU

1. Pretpristupna podrška EU IPA – V komponenta Modeli EU podrške

2. Svrha • Peta komponenta IPA-e služi da : • Doprinese održivom razvoju poljoprivrednog sektora i ruralnih oblasti u državama kandidatima za članstvo; • Doprinese uspešnijoj implementaciji acquis communautaire-a izgrađenog u oblasti Zajedničke poljoprivredne politike; • Pripremi države kandidatee za korišćenje sredstava iz: • Evropskog fonda za garancije u poljoprivredi (European Agricultural Guarantee Fund - EAGF) i • Evropskog poljoprivrednog fonda za ruralni razvoj (European Agricultural Fund for Rural Development - EAFRD).

3. Zajednička poljoprivredna politika • Common Agricultural Policy – CAP • Jedna od najkontroverznijh evropskih politika • Poljoprivreda čini 1-5 odsto BDP EU15 i zapošljava svega oko 7 miliona ljudi • Na ruralni razvoj i sprovođenje CAP-a se troši 43% ukupnog budžeta EU. • Na kraju ove finansijske perspektive – 33% budžeta EU

4. CAP – istorijski pregled • Poslijeratne godine gladi • Bilo je potrebno: • Povećati produktivnost u poljoprivredi • Obezbijediti dovoljne količine hrane • Poboljšati uslove života poljoprivrednog stanovništva • Stabilizovati tržišta poljoprivrednih proizvoda • Obezbijediti razumne cijene poljoprivrednih proizvoda • 1957 – Rimski sporazum – član 37

5. CAP – istorijski pregled • Stvoren je zajednički sistem cijena i podrške poljoprivrednoj proizvodnji • Već 1962. godine je obuhvatao 85 odsto ukupne poljoprivredne proizvodnje u EEZ. • CAP je obuhvatao: • Garantovanu minimalnu cijenu u cijeloj EZ na određene poljoprivredne proizvode, • Garantovane cijene za sve viškove proizvoda, • Minimalne cijene po kojima se mogu uvoziti poljoprivredni proizvodi.

6. CAP – istorijski pregled • 1962 – Početak sprovođenja • ideja je bila da se od prikupljenih uvoznih dažbina finansira CAP, ali porast samodovoljnosti je doveo do pada uvoza, pa i pada tih prihoda • 1964 - Osnovan Evropski fond za usmjeravanje i garancije u poljoprivredi • 1967 – CAP u punom zamahu • 1968. godine - neuspjela Mansholtova reforma • 1992. godine - Mekšerijeve reforme (smanjenje cijena) • 1999 - Višedimenzionalne reforme - SAPARD • 2003 - Fišlerova reforma – nema garantovanih cijena • Postepeno se pažnja usmjerava na ruralni razvoj i zaštitu okoline • Izazovi istorijskog proširenja: • 1997: u EU – 5,3% radne snage u poljoprivredi, a u DCIE - 22% • 2006: u EU15 - 3,8%, a u EU10 – 12,5% • Subvencije za poljoprivrednu proizvodnju u novim državama članicama preko direktnih plaćanja farmerima niže nego u EU 15, za 75% • Izjednačiće se 2013. godine

7. Koristi od CAP-a: • Visok rast poljoprivredne proizvodnje • Rast životnog standarda poljoprivrednika • Razvoj nerazvijenih ruralnih oblasti • Samodovoljnost u snabdijevanju

8. Problemi: • Slaba motivisanost poljoprivrednika da mijenjaju ponašanje i zanimanje • Veliki viškovi poljoprivrednih proizvoda • Visoki troškovi skladištenja i transporta • Visoki troškovi u budžetu EU (najviše 1979. - 79%) • Favorizovanje masovne proizvodnje i velikih farmi • Visoke cijene hrane • Poremećaji tržišta i svjetske trgovine • Sukobi sa trećim zemljama (SAD) i sprečavanje liberalizacije trgovine • Ugrožavanje prirodne sredine

