Antibiyotikler ve etki mekanizmaları

1. Antibiyotikler ve etki mekanizmaları Dr Gökhan Aygün

2. TARİHÇE - 1 “Kemoterapötik” olarak adlandırılan kimyasal maddelerin infeksiyon hastalıklarının tedavisinde kullanılması 17. yüzyıldan itibaren başlamıştır. Bu tür tedavilerin bilimsel bir temele oturması, bu yüzyılın başında Paul Ehrlich’in “seçici toksik etki” kavramını ortaya atması ile olmuştur.

3. TARİHÇE - 2 Antimikrobiyal tedavi 1935 yılında Domogk’un sulfamidleri tedavide kullanmasıyla gelişme safhasına girmiştir. 1929’da Fleming’in gözlemlediği ve 1940’da Chain ve Flarey’in Penicillium notatum’dan elde ettiği bir maddenin mikroorganizmalar üzerine öldürücü etkisi ile antibiyotikler tedavide yer almaya başlamıştır.

5. RNA polimeraz rifampicin DNAtopoizomeraz quinolones, novobiocin Hücre duvarı b-lactams vancomycin bacitracin Hücre zarı polymyxins 50S 50S 50S 30S 30S 30S folate sentezi sulphonamides trimethoprim protein sentezi (50S) macrolides lincosamides chloramphenicol oxazolidinones protein sentezi (30S) tetracyclines aminoglycosides fusidic acid ve diğerleri Antibakteriyel etki mekanizmaları DNA mRNA THF ribosomes DHF pABA

6. Gram (+) ve (-)

7. Peptidoglycan L-alanine D-glutamic acid L-lysine/Diaminopimelic acid D-alanine D-alanine Muramic acid Glucosamine

8. Tanım Kimyasal yapıları belli veya yapay olarak elde edilen maddelere kemoterapötik, doğal kaynaklı olanlara ise antibiyotik denmesine karşın, günümüzde antibiyotiklerin çoğunun sentetik ya da semisentetik yöntemlerle elde edilmesi mümkün olduğundan, antibiyotik terimi tedavide kullanılan kemoterapötik ve antibiyotik niteliğindeki maddeler için genel bir ad olarak kullanılır.

9. Hedef hücreye etkilerine göre: Bakteriyostatik: Bakterilerin üremelerini engelleyen. Bakteriyositik: Bakterileri öldüren. Sulfonamid Tetrasiklin Kloramfenikol Penisilin Streptomisin

10. Sınıflandırma • Hedef hücreye etkilerine göre • Etki mekanizmalarına göre • Etki gösterdiği mikroorganizma grubuna göre • Etki spektrumuna göre • İmmunmodülatör etkilerine göre

11. Etki mekanizmalarına göre: Bakteri hücre duvar sentezini engelleyenler Sitoplazma membran geçirgenliğini engelleyenler Protein sentezini engelleyenler Nükleik asit sentezini engelleyenler Antimetabolik etki gösterenler

12. Hücre duvar sentezini engelleyenler Beta-laktamlar Glikopeptitler Vankomisin Teikoplanin Sikloserin Basitrasin

13. Peptidoglikan sentezi inhibisyonu Alanin analoğu.... Sikloserin Pentapeptid inhibisyonu Alanine bağlanma...GLİKOPEPTİD Çapraz bağların inhibisyonu TP, KP inh (PBP) (sitoplazma zarında) .....Tüm Beta Laktamlar (Pen, Sef, mono, karbapenem) Pirüvil transferaz inh...FOSFOMİSİN NAG oluşumunu engeller

14. Beta-laktamlar Penisilinler Sefalosporinler Monobaktamlar Aztreonam – tek üye Karbapenemler İmipenem Meropenem Ertapenem

15. Penisilinler Doğal penisilinler Penisilin G Penisilin V Penisilinaza dayanıklı penisilinler Metisilin Oksasilin Kloksasilin Dikloksasilin Nafsilin Aminopenisilinler Ampisilin Amoksasilin Bakampisilin Pivampisilin Antipsödomonal penisilinler Karbenisilin Azlosislin Tikarsilin Üreidopenisilinler Mezlosilin Piperasilin Beta-laktamaz inhibitörleri ile kombine penisilinler Ampisilin-sulbaktam Amoksisilin-klavulanik asit Tikarsilin-klavulanik aist Piperasilin-tazobaktam

16. Beta laktamaz inhibitörleri Tazobaktam (TZP) Klavulanik asit (AMC; TİC) Sulbaktam *** : Acinetobacter!!!

17. Sefalosporinler Birinci kuşak: Sefazolin Sefalotin Sefadroksil Sefaleksin Sefradin İkinci Kuşak: Sefoksitin Sefuroksim Sefaklor Sefuroksim aksetil Üçüncü kuşak: Sefiksim Sefotaksim Seftizoksim Seftriakson Moksalaktam Sefoperazon Seftazidim Dördüncü kuşak: Sefepim

