Prof. Dr. Nüket Yetiş Başkan 27 Ekim 2008, Ankara

1. Akıl ve İlmin Rehberliğinde Atatürk’ün Manevi Mirasını Hak Etme Yolunda Yapılanlar ve Yapılacaklar.... Prof. Dr. Nüket Yetiş Başkan 27 Ekim 2008, Ankara

2. Amaç Atatürk ilkeleri ve Cumhuriyetimizin kuruluşunun temel politikaları doğrultusunda, 2004 ve sonrasında “Türkiye Araştırma Alanı”ndaki gelişmeler

3. “Bir milleti kurtarmak için hüsnüniyet de kâfi değildir. İlim ve maarif lâzımdır.Düşmanı mağlup eden ordularımızın sevk ve idaresinde fenni ve ilmidüsturlar rehberimiz olmuştur. Mektep sayesinde, ilim ve fen sayesinde Türk milleti, Türk san’atı, Türk edebiyatı bütün mükemmelliği ile kendini gösterecektir. Ülkemiz içinde uygar düşüncelerin, çağdaş ileriliklerin, vakit geçirmeden yayılması ve gelişmesi gereklidir. Bunun için bütün bilim insanları bu uğurda çalışmayı bir namus borcu bilmelidir.” Atatürk’ün 18 numaralı not defteri; Metin Özata, “Atatürk, Bilim ve Üniversite,TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları, Ocak 2007.

4. Bilim ve teknolojinin ülkelerin ekonomik büyümesine son 50 yıldaki etkisi Milletlerin Kurtuluşu • ABD %50 • Fransa %76 • Almanya %78 • İngiltere %73 • Japonya %55 G.R. Mitchell, “The Global Context for U.S. Technology Policy”, 1997

5. Kamu Kurumları Üniversiteler Özel Sektör Sivil Toplum Örgütleri Türkiye Araştırma Alanı (TARAL)* *10. BTYK, 2004

6. “Başarılı olmak için aydın sınıfla halkın zihniyet ve hedefi arasında doğal bir uyum sağlamak lazımdır. Yani aydın sınıfın halka telkin edeceği idealler, halkın ruh ve vicdanından alınmış olmalıdır. Halka yaklaşmak ve halkla kaynaşmak daha çok aydınlara yöneltilen bir vazifedir. Gençlerimiz ve aydınlarımız niçin yürüdüklerini ve ne yapacaklarını önce kendi beyinlerinde iyice kararlaştırmalı, onları halk tarafından iyice benimsenip kabul edilebilecek bir hale getirmeli, onları ancak ondan sonra ortaya atmalıdır.” 1923

7. Ulusal Bilim ve Teknoloji Vizyonu “Toplumda bilim ve teknoloji kültürünün benimsenmesini sağlayan, bilim ve teknolojiyi ürüne dönüştürerek ulusal yaşam düzeyini yükselten ve sürdürülebilir kılan, lider bir Türkiye’’ *11.BTYK, Karar 2005/2

8. Temel Amaçlar* • Ülkemiz insanının yaşam kalitesini yükseltmek • Toplumsal sorunlara çözüm bulmak • Ülkemizin rekabet gücünü artırmak • Bilim-Teknoloji kültürünü topluma mal etmek ve yaygınlaştırmak *10.BTYK, Karar 2004/1-3a

9. Ana Hedefler* • Ar-Ge’ye olan talebi artırmak • Bilim insanı, mesleki ve teknik eleman sayısını ve niteliğini artırmak • Ar-Ge harcamalarının GSYİH içindeki payını artırmak *10.BTYK, Karar 2004/1-3c

10. BTY Politikasının Hazırlanması -1 Ulusal Bilim ve Teknoloji Politikaları: 2003-2023 Strateji Belgesi - Vizyon 2023 Ulusal Öncelikli Bilim ve Teknoloji Alanlarını belirleyen öngörü çalışması 2002-04 arasında farklı disiplinlerden 1000’den fazla bilim insanından oluşan odak gruplarınca hazırlandı Mart 2005’de 11. BTYK da onaylandı 10

11. 2005-2010Ulusal Bilim ve Teknoloji Politikaları Uygulama Planı(BTP-UP) Uluslararası BTY Stratejisi ve Eylem Planı (2007-2010) Ulusal Yenilik Stratejisi (2008-2010) Bilim ve Teknoloji İnsan Kaynağı Stratejisi ve Eylem Planı (hazırlanıyor) Ulusal BTY Altyapısı Stratejisi ve Eylem Planı BTY Politikasının Hazırlanması -2 11