9. IPA – V komponenta • Ukupno - 880 miliona eura • Hrvatska - 17,2%, • Turska - 16,8%, • Makedonija - 12,3% • Tri linije prioriteta: • Poboljšanje tržišne efikasnosti i sprovođenje standarda Zajednice • Pripreme za sprovođenje agro-ekoloških mjera, kao i strategija lokalnog razvoja sela • Ruralni razvoj (razvoj ekonomije seoskih područja) • Finansijski doprinos EU - 75% • DIS podrazumijeva posebnu agenciju za plaćanje - IPARD

10. IPA Crna Gora: MIFF

11. Dokumenti • Nacionalna strategija za razvoj sela sa definisanim ciljevima razvoja • Nacionalni program za poljoprivredu i razvoj sela (Nacionalni program ruralnog razvoja) • Obuhvata cio period sprovođenja IPA-ei sadrži: • Kvantifikovani opis tekućeg stanja koji pokazuje disparitete, nedostatke i potencijal razvoja; • Opis strategije i kvantifikovane ciljeve ilinije prioriteta; • Veza sa MIPD; • Finansijska tabelu za planirane mjere

12. Opis mjera pomoći • Definicija krajnjih korisnika; • Geografski obim; • Kriterijumi podobnosti; • Kriterijumi rangiranja za projekte koji se biraju; • Indikatori praćenja; • Kvantifikovani ciljni indikatori; • Opis operativne strukture za sprovođenje programa; • Organi i tijela koji su odgovorni za sprovođenje programa; • Rezultati konsultacija sa relevantnim organima ipartnerima; • Rezultati i preporuke ex ante ocjene programa.

13. Neophodne strukture • National IPA Co-ordinator (NIPAC) • Competent Accrediting Officer (CAO) • National Authorising Officer (NAO) • National Fund (NF) • Operating Structure (OS) • Audit Authority (AA) • Monitoring Committees • IPARD funkcionalan samo u kompletnom DIS-u

14. Modeli EU podrške Tvining, TAIEX Programi Zajednice/Unije

15. Vrste podrške • Tvining – saradnja državne adminstracije • Grantovi – bespovratna pomoć kao podrška civilnom društvu • TA - Technical Assistance - Privatne kompanije se javljaju na tendere • Vrste ugovora po PRAG-u • Radovi – Works • Nabavke – Supplies • Usluge – Services • PPF – Projects Preparation Facilities • Direktna podrška budžetu države

16. Twinning • Bliska administrativna saradnja države članice EU i države kandidata ili potencijalnog kandidata • Razlikuje se od TA • U CG – samo jedan Tvining u vrijeme SiCG • IPA je uvela veći broj tvining projekata • Države korisnice biraju partnera među državama članicama • RTA -Resident Twinning Adviser- stalni twining savjetnik • Short term experts • Zahtijevniji od TA • Laki tvining - do 250 000 €

18. TAIEX • TAIEX – Kancelarija za razmjenu tehničkih informacija (Technical Assistance Information Exchange Office) – osnovana 1996, nakon Bijele knjige. • TAIEX internet strana – http://taiex.ec.europa.eu/ • Progress - lista propisa usvojenih u zemljama kandidatima, • Berzu stručnjaka (The Expert Stock Exchange), • Celex – zvanična baza podataka propisa Evropske unije, • Eurlex – portal za pristup cjelokupnom zakonodavstvu Evropske unije, • Veltex – konsolidovani tekstovi veterinarskih mjera Evropske unije, • Phytolex –konsolidovani tekstovi fitosanitarnih mjera Evropske unije, • AVIS – (Advanced Veterinary Information System) – Informatički sistem za veterinarstvo • TAIEX – (Job Card System) – sredstvo za upravljanje svim aktivnostima organizovanim od strane TAIEX i statistička baza podataka iz ugla zemalja u procesu pridruživanja.

