AFET EPİDEMİYOLOJİSİ

1. AFET EPİDEMİYOLOJİSİ Prof.Dr.Recep AKDUR ŞUBAT 2009 ANTALYA

2. AFET EPİDEMİYOLOJİSİ • Epidemiyolojinin afet yönetiminde kullanılmasıdır. • Amacı; afet sürecinde mortalite ve morbiditeyi azaltmaktır. ŞUBAT 2009 ANTALYA

3. AFET YÖNETİMİ AFET YÖNETİMİ RİSK YÖNETİMİ KRİZ YÖNETİMİ ŞUBAT 2009 ANTALYA

4. AFET YÖNETİMİ RİSK YÖNETİMİ (Olay öncesi /Proaktif davranış) Olay olmadan önce koruma, nedenleri yok etme zararları önleme /azaltma çalışmaları) Risk yönetiminde hedef afet nedenlerini/ risklerini/ afetleri yok etmektir KORUMADIR ŞUBAT 2009 ANTALYA

5. RİSK YÖNETİMİ • Risk değerlendirme / Olası riskler • Kabul edilemez risk/ Risk yok etme/ Risk azaltma (koruma)/arta kalan risk • Senaryolar / Riske dayalı zararlar (kabul edilebilir risk) /Zarar azaltma çalışmaları • Can ve mal kayıplarının nedenleri/ alınacak önlemler • Kurumun-altyapının yeniden inşaası AFET EPİDEMİYOLOJİSİ ŞUBAT 2009 ANTALYA

6. ÖNLEMLER GELİŞTİRME • AFET RİSKLERİ • AFETTE GEREKSİNİMLER (SENARYOLAR) • AFETLERDE CAN ve MAL KAYIPLARININ NEDENLERİ • ALINACAK ÖNLEMLER AFET EPİDEMİYOLOJİSİ ŞUBAT 2009 ANTALYA

7. AFET YÖNETİMİ KRİZ YÖNETİMİ (Olay sonrası / Reaktif davranış) Olay olduktan sonra olayı /krizi def etme krizin yaralarını sarma ikincil zararları azaltma çalışmalarıdır Kriz yönetiminde hedef ikincil kayıpları en aza indirmektir. TEDAVİDİR ŞUBAT 2009 ANTALYA

8. KRİZ YÖNETİMİ • Etki analizi • Müdahale • İyileştirme • Yeniden yapılandırma AFET EPİDEMİYOLOJİSİ ŞUBAT 2009 ANTALYA

9. KRİZ YÖNETİMİ • AFET BÖLGE VE NÜFUSUNUN SAPTANMASI • HASAR BÜYÜKLÜĞÜNÜN SAPTANMASI • KURTARMA -ŞOK GİDERME • TRİAJ–REAMİNASYON-SEVK -TEDAVİ • GEÇİCİ YERLEŞİMSU, BESİN, BARINAK, GİYSİ, UYGUN ÇEVRE • SALGIN ÖNLEME ŞUBAT 2009 ANTALYA

10. AFET EPİDEMİYOLOJİSİ • Afeti tanımlama ve tanıma yöntemlerini bulur, uygular, geliştirir. • Afetten korunma önlemleri bulur, uygular, geliştirir (risk yönetimi). • Afeti def etme ve hasarlarını giderme yöntemlerini bulur, uygular ve geliştirir (kriz yönetimi). ŞUBAT 2009 ANTALYA

11. AFET EPİDEMİYOLOJİSİ • AFETLERİN NEDENLERİNİ ANLAMAK • AFETLERİ ÖNLEMENİN YOLLARINI BULMAK • AFETLERDE ÖLÜM VE YARALANMA NEDENLERİNİ ANLAMAK • AFETLERDE ÖLÜM VE YARALANMALARI ÖNLEMEK ŞUBAT 2009 ANTALYA

12. AFET EPİDEMİYOLOJİSİ • Toplumun sağlık durumunu saptar • Öncelikli sağlık sorunlarını sıralar • Sağlık sorunlarını etkileyen etmenleri saptar • Program, girişim tür ve önceliklerini saptar • Sağlık durumunu izler • Program ve girişimlerin sonuçlarını değerlendirir ŞUBAT 2009 ANTALYA

13. AFET EPİDEMİYOLOJİSİ • Ekolojik denge bozulur • Toplum yer değiştirir • Nüfus yoğunluğu artar • Hizmetler kesilir • Sektörler ve toplum örgütsüz hale gelir EPİDEMİYOLOJİ +AFET EPİDEMİYOLOJİSİ ŞUBAT 2009 ANTALYA

14. EPİDEMİYOLOJİ Etimolojik olarak, Yunanca’daki); Epi: üstünde / üzerinde, Demos:toplum / halk ve Logos; çalışma / bilim kelimelerinin birleştirilmesi ile türetilmiş bir terimdir. ŞUBAT 2009 ANTALYA

15. EPİDEMİYOLOJİ • Olgu ve olayların, toplumdaki dağılımlarını inceleyerek bunların; etken ve yardımcı faktörlerini / etiyolojisini / belirleyicilerini bulma / tanımlama yöntem ve disiplinidir. • Olgu ve olaylara ilişkin; kimde, nerede, ne zaman sorularına yanıt arayıp, bularak, bu dağılımlardan hareketle / sentezle, onları tanımlama ve kontrol altına alma yöntem ve disiplinidir. ŞUBAT 2009 ANTALYA