12. Siyasi Destek ve Stratejik Yaklaşım • Bilim Teknoloji Yüksek Kurulu (BTYK) Sn. Başbakan’ın başkanlığında düzenli olarak toplanmaya başladı. • Sistemin performans ölçüleri ve 2010 hedefleri BTYK tarafından onaylandı ve izleniyor. • İlave mâli kaynak tahsisi • İdari ve kurumsal kapasite geliştirilip, güçlendiriliyor • Gerekli yasal değişiklikler yapılıyor, mevzuat geliştiriliyor • Sn. Başbakan’ın himayeleri altındaki alanlar • Bilim İnsanı Yetiştirme ve Geliştirme Programı • Savunma Araştırmaları Programı • Uzay Araştırmaları Programı • Bilim Toplum Programı

13. Türkiye Araştırma Alanı Hedeflerinin Revizyonu • 2004 • BTYK’nın 2010 yılı için kabul ettiği hedefler • Ar-Ge harcamalarının GSYİH içindeki payının %2’ ye yükseltilmesi. • Ülkemizdeki tam zaman eşdeğer bilim insanı sayısının 40.000’e ulaşması • 2008 • BTYK’nın 2013 yılı için kabul ettiği revize hedefler • Ar-Ge harcamalarının GSYİH içindeki payının %2’ ye yükseltilmesi. • Ülkemizdeki tam zaman eşdeğer bilim insanı sayısının 150.000’e ulaşması

14. Hedeflerin Revize Edilme Nedenleri GSYİH’nın hesaplanmasında AB yönteminin kullanılmaya başlanması GSYİH’nın hızlı artışı Ar-Ge harcamalarında özel sektörün payının artması Ar-Ge faaliyetlerine sağlanan yeni teşvikler Ar-Ge personeli sayısının hızlı artışı

15. Yeni GSYİH ve Ar-Ge Harcamaları 2006 Ar-Ge Harcamaları 2002 değerinin 2 katını aştı.

16. Ar-Ge Harcamalarının Sektörlere Göre Dağılımı* 1629 529 *Cari fiyatlarla Kaynak: TÜİK Özel sektör Ar-Ge harcamaları 4 yılda 3 katına çıktı.

17. Sektörler Bazında Ar-Ge Harcamaları Oranı (%) Kaynak: TÜİK, OECD Özel sektörün Ar-Ge harcamaları içindeki payı artıyor. Ancak, hala AB ortalamasının yarısı civarında.

18. “Sanayileşmek, en büyük milli davalarımız arasında yer almaktadır. Çalışması ve yaşaması için ekonomik elemanları memleketimizde mevcut olan büyük, küçük her çeşit sanayii kuracağız ve işleteceğiz. En başta vatan savunması olmak üzere, ürünlerimizi değerlendirmek ve en kısa yoldan en ileri ve mutlu Türkiye idealine ulaşabilmek için, bu bir zorunluluktur. İtiraf ederim ki, düşmanlarımız çok çalışıyor. Biz de onlardan daha çok çalışmaya mecburuz. Çalışmak demek, boşuna yorulmak, terlemek değildir. Zamanın gereklerine göre bilim, teknik ve her türlü buluşlardan azami derecede yararlanmak zorunludur.” 1923

19. Ar-Ge Teşvik Yasası • 12 Mart 2008 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. • Kurumlar ve Gelir vergisinde Ar-Ge harcamaları indirimi %100, ayrıca Ar-Ge harcamalarının tamamı 5 yılda amorti edilebilecek • 500'den fazla Ar-Ge personeli çalıştıran Ar-Ge Merkezlerine ek indirim • Ar-Ge personelinin ücretleri üzerinden gelir vergisi indirimi • Doktoralı ise %90, diğerleri • Ar-Ge personeli sigorta primi işveren hissesinin yarısı, 5 yıl süreyle bütçeden karşılanacak • Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerinde bulunan işletmelerin kamu kurum ve kuruluşları, kanunla kurulan vakıflar ile uluslararası fonlardan aldıkları destekler Kurumlar Vergisi Kanununa göre vergiye tabi kazancın tespitinde dikkate alınmayacaktır. • Söz konusu faaliyetlerle ilgili düzenlenen kağıtlara damga vergisi istisnası sağlanacaktır. • ......

20. Sıra Gösterge 2002 2006 02-06 Değişime Değişim Göre Sıra 19 Ar-Ge Harcaması1 3 4,9 % 62 < 7 17 Araştırmacı2 24 43 % 78 1 Türkiye’nin Ar-Ge göstergeleri* Sıra Gösterge 2002 2006 02-06 Değişime Değişim Göre Sıra 19 Yayınlar3 10 21 % 104 3 26 PCT Patent Başvuru 85 355 % 318 2 1Milyar Cari SGP $ 2TZE, bin 3 Bilimsel, bin *Kaynak: OECD, TUIK, ISI, WIPO 20

21. Türkiye’nin Bilimsel Yayın Sayısı * 9 Nisan 2007 itibarı ile, Kaynak: ISI “Üniversitelerde birinci elden araştırma yapan profesör görmek istiyorum.” “İlim tercüme ile olmaz, tetkik ile olur.”