19. Programi zajednice tj. Unije • Programima Zajednice (Community Programmes) Evropska unija podržava i podstiče saradnju između država članica u različitim oblastima, koje su povezane sa politikama EU • Nakon Lisabonskog ugovora – Programi Unije • Pretpristupno uključivanje radi upoznavanja država sa metodama rada EU • Od 93/97 dostupni i kandidatima za članstvo • Nakon Soluna i za države ZB • 22.11.2004.g. u Briselu, potpisan je Okvirni sporazum o opštim principima učešća u programima Zajednice– za S i CG • Protokol br. 8 „O opštim principima učešća Crne Gore u Programima Evropske zajednice“– SSP • Konkretno učešće definiše se Memorandumom o razumijevanju • Države koje nisu članice EU moraju uplatiti finansijski doprinos – tzv. ulaznicu (entry ticket), da bi se pokrili procijenjeni troškovi učešća njihovih građana i institucija. • Ulaznica se može platiti iz sredstava IPA

20. Programi Unije • Programi Unije podstiču saradnju javnih institucija, MSP sektora, korporativnog sektora, R&D sektora, obrazovnih institucija i nevladinog sektora sa cilje ostvarivanja ciljeva EU u pojedinim oblastima. • Integrisan niz aktivnosti radi podsticanja saradnju među državama članicama u različitim oblastima koje su povezane s politikama Unije u periodu od nekoliko godina (najčešće 4 -7)

21. Crna Gora učestvuje u: • FP7 – od 2008: preko Ministarstva prosvjete i nauke • CIP (Competitiveness and Innovation Framework Progtramme) – Entrepreneurship and Innovation Framework Programme (EIP) – od 2008: preko Ministarstva za ekonomski razvoj • Competitiveness and Innovation Framework Programme (CIP) - ICT Policy Support Programme (ICT PSP) – od 2011: preko Ministarstva za informaciono društvo • CULTURE 2007 (od 2009) – preko Ministarstva kulture, sporta i medija • Customs 2013 (od 2011): preko Minstarstva finansija

22. Učešće Crne Gore u Programima EU

23. Ostali programi Unije (2007-13) • Program Progress - for Employment and Social solidarity • Zapošljavanje, socijalna zaštita i inkluzija, uslovi na radnom mjestu, borba protiv diskriminacije,rodna ravnopravnost • LLL • Integrisani program za doživotno učenje (Integrated Action Programme in the Field of Lifelong Learning) – bazira se na iskustvu stečenom u prethodnim generacijama programa, kao što su: Sokrat, Leonardo da Vinči, • Inteligentna energija u Evropi II • Usmjeren na povećanje korišćenja obnovljivih izvora energije i energetsku efikasnost • Evropa za građane • Ohrabrivanje građana Evrope na aktivno uključivanje u proces evropskih integracija, jačanje osjećanja pripadnosti evropskom identitetu • Media 2007 • Fnansranje aktivnosti audiovizuenog sektora

24. Ostali programi Unije (2007-13) • Program zajednice u oblasti javnog zdravlja • Poboljšati kontakte između zdravstvenih stručnjaka, organizacija i institucija, kao i razmjenu iskustava • Euroatom • Oblast nuklearne sigurnosti • Marco Polo II • Oblast transporta • Hercule II • Podrška projektima u oblasti zaštite finansijskih interesa EU • Pericles • Podrška aktivnostima zaštite eura od krivotvorenja; • LIFE + • Razvoj politike zaštite životne sredine

25. Ostali programi Unije (2007-13) • Erasmus Mundus • Visokoškolsko obrazovanje, treninzi i mobilnost studenata • Fiscalis 2013 • Trening javnih službenika u oblasti oporezivanja • Okvirni program temeljnih prava i pravde • Komponente: Informisanje i prevencija zavisnosti od droga, Temeljna prava i državljanstvo, Građansko pravo i Kazneno pravo. • Program aktivnosti Zajednice u oblasti politike zaštite potrošača • Naredna finansijka perspektiva 2014-2020 • 16 programa • Širi i glomazniji okvir