18. Sefalosporinler 1. Kuşak: Sefazolin, sefaleksin, sefadroksil.. * Cerrahi profilaksi: sefazolin 2. Kuşak: Sefaklor, sefuroksim, ... * sefoksitin: anaerop etkinlik 3. Kuşak : CRO, CAZ, CFP,... * CRO en uzun etkili ** Antipsödomonal: CAZ, CFP 4. Kuşak : Sefepim 5.kuşak : Seftobiprol ve seftarolin (MRSA etkinliği)

19. Karbapenemler İmipenem, meropenem, ertapenem MR stafilokoklar, enterokoklar, Stenotrophomonas doğal olarak dirençli Çinko taşıyan serin proteazlarla yıkılabilir. (Metallobetalaktamaz)

20. Glikopeptidler Vankomisin, teikoplanin MR stafilokok inf seçkin ilaçlar Enterokoklar doğal olarak dirençli (sinerjik ilaçlarla tedavi) Glikopeptid direnci var ise seçenek: Linezolid, ...

21. Membran geçirgenliğini engelleyenler Polimiksin Polienler Amfoterisin B Nistatin Azoller Ketokonazol İtrakonazol Flukonazol

22. Protein sentezini engelleyenler Aminoglikozidler Tetrasiklinler Makrolidler Linkozamidler Kloramfenikol Fusidik asit Linezolid

23. Kloramfenikol Tifo, beyin absesi, riketsiya inf, pürülan menenjit (alternatif) Kemik iliği depresyonu ! Aplastik anemi (idyosenkrazik)

24. Aminoglikozidler Gentamisin Amikasin Tobramisin Netilmisin İsepamisin Streptomisin

25. Aminoglikozidler Streptomisin: veba, tularemi, antitbc, bruselloz, enterokok inf Spektinomisin: Gonokok Paramomisin: İntestinal protozoonlar

26. Tetrasiklinler Kısa etkililer Klortetrasiklin Terasiklin Oksitetrasiklin Orta etkililer Demekloksiklin Metasiklin Uzun etkililer Doksisiklin Minosiklin

27. Tetrasiklinler Tetrasiklin, doksisiklin, minosiklin Riketsiya, klamidya, Ureaplasma inf, ruam, melioidoz, Granüloma inguinale, Whipple, klorakine dirençli P. falciparum sıtması,Brucella inf (kombine), akne tedavisi Diş ve kemiklerde birikme Glisisikin : Tigesiklin

28. Makrolidler Eritromisin Roksitromisin Klaritromisin Diritromisin Azitromisin Spiramisin

29. Makrolidler Eritromisin, Azitromisin Lejyoner hastalığı, difteri, boğmaca, mikoplazma, klamidya inf etkili Klaritromisin.. MAC, H.pylori Spiramisin... Gebelerde toxo tedavisi

30. Linkozamidler Linkomisin, klindamisin Stafilokok inf (TŞS) Anaerobik inf. (diafragma üstü, gazlı gangren...) Pseudomembranöz enterokolit !!!

31. Nükleik asit sentezini engelleyenler Kinolonlar Rifampisin Metronidazol Ornidazol Tinidazol

32. Kinolonlar Birinci kuşak Nalidiksik asit İkinci kuşak Siprofloksasin Ofloksasin Pefloksasin Norfloksasin Enoksasin Üçüncü kuşak Grepafloksasin Sparfloksasin Levofloksasin Dördüncü kuşak Trovafloksasin Moksifloksasin

33. Kinolonlar Siprofloksasin .. Pseudomonaslara en etkili Levofloksasin, moksifloksasin .. Pnömokok etkinliği geliştirilmiş ajanlar. Kartilaj dekstrüksiyonu, tendinit

34. Antimetabolik etki gösterenler Sulfonamidler Dapson PAS Trimetoprim İzoniazid Klorokin

35. Ko-trimoksazol Üriner sistem inf., gastroenterit !!! Nocardia, PCP , toksoplazma profilaksisi Stenotrophomonaslara etkili

36. Yeni antibiyotikler Ketolid ..... Telitromisin Streptogramin ...Kino/dalfopristin Oxazolidinon ..... Linezolid… (VRE) Daptomisin: Lipopeptid GRAM-(+) membrana bağlanıp depolarizasyona bağlı ölüm (miyopati, CPK artışı)

37. Etki ettiği mikroorganizma grubuna göre Antibakteriyel Antiviral Antifungal Antiparaziter Antimikobakteriyel

38. Antiviraller Amantadin Asiklovir Famsiklovir Gansiklovir Lamivudin Oseltamivir Ribavirin Rimantadin Valasiklovir Vidarabin Zanamivir

39. Antifungaller Polienler Amfoterisin B (konvansiyonel) Amfoterisin B lipid kompleks Amfoterisin B lipozomal Azoller Ketokonazol Flokonazol İtrakonazol Primidin Flusitozin

40. Antiparaziterler Albendazol Amfoterisin B Klindamisin Klorokin Levamizol Mebendazol Metronidazol Ornidazol Niklozamid Primetamin Kinin Spiramisin Tetrasiklin Doksisiklin Trimetoprim-sulfametoksazol

41. Antimikobakteriyeller İzoniazid Rifampisin Etambutol Pirazinamid Streptomisin PAS Etionamid Kanamisin Amikasin Streptomisin Kinolonlar Makrolidler Tetrasiklinler