22. Türkiye’nin Uluslararası Patent Başvuruları Kaynak: TPE, WIPO

23. Bilim ve Teknoloji İnsan Kaynağı Stratejisi ve Eylem Planı Hazırlıkları 2005-2010 Bilim ve Teknoloji Uygulama PlanıAna Hedef 2:Bilim İnsanı Sayısını ve Niteliğini (Bilim ve Teknoloji Kapasitesi) Artırmak

24. “Bu millet ve memleket ilme, irfâna çok muhtaç; tahsil yapmış, diploma almış gelmiş, olanları korumak kadar doğal ve lüzumlu bir şey olmaktan başka, parti parti eğitim ve öğretim görmek için, ilim ve fen almak için Avrupa'ya, Amerika'ya ve her tarafa çocuklarımızı göndermeye mecburuz ve göndereceğiz. İlim ve fen ve ihtisas nerede varsa, sanat nerede varsa gidip, öğrenmeye mecburuz. Bu nedenle artık himâye çok zayıf kalır. Bunun yerine mecburiyet geçerli olur.” 1923

25. “Bana yeni bir tesis yapacağınız yerde cansız maddelerden bahsediyorsunuz; halbuki bana adamdan bahsetmelisiniz! Filan yerde Ali Bey var deyin; onu bana tasvîr edin! Eğer bu Ali Bey istenen adamsa binayı da, parayı da, etrafına toplanacak kitleyi de yaratır. Taşa toprağa değil, insana kıymet verin.”

26. TZE Ar-Ge İnsan Gücü

27. MEB Yurt Dışı Lisansüstü Burs Programı* 388 alanda 5 yıl içinde 5 bin öğrenciye burs... 2006-2007 öğretim yılı için 1000 öğrencinin gönderilmesi kararı alındı. • 320 öğrenci dil, 76 öğrenci yüksek lisans, 16 öğrenci doktora olmak üzere toplam 412 öğrenci eğitimlerine başladı. • 2007-2008 hedefi 1500 kişi “Sizleri birer kıvılcım olarak gönderiyorum, alevler olarak geri dönmelisiniz.” Yurt dışına eğitime giden öğrencilere gönderdikleri telgraf *Kaynak: MEB

28. TÜBİTAK Bilim İnsanı Destekleri Desteklerden yararlanan bilim insanı sayısı

29. TÜBİTAK Bilim İnsanı Destekleri Destek Miktarı* *Milyon TL

30. Ulusal BT İnsan Kaynağı Stratejisi • 16. BTYK’nın 2007/201 kararı • Strateji ve eylem planı: • Ar-Ge personeli sayısının artırılması • Ar-Ge personelinin farklı disiplinler arasında dengeli ve ihtiyaçları karşılayacak şekilde dağılması • Ar-Ge personelinin farklı sektörler (özel, kamu, Üniversite) arasında dengeli ve ihtiyaçları karşılayacak şekilde dağılması • Atılması gerekli adımları, alınması gereken önlemleri ve yapılması gerekenleri belirleyecek 30

31. Ulusal BT İnsan Kaynağı Stratejisi 31 • Çalışmalar devam ediyor: • Araştırmacılar,üniversiteler, özel sektör, kamu araştırma enstitüleri; • Kariyerlerinin farklı basamaklarında olan araştırmacılar(genç, uzman, aday..); • Ar-Ge yöneticileri,Rektörler, firmaların Ar-Ge yöneticileri, labaratuvaryöneticileri...

32. “Yükselmiş, ilerlemiş, medeni bir millet olarak medeniyet düzeyinin üzerinde yaşayacağız.” 1922 “Hiçbir şeye muhtaç değiliz, yalnız tek bir şeye çok ihtiyacımız vardır: Çalışkan olmak!”

33. Zaman süratle ilerliyor, milletlerin, toplumların, kişilerin mutluluk ve mutsuzluk anlayışları bile değişiyor. Böyle bir dünyada, asla değişmeyecek hükümler getirdiğini iddia etmek, aklın ve ilmin gelişimini inkâr etmek olur. Benim Türk milleti için yapmak istediklerim ve başarmaya çalıştıklarım ortadadır. Benden sonra beni benimsemek isteyenler, bu temel mihver (eksen) üzerinde akıl ve ilmin rehberliğini kabul ederlerse, manevi mirasçılarım olurlar.” 1923

34. Teşekkürler...