YENİLENEBİLİR ENERJİ PROJELERİNİN FİNANSMANI MELTEM GÜLSOY TSKB 13/05/2010

1. YENİLENEBİLİR ENERJİ PROJELERİNİN FİNANSMANI MELTEM GÜLSOY TSKB 13/05/2010

2. ► Yenilenebilir Enerjide Beklentiler ► TSKB Tarafından Finanse Edilen Projeler ► TSKB’nin Finansman Kaynakları ►Enerji Projelerinin Değerlemesi ►Finansman Paketinin Genel Yapısı ►Teminat Yapısı

3. Yenilenebilir Enerjide Beklentiler Mayıs 2005’de yasalaşan “Yenilenebilir Enerji Kanunu” ile getirilen fiyat ve alım garantileri sonucunda yatırımlar hız kazanmıştır. Kurulu Kapasite 44.560 MW 2009 sonu itibariyle Kurulu Kapasite Beklentisi 55.000 MW 2014 (T) 21.000 MW (T)

4. TSKB Tarafından Finanse Edilen Yenilenebilir Enerji Projeleri Finanse Edilen Projeler 74 Hidroelektrik – 2.075 MW Toplam kurulu gücü 2.260 MW olan 83 adet proje TSKB tarafından finanse edilmiştir 4 Rüzgar – 85 MW 2 Jeotermal – 58 MW 3 Biokütle –41 MW • Bu projelerden 41tanesi diğer finansal kurumlarla ortaklaşa finanse edilmiştir. • TSKB Yenilenebilir Enerji alanında bugüne kadar 180 civarında proje değerlenmiştir. • TSKB’nin yatırım tutarı 4,1 milyar USD olan bu projelere taahhüt ettiği kredi tutarı yaklaşık olarak 1,3 milyar USD’dir. 2003 yılından bu yana TSKB’nin yenilenebilir enerji yatırımlarına kullandırdığı kredi tutarı 743 milyon USD’dir. • 23 power plants with total capacity of 640 MW has been completed and operating. • TSKB’nin finanse ettiği yenilenebilir enerji projelerinin faaliyete geçmesi ile Türkiye’nin sera gazı salınımı 5,3 milyon ton azalacaktır.

5. Bares Rüzgar Santrali (30 MW)

6. ITC Ankara Biokütle (22.4 MW)

7. Gürmat Jeotermal (47.4 MW)

8. Kayen Alfa Hidroelektrik Santrali (10.8 MW)

9. Akköy Hidroelektrik Santrali (99 MW)

10. Akköy Hidroelektrik Santrali (99 MW)

11. Uzun Vadeli Fon Sağlanan Kuruluşlar Kaynak Bakiyeleri Avrupa Yatırım Bankası (EIB) Dünya Bankası (IBRD) Japan Bank for Int’l Cooperation (JBIC) Kreditanstalt für Wiederaufbau (KfW) Avrupa Konseyi Kalkınma Bankası (CEB) Uluslararası Finans Kurumu (IFC) Fransız Kalkınma Ajansı (AFD) ICO of Spain USD mn 11

12. Kullanımı Devam Eden Kaynaklar AVRUPA YATIRIM BANKASI YENİLENEBİLİR ENERJİ KREDİSİ I & II Tutar:150,000,000 EUR + 150,000,000 EUR Amaç:Özel sektör yenilenebilir enerji yatırımları. Toplam yatırım tutarının 50 milyon EUR’yu aşmaması gerekmektedir. IBRD YENİLENEBİLİR ENERJİ KREDİSİ Tutar:150,000,000 USD + 350,000,000 USD ( +70.000.000 USD Temiz Teknoloji Fonu) Amaç: Özel sektör yenilenebilir enerji yatırımları. Yatırım tutarının en fazla 80%’i finanse edilmektedir. Barajlı projelerde reservuar alanının en fazla 15.000 km2 olmasına müsade edilmektedir. KFW ÇEVRE KORUMA VE ENERJİ KREDİSİ I & II Tutar:41,000,000 USD + 34,000,000 USD Amaç: Yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanarak elektrik üretecek özel sektör yatırımları finanse edilebiliyor. Her bir proje için maksimum 8 milyon USD tutarında kullandırım yapılıyor. FRANSIZ KALKINMA AJANSI (AFD) ÇEVRE VE ENERJİ KREDİSİ Tutar:50,000,000 EUR Amaç: Yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği finanse edilebiliyor. Her bir proje için maksimum 5 milyon EUR tutarında kullandırım yapılıyor.