16. EPİDEMİYOLOJİ • Tanı yöntemlerini bulur, uygular, geliştirir. • Koruyucu önlemleri bulur, uygular, geliştirir. • Tedavi yöntemlerini bulur, uygular ve geliştirir. ŞUBAT 2009 ANTALYA

17. EPİDEMİYOLOJİ 1.Tanımlayıcı (descriptiv)epidemiyoloji Kimde nerede, ne zaman, ne kadar 2. Analitik epidemiyoloji Neden- sonuç ilişkisi 3. Değerlendirme (evaluation) Girişimlerin etkililiği - verimliliğini değerlendirme ŞUBAT 2009 ANTALYA

18. AFET EPİDEMİYOLOJİSİ I-ÖNGÖRÜ- SENARYO-PLANA İLİŞKİN ÖLÇEKLER (GEREKSİNİMLER) II.OLAYLARA VE OLGULARA İLİŞKİN ÖLÇEKLER ŞUBAT 2009 ANTALYA

19. GEREKSİNİMLER • ESKİ AFET BİLGİLERİ • RİSK ALTINDAKİ BÖLGE ve NÜFUS • VARSAYIMLAR- SENARYOLAR • AFETİN BEKLENEN ŞİDDETİ (beklenen sayılar) 1. Hafif şiddette 2. Orta şiddette 3. Ağır şiddette ŞUBAT 2009 ANTALYA

20. GEREKSİNİMLERE İLİŞKİN ÖLÇEKLER • Afet tür ve dağılımları • Nüfusun afet olasılığı altında yaşayan yüzdesi (oranı) • Toprakların sel basma olasılığı altında olan yüzdesi • Afete uğrama olasılığı olan sanayi • Afete uğrama olasılığı olan barajlar ŞUBAT 2009 ANTALYA

21. GEREKSİNİMLERE İLİŞKİN ÖLÇEKLER • Ceset torbası gereksinimi? • Çadır gereksinimi? • Yaralı toplanma istasyonu(hekim/hemşire/ araç-gereç) gereksinimi? • Sağlık memuru/çevre sağlığı teknisyeni gereksinimi • Ambulans gereksinimi • Gebelerin/loğusaların/ emziklilerin/ bebeklerin izlemesi için gerekli olan ebe sayısı • Rutin aşılama (bebek /çocuk/gebe) için gerekli aşı miktarları • Kaç adet “Acil Sağlık Paketi” gereklidir? ŞUBAT 2009 ANTALYA

22. 1.DEPREME İLİŞKİN ÖLÇEKLER • BÜYÜKLÜĞÜ (Rihter) • ŞİDDETİ (Merkalli) • Yerleşim yerine uzaklığı • Zemin yapısı • Binaların özellikleri • Diğer yapıların özellikleri • Nüfus yoğunluğu • Çevre koşulları ŞUBAT 2009 ANTALYA

23. 2.HASAR ÖLÇEKLERİ BİNA HASARLARININ YERLEŞİM YERLERİNE GÖRE DAĞILIMI ŞUBAT 2009 ANTALYA

24. 3. NÜFUSA İLİŞKİN ÖLÇEKLER Etkilenen nüfus= Etkilenenler /toplam nüfus x k Ölüm Oranı = ölen kişi sayısı/ toplam nüfus x k Yaralanma oranı= yaralananlar/tüm nüfus x k Sakat kalma oranı= sakat kalanlar x tüm nüfus x k ŞUBAT 2009 ANTALYA

25. 4. YARALILARA İLİŞKİN ÖLÇEKLER • Toplam nüfusta yaralı ölçekleri • Kırmızı, sarı, yeşil, Siyah kot ölçekleri • Yıkık, ağır ve orta hasarlı konut ve yaralı ölçekleri • Sevk oranı ölçekleri • Yaralılara yapılan işlemlere ilişkin ölçekler • Yatırılan yalıların kliniklere göre ölçekleri ŞUBAT 2009 ANTALYA

26. YARALILARIN YERLEŞİME GÖRE DAĞILIMI ŞUBAT 2009 ANTALYA

27. 5.ÖLÜMLERE İLİŞKİN ÖLÇEKLER • Afet bölgesindeki toplam nüfusta ölüm oranı? • Kent merkezindeki nüfusta ölüm oranı? • Ağır hasarlı konut başına düşen ölüm sayısı? • Ölüm başına yaralı? ŞUBAT 2009 ANTALYA

28. AFET ENFORMASYON SİSTEMİ 1. Planlama 2. Toplama / Kayıtlama 3. Değerlendirme / Bilgiye Dönüştürme 4. Yayma ve Geri Bildirim 5. Kullanma / Yararlanma 6. Arşivleme / Saklama ŞUBAT 2009 ANTALYA

29. BİLGİ ALT YAPISI • MAKRO BÖLGELEME HARİTALARI • MİKRO BÖLGELEME HARİTALARI • KENTSEL RİSK ANALİZLERİ Ulusal sismik ağ Meteoroloji istasyonları GPRS Bilgi bankası ŞUBAT 2009 ANTALYA

30. TOPLUM EĞİTİMİ VE BİLİNÇLENDİRME TOPLUMDA AFET TANIM VE KAVRAMLARINI BİLİMSEL TEMELE OTURTMA ŞUBAT 2009 ANTALYA