13. Uzun Vadeli Fonlama Yapısı Uluslararası Finansal Kuruluşlar ile yapılan Kaynak Anlaşmaları (yıl bazında) 93% • Uluslararası finans kurumları ve kalkınma ajansları aracılığı ile ülke destek programları kapsamında -uzun vadeli fonlama • Ortalama Vade: 10 yıl • Uzun vadeli kaynakların %93’üT.C. Hazine Müsteşarlığı garantörlüğünde sağlanmıştır. Outstanding Funds 13

14. Enerji Projelerinin Değerlendirilmesi I • Enerji projelerinin teknik, iktisadi ve mali açıdan değerlendirilmeleri gereklidir. Projelerin türüne ve büyüklüğüne göre uzman mühendislik-müşavirlik ve yapı-denetim firmaları ile çalışılması gerekmektedir. Enerji projelerinin her birinin kendine özgü teknik hassasiyetleri bulunmaktadır. Örneğin RES projelerinde ağırlığın makine ekipman olması sebebi ile yatırım maliyeti nispeten daha sağlıklı hesaplanabilmektedir. Ancak buna karşılık rüzgar ölçümleri yetersiz olabilmektedir. • HES • Su ölçümleri; projenin hidrolojisi • Elektrik üretim kapasitesinin primer- sekonder dağılımı • Birim maliyetler; kWh başına rödavans • İnşaat sözleşmeleri (EPC) • Kamulaştırma bedelleri ve süresi • Çevresel etkiler • RES • Rüzgar ölçümleri • Ekipman analizi • Ekipman temini ve performans garantisi sözleşmeleri • Kamulaştırma bedelleri ve süresi • Çevresel etkiler

15. Enerji Projelerinin Değerlendirilmesi II • Biomass • Belediyeler ile imzalanan imtiyaz sözleşmelerinin içeriği • Landfill kaynaklı gaz kullanıldığında; rezervuar kapasitesinin tespiti • Rezervin, proje konusu kurulu güç hedefine uygunluğunun tespiti • Organik atıkların yakılması yoluyla biogaz elde edildiği durumlarda; bu atıklarının teminine ilişkin sözleşmeler • Teknoloji seçimi • Elektrik dışındaki çıktıların kompozisyonu (kompost gübre, plastik granül, vs.) ve bu çıktılara olan talep • Çevresel etkiler • JES • Rezervuar kapasitesinin hesaplanması • Rezervin, proje konusu kurulu güç hedefine uygunluğunun tespiti • Teknoloji seçimi ve prosesten geçen subuharının rezervuar alanına yeniden enjekte edilmesi • Çevresel etkiler

16. Enerji Projelerinin Değerlendirilmesi III • Projenin konumu dolayısı ile meydana gelebilecek yatırım tutarı artışları ve yatırım süresindeki uzamalar • Kamulaştırma sürecinde ve tutarında oluşabilecek farklılıklar • Projesinin türüne göre iklim koşulları sebebi ile ya da ölçümlerden farklı oluşan kapasiteler sebebi ile üretilecek enerji miktarında meydana gelebilecek farklılıklar • Yasal düzenlemeler ve satış olanakları • Satış fiyatı • Karbon gelirleri Projeler, birden fazla senaryo çalışması yapılarak analiz edilmektedir.

17. Finansman Paketi • Farklı senaryolar değerlendirilir, baz senaryo belirlenir ve uygun nakit akışları oluşturulur. • Belirlenen nakit akışına uygun özkaynak / yabancı kaynak oranı oluşturulur. • Nakit akışına dayalı geri ödeme planı ve vadelendirme yapılır. • Yatırım Dönemi Risklerini Önlemeye Yönelik • Özkaynak katkısının zamanlaması ve ne şekilde harcanacağı belirlenir. • Maliyet artışlarını minimize etmek için turn-key EPC kontrat istemebilir. • Kredi kullanımının tamamen yatırım harcamalarına yönelik ve kontrollü olması gereklidir. • Kredi kullandırımı başta saptanan Borç-Özkaynak oranına göre gerçekleştirilir. • Yatırım döneminde oluşabilecek maliyet artışlarının yatırımcı tarafından karşılanması finansman koşuludur. • Proje şirketinin ilave yatırım ve borçlanmaları, finansörlerin onayına tabidir. • Yatırım dönemi boyunca finansör bankaların uygun gördüğü şekilde proje ile ilgili sigortalar yaptırılmalıdır. Olası sigorta gelirleri temlik alınır. • . Teminat dışı şartlar

18. Finansman Paketi • İşletme Dönemi Riskleri Önlemeye Yönelik • İşletme döneminde belli Borç Servis Karşılama Oranlarının sağlanması gereklidir. • Proje şirketinin ilave yatırım ve borçlanmaları, finansörlerin onayına tabidir. • Zorunlu erken ödeme şartları (proje şirketinde oluşan fon fazlası ile kredinin geri ödenmesi) olabilir. • EPC kontratta belli bakım-onarım garantilerinin olması istenebilir. • Proje şirketinin temettü dağıtımı özel şartlara bağlanabilir (kredinin belli bir kısmının geri ödenmesi,tesbit edilen BSKO’ nın tutturulması,vs.) • İşletme dönemi boyunca finansör bankaların uygun gördüğü şekilde proje ile ilgili sigortalar yaptırılmalıdır. Olası sigorta gelirleri temlik alınır. • . Teminat dışı şartlar

19. Teminat Yapısı • Proje şirketinin hisselerinin rehni • Üst hakkı ipoteği • Ticari işletme rehni • Elektrik satış gelirlerinin temliği / hesap rehni • Karbon gelirlerinin temliği • Sigorta alacaklarının temliği • Gerekli görülen durumlarda ilave teminat / kefalet Proje Finansmanı İlkesi Kapsamında

20. Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş.Meclisi Mebusan Cad. 161 Fındıklı 34427 İstanbul Tel: +90 (212) 334 50 50 Faks: +90 (212) 243 29 75